نمودار ‏۳‑۱ : مراحل انجام کار
تهیه اطلاعات مکانی و توصیفی مورد نیاز
در این مرحله اقدام به تهیه نقشه شهر تالش از سازمان­های مختلف شد که در نهایت نقشه را از سازمان مدیریت و برنامه ریزی با فرمت Auto cad تهیه کردیم و همچنین لیست اماکن ورزشی موجود تالش از اداره ورزش و جوانان تهیه گردید.
ایجاد لایه­ های مورد نظر در ARC GIS
از نقشه تهیه شده از سازمان مدیریت و برنامه ریزی لایه­ های رودخانه، خطوط انتقال برق، لوله­های اصلی گاز، تراکم جمعیت و تجهیزات شهری ( پمپ بنزین و آرامستان ) استخراج شد و عملیات مربوط به آماده سازی داده ­ها برای ورود به سیستم GIS انجام گرفت .

در مرحله اول کلیه اطلاعات جمع آوری شده برای ورود به سیستم آماده می­گردند .داده ­های جمع­آوری شده شامل داده ­های فضایی (مکانی) و داده ­های غیر فضایی )توصیفی ( هستند که منابع داده را تشکیل می­ دهند.
در مرحله دوم اطلاعات جمع­آوری شده وارد سیستم می­شوند.
در مرحله دوم بعد از جمع آوری، اطلاعات وارد سیستم کامپیوتر می­ شود. اطلاعات مکانی در محیط نرم افزار cad Auto وارد و تغییرات و ویرایش­های لازم در آن صورت می­گیرد .روش وارد کردن نقشه به کامپیوتر را رقومی کردن می­گویند. برای رقومی کردن نقشه­ها روش­های مختلفی وجود دارد که یکی از این روش­ها رقومی کردن بررسی صفحه نمایش است از آنجا که در تحقیق حاضر نقشه­های ۲۰۰۰/۱ شهری به صورت رقومی موجود نبود انجام چنین کاری نیاز بود و اطلاعات توصیفی نیز در محیط نرم افزارArc Gis وارد و ویرایش گردیدند.
در مرحله سوم مدیریت، ویرایش و سامان­دهی اطلاعات با کدها منحصر به فرد می­باشد. در مرحله چهارم شامل تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گرفتن از توابع و الگوریتم­های تحلیلی موجود در سیستم اطلاعات جغرافیایی، که این فرایند به تفصیل شرح داده خواهد شد.
تهیه لایه­ های اطلاعاتی
همان­طور که بیان شد، داده ­های مورد نیاز بر اساس اهداف این تحقیق دارای ساختارهای متفاوت با قابلیت ­های گوناگونی هستند. از این حیث داده ­های با ساختار برداری(خط، نقطه و سطح) و رستری (Grid Files) جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات بصورت جداگانه و همچنین توأم بکار گرفته می­شوند که از این به بعد داده ­های تحلیلی خوانده می­ شود. در این تحقیق داده ­های تحلیلی به دو صورت تهیه می­گردد که عبارتند از:
داده ­های اولیه: لایه ­ها و نقشه­هایی که در این تحقیق مستقیماً به نرم افزار Auto cad وارد شده است.
داده ­های ثانویه: این داده ­ها حاصل تغییر داده ­های اولیه بوده و به دو قسمت تقسیم می­گردند
الف- لایه ­هایی که منبعث از نرم افزار Auto cad می باشد با این تفاوت که شکل و ساختار این لایه ­ها قابل ارائه در محیط GIS می­باشد. در این مرحله لایه ­ها دارای خصوصیات توپولوژیک می­باشند. علاوه بر این می­توان به داده ­های توصیفی که به بانک اطلاعاتی آنها اضافه شده است، به عنوان بخشی دیگر از داده ­های ثانویه اشاره کرد.
ب- داده­هایی که از نرم افزار Arc GIS9 از طریق ملحقات این نرم افزار تهیه شده ­اند. این داده ­ها حاصل تغییرات انجام شده در بانک اطلاعاتی که هر کدام از لایه ­ها می­باشد. کلیه بانک اطلاعاتی موجود در این پژوهش در نرم افزار ArcGIS 9.2 ویرایش و مورد تجزیه و تحلیل واقع شده ­اند و نتایج کار بصورت لایه­ای جدید با بانک اطلاعات مختص خود است. بعلاوه اکثر نقشه­های موضوعی و بکار رفته در مدل­های موجود در این پژوهش بدین ترتیب ساخته شده ­اند.
باید توجه داشت یکی از قابلیت ­های GIS انعطاف­پذیری بالای آن می­باشد. این بدان معنی است که برای انجام یک فرایند در این سیستم مراحل و مسیرهای مختلفی وجود دارد. تشخیص بهترین گزینه غالباً به دو عامل کاربر(میزان مهارت و تجربه وی) و هدف کار بستگی زیادی دارد. بعلاوه این دو عامل به همراه عواملی چون منابع اطلاعاتی (نقشه، منابع آماری …)، امکانات سخت افزاری و نرم افزاری وغیره در کاهش زمان انجام کار و کاهش هزینه­ های مربوط بدان اهمیت فراوانی دارد.
لایه­ های مورد نیاز در این پژوهش
الف - لایه خطی Line
این لایه نشان دهنده عوارضی هست که می­توان آنها را بصورت خطوط بر روی نقشه نشان داد. در این پژوهش عوارض خطی بکار رفته شامل شبکه ارتباطی بر اساس نوع دسترسی، شبکه ­های برق، گاز منطقه می­باشد. این لایه ­ها ابتدا در نرم افزار Auto cad 2007 رقومی می­شدند. پس از انجام ویرایش­های لازم به فرمت coverage فرمت نرم افزار (Arc/ Info 8.3) تبدیل شدند. در این مرحله با بهره گرفتن از ماژول الحاقی Art Toolbax عملیات توپولوژی صورت پذیرفت. پس از انجام توپولوژی، لایه مربوط در نرم افزار Arc GIS 9.2 جهت انجام مدل­های مورد نظر (Index overoly model, Buffering) فراخوانی می­شدند.
ب- لایه نقطه point
لایه نقطه در این تحقیق شامل موقعیت مراکز ورزشی می­باشد.
فرایند تهیه این لایه متفاوت می­باشد. برای ایجاد این نقشه­ها به ترتیب زیر عمل می­گردد:
ایجاد لایه سطوح هر یک از لایه­ های مزبور در محیط Auto cad 2007
- تبدیل لایه به فرمت coverage جهت عملیات توپولوژی در Arc/ Info8.3
- فراخوانی در نرم افزار Arc GIS 9.2
- تبدیل سطوح به نقاط مرکزی (در هر سطح) با بهره گرفتن از گزینه converet shapes to centroids در اکستنشن xtcols
import- نمودن لایه­ های نقطه­ای برداشت شده مراکز ورزشی توسط GPS با فرمت shp در محیط نرم افزاری Arc gis9.2
ج- لایه سطوح polygon
این بخش بیشترین تعداد نقشه­های این تحقیق را تشکیل می­دهد. فرایند ایجاد این لایه به دو روش می­باشد.
الف- نقشه­های اولیه: که در محیط نرم افزار Auto cad 2007 رقومی شده است.
ب- نقشه­های ثانویه: این نقشه­ها در واقع حاصل و برآیند نقشه­های اولیه می­باشند. بدین معنی که جهت آماده کردن لایه ­ها برای مدل سازی برخی عملیات­ها و آنالیزهای اولیه بر روی آنها صورت گرفته است. این لایه ­ها شامل نقشه حریم و نفشه­های وزن داده شده می­باشند.
کلیه مراحل دو گانه فوق در نرم افزار Arc GIS 9.2 صورت می­پذیرد.
مدیریت، ویرایش و ساماندهی اطلاعات
مدیریت داده ­ها مرحله­ ای است که در آن داده ­های برای تجزیه و تحلیل آماده می­شوند . این مرحله شامل ساخت توپولوژی، ویرایش داده ­ها، تعیین مختصات زمینی برای نقشه­ها می­باشد بعد از خطاگیری کامل نقشه­ها، مجداً توپولوژی (ایجاد ساختار همبستگی فضایی ) برای داده ­ها در محیط arc/ info 8.2 تعریف گردید و با انجام این کار داده ­ها برای اعمال هر گونه تابع یا الگوریتم جهت تجزیه و تحلیل آماده گردید.
تجزیه و تحلیل اطلاعات
آنچه که یک سیستم اطلاعات جغرافیایی را از دیگر انواع سیستم های اطلاعاتی متمایز می­سازد وجود توابع تحلیل مکانی (spatial analysis) است. این توابع داده ­های مکانی و توصیفی موجود در پایگاه داده­ای GIS را برای جواب­گویی به سؤالات درباره دنیای واقعی بکار می­برند.در انتخاب مکان مناسب و یا اعمال استانداردهای لازم جهت بررسی مکان­ یابی بهینه برای یک واحد ورزشی جدید و همچنین تحلیل الگوهای فضایی مراکز ورزشی، آنچه حائز اهمیت می­باشد مسئله تعادل و تساوی و یا به عبارت دیگر برقراری عدالت شهری می­باشد. مدل­ها و روش­هایی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته اند جهت رسیدن به اهداف این پژوهش، تحلیل فضایی و مکانی و چگونگی توزیع مراکز ورزشی می­باشد.
تلفیق نقشه­های فاکتور و تعیین مکان­های مناسب
هدف تلفیق نقشه­های فاکتور، تعیین مکان­های مناسب برای احداث مکان­های ورزشی جدید می­باشد. بهتر است نقشه خروجی حاصل از تلفیق نقشه­های فاکتور به گونه ­ای تهیه شده باشد که مقدار هر پیکسل آن نشان دهنده میزان مناسب بودن مکان مربوطه جهت احداث مکان­های ورزشی با در نظر گرفتن تمامی فاکتور­های مؤثر باشد.
انتخاب مکان مناسب با بهره گرفتن از AHP
بعد از بدست آوردن محدوده­های مناسب برای احداث مکان­های ورزشی جدید، با بهره گرفتن از فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) بهترین مکان نیز تعیین می­گردد، به صورتی که بعد از اینکه بین معیارها بر اساس ماتریس مقایسه دودویی مقایسه دستی ( FIRST DATA ) انجام شد آن مکان­هایی که دارای بالاترین معیار باشد به عنوان بهترین مکان برای ساخت اماکن پیشنهاد می­ شود و سپس اطلاعات در محیط نرم افزار GIS لوکالیزه می­گردد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ­ها
یافته­های تحقیق
مقدمه
در این فصل سعی شده که عوامل مؤثر بر معیارهای مکانی کاربری­های ورزشی شناسایی و معرفی شوند. با بهره گرفتن از یافته­های تحقیق به ترسیم نقشه­های مورد نیاز این تحقیق اقدام شد، که شامل نقشه­های شهر تالش، لوله­های اصلی گاز، خطوط انتقال برق فشار قوی، رودخانه، کاربری اراضی، شبکه ارتباطی و معابر شریانی اصلی و درجه اول می­باشد .
نقشه ‏۴‑۱ : موقعیت شهر تالش و راه­های ارتباطی
یافته­های تحقیق
یافته­های تحقیق شامل مشخصات۴۰ مکان ورزشی ( اعم از نام و نوع مکان، نوع و نحوه مالکیت، متراژ و نوع کاربری) داخل و در حومه شهر تالش، که از سازمان ورزش و جوانان تهیه شده است. لازم به ذکر است که این آمار تا پایان سال ۹۰ را شامل می­ شود.
جدول ‏۴‑۱ : مشخصات مکان­های ورزشی شهر تالش