• دستیابی مداوم به استانداردهای بالای بهداشت و رفاه حیوانات

• • حفظ منابع در دسترس برای رشد مواد غذایی و تأمین دیگر منافع عمومی در طول زمان(اسمیس،۲۰۰۸).

تأثیرات منفی فعالیت های سیستم های غذایی جهانی بر محیط زیست، اقتصاد و جامعه، موجب بروز نگرانی های عمومی در مورد پایداری آن شده است. نگرانی های عمومی کلیدی درباره فعالیت ها و تأثیرات سیستم های غذایی مدرن از جمله شامل موارد زیر می باشد:

• تأثیرات مواد غذایی بر روی محیط طبیعی مانند فرسایش خاک، از دست رفتن تنوع زیستی، استفاده ناکارآمد از زمین، تخریب آب، همچنین افزایش مصرف منابع طبیعی و آلودگی های مرتبط با تولید و مصرف مواد غذایی شامل مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای

• تأثیرات سیستم غذایی بر سلامت و رفاه انسان- نگرانی هایی در مورد ایمنی مواد غذایی، امنیت غذایی، تغذیه مواد غذایی، الگوهای مصرف مواد غذایی و اثرات نوآوری های غذایی بر سلامت و محیط زیست

• مسائل اخلاقی تولید مواد غذایی نظیر رفاه حیوانات و افزایش تولید ارگانیک

• تجارت منصفانه و اثرات تجارت مواد غذایی بر روی تأمین کنندگانِ کشورهای در حال توسعه (یاکوولوا،۲۰۰۷).

زنجیره های تأمین مواد غذایی سیستم های کارآمد تولید، پردازش و توزیع می باشند که هدف آن ها :

• حفاظت از کیفیت^[۱۴۴]

• اطمینان از ایمنی^[۱۴۵]

• ارتقاء توزیع عادلانه و شفاف و کسب ارزش ایجاد شده در طول FSC

• افزایش دسترسی مصرف کننده به مواد غذایی سالم و بی خطر با قیمت مناسب

• پشتیبانی از توسعه پایدار جوامع روستایی به عنوان یک الزام مطلق برای حاکمیت غذا (لازاریدسا،۲۰۱۱).

از نظر آقای حسین زنجیره تأمین و پایداری دو مفهوم متفاوت ولی بسیار نزدیک و ترکیب شده هستند. در جدول ۲-۲ تفاوت های کلیدی میان زنجیره تأمین پایدار و زنجیره تأمین سنتی آورده شده است (Hussain,2011)

زنجیره تأمین سنتی زنجیره تأمین پایدار

تمرکز تنها بر روی عرضه کالا از تأمین کننده تا مشتری نهایی مفاهیم اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در طول
زنجیره تأمین درنظر گرفته می شوند.
جریان مواد و اطلاعات خطی هستند. جریان مواد به منظور ترکیب سه شاخص فوق پیچیده اند.
در اینجا همکاری محدودی وجود دارد. در اینجا سطح بالایی از همکاری وجود دارد.
لجستیک معکوس جزء مکمل فرایند نیست . لجستیک معکوس یکی از قسمت های مهم فرایند زنجیره تأمین است.

جدول ۲-۲- تفاوت های کلیدی بین زنجیره تأمین پایدار و سنتی
۶-۲- ارزیابی عملکرد پایداری زنجیره تأمین مواد غذایی
در سال های اخیر صنعت غذایی در جهان با تغییرات زیادی مواجه شده است که عمده ترین آن ها جهانی شدن بازارها، تغییرات تکنولوژی، کوتاه تر شدن عمر محصولات و متنوع شدن در خواست ها و نیاز مشتریان می باشند. این موضوع شرکت ها و کارخانه ها را بیش از پیش متقاعد نموده که با همکاری در کنار یکدیگر امور را هدایت نمایند.
به علت تغییرات ایجاد شده در بازار ، در سال های اخیر به ایجاد زنجیره تأمین در صنایع غذایی و بهبود سیستم های مختلف اجرایی در این گونه زنجیره ها توجه زیادی شده است. یکی از سیستم های مذکور که در این سال ها توجه زیادی را به خود جلب نموده است سیستم ارزیابی عملکرد می باشد(فتاحی و همکاران،۱۳۸۹).
روش های متفاوتی برای ارزیابی تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی سیستم غذایی ایجاد شده است، نظیر: ارزیابی پایداری بر مبنای روش چرخه عمر (هالر و کولیان^[۱۴۶]،۲۰۰۳)، مصرف انرژی در چرخه عمر محصولات غذایی(دوتیل و کرامر^[۱۴۷]،۲۰۰۰)، زمین مورد نیاز برای تولید و مصرف محصولات غذایی(جربنس-لینس^[۱۴۸] و همکاران،۲۰۰۲)، جریان مواد و مصرف انرژی محصولات غذایی وشاخص های زیست محیطی و پایداری برای بخش کشاورزی (OECD,2001 ؛ زحم^[۱۴۹] و همکاران، ۲۰۰۶؛فائو ۲۰۱۲).
در زمینه زنجیره تأمین مواد غذایی، تمرکز بر روی مباحث پایداری، اغلب بر روی تولید محصولات کشاورزی است، چراکه این مرحله در مقایسه با مراحل قبل، تأثیرات زیست محیطی قابل ملاحظه ای را تولید می نماید. با این حال، نیاز به توجه به سیستم های غذایی از منظر جامع وجود دارد. تفکر ((سیستماتیک)) اجازه ی تمرکز بر روی جنبه مهم و احیاناً نادیده گرفته شده پایداری، یعنی روابط تنگاتنگ متصل از همه ی مراحل تولید، از تولید تا نهادهای مصرف را می دهد.
۷-۲- مدل های نظری زنجیره تأمین پایدار
در این بخش ۳ مدل معروف که در حوزه زنجیره تأمین پایدار ارائه شده است، تشریح می شود.
۱) کارتر و راجرز^[۱۵۰] (۲۰۰۸) یک چارچوب نظری پایداری را برای زنجیره تأمین معرفی کردند که مفهوم زنجیره تأمین پایدار را منعکس می کند (شکل ۱-۲). هسته این مفهوم سازی، خط مشی سه گانه الکینگتون^[۱۵۱] می باشد : اشتراک عملکرد زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی (الکینگتون، ۱۹۹۸)
کارتر و راجرز پیشنهاد می کنند که بکارگیری پایداری و بخصوص ^[۱۵۲]SSCM داوطلبانه نیست بلکه یک نیاز و التزام می باشد. SSCM شامل یک بهبود درازمدت از خط مشی اقتصادی سازمان می باشد و به مدیران در پاسخگویی به این سوال کمک می کند که ((چه کاری را ما باید انجام دهیم، نه برای سپری کردن زمان بلکه برای پیشرفت و موفقیت، نه برای یک سال، سه سال یا پنج سال آینده بلکه، برای ده سال،بیست سال و آینده های دوردست؟)). بنابراین SSCM یک مفهوم سازی برجسته ای می باشد که می تواند مدیران را برای اتخاذ اقدامات سه گانه مجاب کند.
فعالیت ها که درون این خط مشی سه گانه قرار دارد شامل صرفه جویی هزینه های مرتبط با بسته بندی کوچک شده و طراحی اثربخش تر برای مصرف مجدد و بازیافت، هزینه های سلامتی و ایمنی کمتر می باشند. همچنین کاهش گردش موجودی انبار و هزینه باز پس گیری در نتیجه انبارداری و حمل و نقل ایمن، کاهش هزینه نیروی انسانی از طریق سطح بالای انگیزش و بهره وری و کاهش غیبت های کاری و به دنبال آن بهبود شرایط کار، هزینه های کمتر، زمان تحویل کالای کمتر، بهبود کیفیت محصول و هزینه های انهدام کمتر در نتیجه ی اجرای استانداردهای ISO14000، استفاده از طراحی برای مونتاژ، استفاده مجدد و افزایش شهرت و اعتبار برای سازمان می باشد که می تواند یک حالت جذاب را برای مشتریان و تأمین کنندگان فراهم آورد(کارتر و راجرز،۲۰۰۸).
کارتر و راجرز چهار بند پشتیبان یا تسهیل کننده برای SSCM که در شکل ۱-۲ نشان داده شده است شناسایی کردند :
مدیریت ریسک . شامل برنامه ریزی احتمالی برای زنجیره تأمین بالادستی و پایین دستی(کارتر و راجرز،۲۰۰۸). ریسک و مدیریت ریسک از جمله عواملی است که به صورت غیرمستقیم در مبحث پایداری مطرح می شود. در مطالعات انجام شده در حیطه پایداری، علاوه بر سودآوری کوتاه مدت سازمان ها؛ به مدیریت ریسک فاکتورهایی همچون آسیب های کاری ناشی از محصولات، هدررفت منابع محیطی و ایمنی عمومی و کارکنان نیز توجه شده است (شریواستاوا^[۱۵۳]،۱۹۹۵).
با توجه به نتایج مطالعات انجام شده می توان چنین برداشت کرد که توسعه پایدار می بایست مفهوم امنیت را در برگیرد که این مفهوم خود شامل امنیت در برابر تهدیدهای محیطی سخت و حفاظت در برابر انقراض نسل ها و تغییرات اقلیمی، قحطی ها و کمبود مواد غذایی و رشد جمعیت می باشد. به این ترتیب سازمان ها با توجه به چنین مسائلی در بلند مدت می توانند ریسک مربوط به چنین عواملی را مدیریت کنند (سرینگ و مولر،۲۰۰۸).

(۱۰) X_i=W_i+f_i
همچنین با جایگزینی رابطه (۲) در رابطه فوق داریم (شیرازی، حمید، ۱۳۷۸):
(۱۱)
به این ترتیب:
(۱۲)
اگر  باشد در این صورت:
(۱۳) X_ij=a_ijX_j
با جایگزینی رابطه (۱۳) در رابطه (۱۲) داریم‌:
(۱۴)
بسط رابطه (۱۴) به صورت زیر است:
X₁-(a₁₁X₁+a₁₂X₂+…+a_1nX_n)=f₁
X₂-(a₂₁X₁+a₂₂X₂+…+a_2nX_n)=f₂
.
.
.
X_i-(a_i1X₁+a_i2X₂+…+a_inX_n)=f_i
.
.
.
X_n-(a_n1X₁+a_n2X₂+…+a_nnX_n)=f_n
که به شکل ماتریس به صورت زیر خواهیم داشت:

اکنون می‌توان فرم ماتریسی را به صورت زیر نوشت:
(۱۵) X-AX= f
به این ترتیب:
(۱۶) (I-A)X=f
و نهایتاً داریم:
(۱۷) X=(I-A)^-1f
که شکل بسط‌یافته آن به صورت زیر است:‌

عناصر موجود در ماتریس (n×n) فوق همان معکوس ماتریس لئونتیف است.
اکنون با بهره گرفتن از ضریب ماتریس‌ها داریم: (شیرازی، حمید، ۱۳۷۸، ص ۵۳)

به عنوان مثال در ماتریس (n×n) فوق عنصر C₂₁ به این معنی است که برای پاسخگویی به یک واحد تقاضای نهایی برای تولیدات بخش ۱، بخش ۲ چه میزان باید تولید کند. همان‌طور که گفته شد ضرایب فنی ماتریس داده- ستانده ارتباط مستقیم تولیدی بخش‌ها را نشان می‌دهد اما معکوس ماتریس لئونتیف کل ارتباط تولید بخش‌ها (اعم از مستقیم و غیرمستقیم) را نشان می‌دهد که با تفریق اثر مستقیم از کل اثر (عناصر معکوس ماتریس لئونتیف) اثر غیرمستقیم به دست می‌آید. (شیرازی، حمید، ۱۳۷۸، ص ۵۳)

۳-۵ معرفی پیوندهای پسین و پیشین
اساس استراتژی توسعه نامتوازن سرمایه‌گذاری در بخش‌های کلیدی اقتصاد است که موجبات رشد سایر بخش‌ها را فراهم می کند. جهت شناسایی بخش‌های کلیدی از تحلیل پیوندهای پسین و پیشین استفاده می‌شود. بر این اساس هر صنعتی که به وجود می‌آید دارای ارتباط پسین و پیشین است به طوری‌که ارتباطات پیشین به معنی کاربرد محصول بخش مورد نظر در سایر بخش‌ها و ارتباط پسین به معنی آثار تامین نهاده‌ از سایر بخش‌های اقتصاد است. حال پیوندهای پسین و پیشین به صورت زیر معرفی می‌شوند.
۳-۵-۱ پیوندهای پسین و پیشین جزئی (مستقیم)
این دو نوع پیوند از ضرایب فنی داده- ستانده حاصل می‌شوند، از این رو پیوند پسین و پیشین جزئی (مستقیم) نامیده می‌شوند. روابط ریاضی شاخص‌های مذکور به صورت زیر می‌باشند:
۳-۵-۱-۱ پیوند پسین جزئی
این شاخص از ضرایب فنی داده- ستانده به دست می‌آید به طوری‌که اگر جمع ستونی ضرایب فوق انجام شود، پیوند پسین جزئی بدست می‌آید. از این رو داریم:
(۱۸)
به این معنی است که جهت تولید یک واحد کالا در بخش j بخش‌های مختلف به طور مستقیم به چه میزان نهاده در اختیار این بخش قرار می‌دهند.
۳-۵-۱-۲ پیوند پیشین جزئی
شاخص پیوند پیشین جزئی از درایه‌های ماتریس ضرایب فنی به دست می‌آید. به این ترتیب که اگر جمع سطری ضرایب فوق صورت گیرد، داریم:
(۱۹)
که  به عنوان شاخص برای نشان دادن میزان کالای تولید شده در بخش i که به طور مستقیم در اختیار سایر بخش‌های اقتصادی بعنوان کالای واسطهای قرار می‌گیرد، به کار می‌رود. (چنری و واتانابه، ۱۹۵۸).
۳-۵-۲ پیوندهای پسین و پیشین کلی راسموسن
اولین بار به وسیله راسموسن مورد استفاده قرار گرفته است که از معکوس ماتریس لئونتیف به دست می‌آید. این پیوندها ارتباطات مستقیم و غیرمستقیم تولیدی را نشان می‌دهند که به این خاطر نام کلی به این گونه پیوندها اطلاق می‌شود که در ذیل ارائه می‌شود.

در نهایت یکسری از مطالعات تمایلات شخصی را به عنوان عوامل مرتبط با تعهد بررسی کرده اند . یافته های علمی نشان می دهد که تعهد با انگیزه موفقیت خواهی ،احساس شایستگی و سایر انگیزه های سطوح بالاتر مرتبط می باشد .می توان اشاره نمود که تعهد به سازمان می تواند تا حدی تقویت شود که کارکنان احساس کنند ،سازمان به عنوان منبعی برای ارضای نیازهای آنها می باشد (مودی و همکاران ،۱۹۸۲).

۲- ویژگیهای مبتنی بر نقش^[۴۵]
دومین گروه از عوامل موثر بر تعهد سازمانی که در ادبیات موضوع مشخص شده ،نقش کارکنان و ویژگیهای شغلی آنها می باشد .سه جنبه از نقش شغلی که تاْثیر بالقوه ای بر تعهد کارکنان به سازمان می گذارند ،عبارتند از :حیطه شغل یا چالش شغلی ،تضاد در نقش و ابهام نقش .
تحقیقات زیادی ارتباط بین حیطه شغل و تعهد را بررسی کرده اند .فرضیه اصلی اینجا این است که شغل تقویت شده (غنی شده ) چالش شغلی را افزایش می دهد و در نتیجه تعهد را افزایش می دهد .علاوه بر این ،مطالعات متعددی ارتباط بین تضاد نقش و ابهام نقش را بررسی کرده و مطرح می کنند که تعهد با تضاد نقش و ابهام نقش ارتباطی معکوس دارد(مودی و همکاران ،۱۹۸۲).
۳-ویژگیهای ساختاری^[۴۶]
اولین مطالعه در این زمینه توسط استیرز و همکاران صورت گرفته که چهار متغیر ساختاری ذیل در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته اند :
اندازه سازمان ،حیطه نظارت ،تمرکز و پیوستگی شغلی .در این پژوهش ارتباط معنی داری بین هیچ یک از این متغیرها و تعهد یافت نشد .بدنبال آن موریس و استیرز تاْثیر متغیرهای ساختاری را نیز مورد بررسی قرار دادند .آنها متوجه شدند که اندازه سازمان و حیطه نظارت با تعهد سازمانی غیرمرتبط بودند ولی رسمیت و پیوستگی شغلی و تمرکز با تعهد ارتباط دارند .بدین معنا که کارکنانی که عدم تمرکز بیشتر ،پیوستگی شغلی بیشتر و رسمیت بیشتر قوانین و مقررات و روش های تدوین شده را تجربه کرده اند نسبت به کسانیکه این عوامل را در اندازه کمتری تجربه کرده اند ،تعهد سازمانی بیشتری را احساس می کنند .این یافته ها به استثنای متغیر تمرکز با نتایج “استیرز و همکارانش ” سازگار نبوده است .این دو مطالعه جنبه های متفاوتی از ساختار را بعنوان عوامل مرتبط با تعهد مورد بررسی قرار دادند ."استیرز و روهودز^[۴۷] در مطالعه تاْثیر مالکیت کارکنان بر تعهد به این نتیجه رسیدند که وقتی کارکنان در مالکیت سازمان سهیم باشند ،تعهد سازمانی بیشتری دارند تا زمانیکه تنها بهنوان یک کارمند سازمان باشند .این پژوهش همچنین نشان داد که مشارکت در تصمیم گیری (یک جنبه مربوط به تمرکز )با تعهد سازمانی ارتباط دارد(مودی و همکاران ،۱۹۸۲) .
۴- تجربیات کاری^[۴۸]
چهارمین دسته از پیش شرطهای عمده تعهد سازمانی ،تجربیات کاری می باشد که در طی زندگی شغلی فرد رخ می دهند .تجربیات کاری بعنوان یک نیروی عمده در فرایند اجتماعی شدن یا اثرپذیری کارکنان محسوب شده و همچنین به نوبه خود عامل عمده ای است که بر میزان وابستگی عاطفی کارکنان به سازمان تاْثیر می گذارد .
متغیرهای تجربه کاری که با تعهد سازمانی ارتباط دارند ،در سه مطالعه با وابستگی سازمانی ،بطور قابل ملاحظه ای مرتبط بوده است. علاوه بر این “بوکانان (۱۹۷۴) ” به اغین نتیجه رسید که احساس اهمیت شخصی برای سازمان با تعهد سازمانی ارتباط دارد .بدین معنا ،وقتی کارکنان احساس کنند که مورد نیاز سازمان بوده و یا برای ماْموریت و هدف سازمان اهمیت دارند ،تعهد سازمانی آنها افزایش می یابد .دیگر عامل مهم مربوط به تجربیات کاری ،احساس کارکنان در مورد نگرشهای مثبت همکاران نسبت به سازمان می باشد .بدین معنا که نگرش های مثبت همکاران بر تعهد فرد موثر می باشد .
تنها دو مطالعه ارتباط بین تعهد و سبک رهبری را مشخص کرده است .در هر دو مطالعه مشخص شده که تعهد با وظیفه گرایی رهبر ارتباط دارد و در مطالعه دوم ،روشن شد که تعهد با ملاحظات انسانی رهبر نیز ارتباط دارد (مودی و همکاران ،۱۹۸۲).
۲-۱۳-۲)مطالعه بیتمن و استراسر
در مطالعه ای که توسط “بیتمن و استراسر ” صورت گرفت ،ارتباط متغیرهای زیر با تعهد سازمانی سنجیده شده است (بیتمن و استراسر ،۱۹۸۴ ،۹۵).
۱- رفتار تشویقی رهبر^[۴۹]
۲- رفتار تنبیهی رهبر^[۵۰]
۳- ویژگیهای شغل^[۵۱]
۴- تمرکز^[۵۲]
۵- نیاز به موفقیت ^[۵۳]
۶- جایگزین های شغلی در خارج از سازمان^[۵۴]
۷- استرس شغلی ^[۵۵]
۸- رضایت شغلی ^[۵۶]
۹- سن^[۵۷]
۱۰- تحصیلات ^[۵۸]
۱۱- سابقه خدمت ^[۵۹]
۱۲- سابقه در مسیر شغلی ^[۶۰]
تجزیه و تحلیل همبستگی بین این متغیرها و تعهد سازمانی نشان می دهد که تمام این متغیرها به استثنای جایگزینهای شغلی و استرس شغلی با تعهد سازمانی رابطه مثبت دارند ولی جایگزینهای شغلی و استرس شغلی با تعهد رابطه ای منفی دارند (بیتمن و استراسر ،۱۹۸۴،ص ۹۵)
نقش تعهد سازمان نسبت به کارکنان در ایجاد و تقویت تعهد سازمانی کارکنان (مطالعه شور و واین )
هرچند که تحقیقات نسبتا گسترده ای در مورد تعهد سازمانی کارکنان صورت گرفته ،با این وجود پژوهشهای اندکی به نقش تعهد سازمان نسبت به کارکنان که اصطلاحا به عنوان “درک حمایت سازمانی ” مطرح می شود پرداخته شده است .
۲-۱۳-۳ )مطالعات اسینبرگر و همکاران:
مطالعاتی که توسط ” اسینبرگر “و همکارانش صورت گرفت ، پیشنهاد می کند که مطالعه تعهد سازمان نسبت به کارکنان دارای ارزش زیادی می باشد .
اسینبرگر و همکارانش اشاره می کنند که درک کارکنان از تعهد سازمان نسبت به آنان ،مبتنی بر عقاید عموم کارکنان در رابطه با میزانی است که ارزشهای سازمان به سعادت و خوشبختی آنان توجه دارد .این دانشمندان با بهره گرفتن از “نظام مبادله اجتماعی ” استدلال کردند که کارکنانی که سطوح بالایی از حمایت سازمانی را درک می کنند با احتمال بیشتر ، احساس تکلیف می کنند که از طریق تعهد عاطفی به سازمان و رفتارهای مطلوب کاری ، (حمایت سازمانی )را جبران نمایند (شور و واین،۱۹۹۳،ص۷۷۶-۷۷۴)^[۶۱].
ب- تعهد مستمر^[۶۲]
تحقیقات در زمینه تعهد مستمر ،نسبت به مطالعات مربوط به تعهد عاطفی ،خیلی محدودتر می باشد و لذا مقدار کمی از تحقیقات مربوط به تعهد سازمانی به مطالعه در زمینه تعهد مستمر پرداخته است اکنون به برخی از عمده ترین این تحقیقات اشاره می شود :
مطالعات “آلن و می یر در پژوهشی که توسط ” آلن و می یر ” به سال ۱۹۹۰ برای سنجش و تعیین پیش شرطهای تعهد سازمانی و یا به عبارتی عوامل موثر بر تعهد سازمانی صورت گرفت (آلن و می یر ،۱۹۹۰ ،۱۸-۱ ).
پیش شرطهای تعهد مستمر را به دو دسته کلی زیر تقسیم بندی می کنند :
۱- حجم و میزان سرمایه گذاری (اندوخته های ) فرد در سازمان ،این متغیر شامل موارد زیر می شود :
الف- مهارتها ،منظور ،مهارتها و تجربیاتی است که فرد در سازمان فعلی کسب کرده و مخصوص همان سازمان می باشد و قابل انتقال به سازمانهای دیگر نیست .
ب- آموزش :دوره های آموزشی که فرد در سازمان فعلی گذرانده و مدرک انها تنها برای همان سازمان معتبر می باشد .
ج- تغییر محل زندگی : منظور این است که فرد به محل زندگی فعلی خو گرفته و با ترک این سازمان ،باید محل زندگی خود را نیز ترک کند .
د- سرمایه گذاری های فرد:مانند صرف زمان و گذشت آن می باشد که با ترک سازمان آنرا از دست می دهد .
۲- درک قابلیت دستیابی به جایگزینهای شغلی : منظور تصور فرد از توانایی دسترسی به مشاغل جایگزین در خارج ازسازمان می باشد .
۲-۱۴) بازار کار داخلی و تعهد سازمانی
در سازمانهای بزرگ که استاندارد کردن کارها و اعمال مقررات،قوانین و تعیین شرح وظایف (دقیق ) موجب بوجود آمدن کارهای تکراری و یکنواخت شده است ،نارضایتی کارکنان افزایش یافته است . این سازمانها برای غلبه بر مشکلات فوق اقدام به ایجاد بازار کار داخلی می نمایند که این موجب افزایش تعهد سازمانی افراد می گردد . چنانچه در سازمانی شرایط زیر برقرار گردد ،می گویند در آن سازمان بازار کار داخلی وجود دارد :
(۱) مسیر انجام کارها در داخل سازمان تعیین گردد؛
(۲) جابجاییها در درون سازمان انجام شود ؛
(۳) برای پست های بالای سازمان از خارج از سازمان کسی استخدام نشود،و
(۴) سرانجام اینکه ؛ کارکنان و اعضای سازمان بیشتر مهارتهای خود را در حین انجام وظیفه فرا بگیرند . هر پست جدیدی که بوجود آید باید به افراد درون سازمان داده شود و اگر افرادی از خارج سازمان استخدام شوند ، آنها را در سمت های رده پایین( که به سبب ارتقای افراد سازمان خالی مانده است )بکار بگمارد .

تحلیل محتوای کتاب دینی ( چاپ ۱۳۸۰) و کتاب هدیه های آسمانی و کتاب کار (چاپ۱۳۸۱) پایه دوم ابتدایی بدست آمده ، حاکی از این است که ضریب درگیری دانش آموزان با متن و تصاویر در کتاب تعلیمات دینی و کتاب هدیه آسمانی و کتاب کار پایین است و منجر به درگیری دانش آموزان و تصاویر نمی شود اما ضریب درگیری را در پرسشها بیانگر این امر است که کتاب قبلی در این زمینه ضعیف است . به طور کلی ضریب درگیری دانش آموزان با محتوای کتاب تعلیمات دینی ۴۱/۰ وبا کتاب هدیه آسمان و کتاب کار ۲/۱ است. نتیجه اینکه کتاب جدید موجب درگیری بیشتر دانش آموزان با محتوا شده و کتاب قبلی ضریب درگیری پایینی داشته است.(ایمانی،مظفر،۱۳۸۳).
تحقیق حاضر نیز که با بهره گرفتن از روش تجزیه و تحلیل محتوا صورت پذیرفته است تاثیر محتوا را بر میزان فعالیت یادگیرینده در فرایند یادگیرنده اندازه گیری نماید . به عبارت دیگر پژوهشگر به بررسی میزان به کارگیری روش فعال در ارائه تحلیل محتوا ی کتاب های درسی علوم تجربی اول تا پنجم مقطع ابتدایی با روش ویلیام رومی می پردازد. ودر پایا ن این مسئله مورد سوال است که آیاافراد متخصص و برنامه ریز توانسته اندموارد تغییر از لحاظ محتوایی و متن و تصاویر و سئوالات به طور کلی روش فعال را توانسته اند پیاده کنند یا نه ؟ آیا فراگیران در امر پژوهشی و کاوش و تحقیق به صورت فعال بوده و یا به صورت تحمیلی یا غیر فعال هنوز می باشد ومورد تحلیل قرار می دهد.

اهمیت و ضرورت مساله:

محتوای برنامه درسی به لحاظ نقشی که در تحقق اهداف برنامه بازی می کند از اهمیت خاصی برخوردار است کتاب درسی در کشور ما در واقع سمبل محتوای کتبی برنامه درسی می باشد و نقش محوری و مهمی را در جریان آموزشی کودکان دبستانی ایفا می نمایند و در کشور ایران به دلیل کمبود منابع اطلاع رسانی دیگر برای کودکان و وجود مقدار زیاد دانش آموزان در مقطع ابتدایی این اهمیت بیشتر می شود.

کتاب درسی عمده ترین منبع یادگیری دانش آموزان است و در صورتیکه محتوای کتاب های درسی معمولی ارتباط مستقیم با اهداف برنامه درسی نداشته باشد تحقیق آنها نیز غیر ممکن خواهد بود برای رسیدن به اهداف آموزش علوم تجربی دوره ابتدایی که شامل قدرت تجزیه وتحلیل آشنایی با روش علمی حل مسائل ،رشد قوه تفکر، و… میباشد نیازمند محتوای غنی تر وارائه آن به شکل فعالی هستیم،(صفوی،۱۳۶۵،ص۲۴).
استفاده از شیوه های ارائه فعال در آموزش علوم دارای اهمیت زیادی میباشد و هرگاه محتوا فقط منتقل کننده حقایق و واقعیات علمی باشد جز حفظ طوطی وار مفاهیم علمی نتیجه ای نخواهد داشت و لازم است دانش آموزان را به گونه ای با رآوریم که به نوعی روش خود آموزی و یادگیری خودکار برسند.(یونسکو،۱۳۶۹،ص۱۰۸).
کتابهای علوم عمدتا درصد انتقال مفاهیم حقایق علمی به دانش آموزان بود ه اند با توجه به اینکه کتابهای علوم مسائل جدیدی را به دانش آموزان مطرح می نماید و مقداری حقایقی که یک کتاب می تواند به دانش آموز انتقال دهد کاملا محدود میباشد در حالیکه اطلاعات و معلومات در هر دهه دو برابر می شود لذا لازم است کتابهای درسی به شیوه فعال طراحی گردند تا دانش آموزان بتواند با درگیر شدن در کتابها خود شیوه پژوهش و یادگیری را یاد بگیرند و به اصطلاح سواد علمی کسب نمایند.(همان منبع،ص۱۰۸).
بنابراین یافته های این پژوهش می تواند مورد مولفان کتابهای درسی علوم ابتدایی به منظور اصلاح و بهبود کیفیت آنها قرار گیرد علاوه بر این روش پژوهش می تواند الگویی جهت پژوهشگران در بررسی و تحلیل سایر کتابهای درسی و غیره باشد.

اهداف تحقیق :

الف- اهداف کلی تحقیق :

دراین پژوهش محقق با پذیرش این پیش فرض اساس که روش یادگیری فعال نسبت به روش غیر فعال کارایی و اثر بخشی بیشتری دارد و منجر به یادگیری توام با درک پایداری می شود و با توجه به روش پیشنهادی «ویلیام رومی » می توان محتوا کتاب را به نحو فعال ارائه داد با توجه به این پیش فرض اهداف کلی پژوهش عبارتند از:
۱)بررسی میزان بکارگیری شیوه ارائه فعال در محتوای کتابهای علوم تجربی دوره ابتدایی پایه های اول تا پنجم در ایران.
۱)ارائه پیشنهادات و راهنمایی های لازم به برنامه ریزان و دست اند کاران به منظور اصلاح و بهبود کتب علوم تجربی دوره ابتدایی پایه های اول تا پنجم.

ب-اهداف ویژه (جزئی) تحقیق :

این پژوهش دارای اهداف ویژه (جزئی ) زیر می باشد:
۱-برسی میزان بکارگیری شیوه فعال در متن کتب علوم تجربی دوره ابتدایی
۲- بررسی میزان برکارگیری فعال در سووالات کتب علوم تجربی دوره ابتدایی
۳-بررسی میزان بکارگیری شیوه فعال در اشکال ، تصاویر جداول و نقشه های کتب علوم تجربی دوره ابتدایی

.فرضیه ها و سوال ها:

سوال اصلی:
آیا محتوای کتب علوم تجربی ابتدایی به شیوه فعال تنظیم شده است؟
به صورت سوال های ویژه:
آیا متن کتب علوم تجربی دوره ابتدایی به شیوه فعال تنظیم شده است؟
آیا تصاویرو جداول کتب علوم تجربی دوره ابتدایی به شیوه فعال تنظیم شده است؟
آیا پرسشهای کتب علوم تجربی دوره ابتدایی به شیوه فعال تنظیم شده است؟
به صورت فرضیه های ویژه:
بین فعالیت دانش آموز و متن کتب علوم تجربی رابطه معناداری وجود دارد.
بین فعالیت دانش آموز و پرسش کتب علوم تجربی رابطه معناداری وجود دارد.
بین فعالیت دانش آموز وتصویر وکتب علوم تجربی رابطه معناداری وجود دارد.
.

چهارچوب نظری تحقیق:

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها:

تعاریف نظری:

برنامه درسی :طرحی جهت آماده نمودن مجموعه ای از فرصتهای یادگیری برای افراد تحت تعلیم می باشد ( گالن سیلور ،خوی نژاد ۱۳۷۶ ، ص ۴۰ ) .
محتوا: کلیه اطلاعات ، دانش و مفاهیم و نگرش هایی که در کتاب به یاد گیرنده ارائه می گردد . به عبارت دیگر مجموعه ی دانش سازمان یافته و اندوخته شده ، اصطلاحات ، اطلاعات ، واقعیات ، قوانین ، اصول ، روش ها ، مفاهیم ، تعمیم ها ،پدیدههاومسائل مربوط به همان ماده درسی است ( فتحی و اجاره گاه ۱۳۷۷،ص ۱۱۷).
تحلیل محتوا:
یک روش پژوهشی منظم برای توصیف عینی و کمی محتوا ی کتابها و متون برنامه درسی و یا مقایسه پیام ها و ساختار محتوا با اهداف برنامه درسی می باشد . ( یارمحمدیان ، ۱۳۷۷ ، ص۱۵۰)

تعاریف عملیاتی :

در این تحقیق از روش تحلیل محتوا با روش ویلیام رومی استفاده می شود . در این روش تحلیل محتوای یک کتاب در متن ، پرسش ها وتصاویر و جداول و نظریه های آن انجام میگیرد. هر کدام از اجزا ی محتوا به صورت مقوله های جمله ای ،پرسشی و تصویری در می آید ،و پس با بهره گرفتن از مقوله های آنها را تحلیل می کند . هدف در این روش آن است که بررسی کنیم تا چه حد مقولات اشاره شده دا نش آموزان رانسبت به فراگیری متن، پرسشها و تصاویر جذب نموده و ضریب درگیری دانش آموزان با متن ، پرسش ها و تصاویر تا چه اندازه است . پس این روش برسر مقوله متن ، پرسشها و تصاویر استوار که هرکدام از این بخش ها مقوله هایی دارد به دوبخش فعال و غیر فعال تقسیم می شود و آنگاه میزان توجه آنها به فعالیت دانش آموز فعال کرده او بررسی و تحلیل می شودو ضریب درگیری شاخصی است که میزان فعالیت دانش آموزان در فرایند یادگیری از محتوای کتاب درسی را محاسبه می کند . این ضریب که از تقسیم مقوله های فعال بر مقوله های غیر فعال بدست می آید ، عددی است بین صفر و بی نهایت اما میزان و مقدار مطلوب آن از نظر ویلیام رومی بین ۰٫۴ تا۵/۱ متغیر است.

واژه ها واصطلاحات :

در این قسمت واژه ها و اصطلاحات مورد استفاده و پژوهش را از نظر علمی و کاربردی تعریف می نمائیم .

برنامه ریزی درسی :

عبارت است از فعالیت های یاد دهی ، یادگیری به منظور ایجاد تغیرات مطلوب در رفتار یاد گیرنده و ارزیابی میزان تحقیق این تغیرات (لوی ترجمه فریده مشا یخ، ۱۳۸۰ ص۹).
برنامه درسی :
طراحی جهت آماده نمودن مجموعه ای از فرصت های یادگیری برای افراد تحت تعلیم می باشد.(گالن سیلور ،خوی نژاد ۱۳۷۶ ، ص ۴۰)

محتوا :

« مجموعه ی مفاهیم ، مهارتها و گرایش هایی از سوی برنامه ریزان انتخاب و سازماندهی می شود . در عین حال محتوا آثار حاصل از فعالیت های یاد دهی یادگیری را نیز در بر می گیرد» (ملکی ۱۳۸۳، ص ۵۰)

تحلیل محتوا:

یک روش پژوهشی منظم برای توصیف عینی و کمی محتوا ی کتابها و متون برنامه درسی و یا مقایسه پیام ها و ساختار محتوا با اهداف برنامه درسی می باشد . ( یارمحمدیان ، ۱۳۷۷ ، ص۱۵۰)

(۶) منبع تغذیه بر روی ولتاژ ٩٠ تنظیم شد و پس از مدت ٢٠ دقیقه جریان قطع گردید و بر روی دستگاه ترانس لومیناتور و با کمک نور UV مشاهده شد.
۴-٣) ژنوتایپ کردن نمونه ها)ژنوتایپینگ)
واکنش زنجیره­ای پلیمر از (PCR)
PCR روش بسط آنزیمی یک قطعه از DNA هدف است که بین دو بخش الیگونوکلئوتیدی قرار دارد. این واکنش به منظور ایجاد مقادیر نامحدود باز یک توالی مورد نظر می­باشد. درواقع PCRمی­تواند از یک مولکول منفرد از DNA در مدت چند ساعت چندین بیلیون ملکول را تولید کند. این روش هم درتشخیص مولکولی و هم درآنالیز مولکولی بیماریهای ژنتیکی انقلابی به وجود آورده است.
روش (ARMS/PCR) Amplification Refractory Mutations Systemیک روش نسبتاً ساده سریع جهت تعیین جهش­های نقطه­ای، حذف و اضافه شدن چند نوکلتوئیدی و چند شکلی­های پلی مورفیسم (Polymorphism) است. این تکنیک سنجش دو لوله­ای با پرایمرهای طبیعی و جهش یافته در واکنش­های جداگانه می باشد که با پرایمرهای کنترلی همراه می­باشد تا از انجام واکنش PCR اطمینان حاصل شود. (۴۵)
در (Tetra ARMS/PCR) Tetra Primer Amplificati Refractory Mutations Systemبرای تشخیص یک جهش ویژه، یک جفت آغازگرکنترل در طرفین محل موتاسیون برای اطمینان از عملکرد صحیح PCR طراحی می­ شود. برای تکثیر منطقه حاوی جهش نیز از یک جفت آغازگر که به ترتیب برای آلل جهش یافته و آلل طبیعی طراحی شده، استفاده می­گردد. (تصویر٣-٢) پس از انتخاب جفت آغازگرها به منظور اطمینان از ویژگی آنها دراتصال به ناحیه مکملی خود در ژن مربوطه، توالی آغازگرها با تمامی توالی ژنوم انسان در پایگاه اطلاعاتی Gene Bank مقایسه گردید. به منظور افزایش ویژگی جفت آغازگرهای اصلی، علاوه بر عدم تطابق انتهای’ ۳،۲ یا ۳ آلل در انتهای ۳َ از پرایمرهای داخلی را تغییر می­دهیم تا از اتصال احتمالی آن آغازگر به آلل مخالف ممانعت به عمل آید. (۴۶)

در این آزمون برای شناسایی پلی مورفیسم ۲۴۲۵۵۷ rsاز ژن MAPT ,تکنیک Tetra ARMS/PCR استفاده شد. در این تکنیک ما از ۴ پرایمر استفاده کردیم که خصوصیات کلی آنها در جدول زیر گزارش شده است.
جدول ١-٣مشخصات کلی پرایمرها