معتقد بودند که این مهارتها، زندگی شغلی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
علی رغم زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی متفاوت و نیز سطح متفاوت تحصیلات و تجربهکاری، نقاط اشتراک فراوانی در دیدگاه‌های آنها وجود داشت. تنها تفاوت به جنسیت مربوط می‌شد که دختران گزارش کرده بودند رسانه‌ها خصوصاً تلویزیون و مجلات راه زندگی، در رشد مهارتهای زندگی آنها تأثیر بسزایی دارند (پاونی^[۳۳۸] و دیگران۱۹۷۷، به نقل از ادیب،۱۳۸۲ ، ص۹۱ ).
پژوهش ارکارت^[۳۳۹] و همکاران (۱۹۹۱) که به صورت پژوهشی تجربی و کنترل شده اجرا شد،۲۵۳۰ دانش آموز در گروه کنترل و ۲۵۳۰ دانش آموز در گروه آزمایش را مورد بررسی قرار داد. گروه آزمایشی در مورد مهارتهای ارتباطی، تصمیم گیری و مراحل حل مسأله آموزش داده شدند. نتایج نشان داد که در گروه آزمایشی، مصرف سیگار، الکل و سایر مواد مخدر کاهش چشمگیری یافت.(سازمان بهداشت جهانی، ۱۳۷۷، ص ۹۳).
یک مطالعه طولی ۶ ساله، در مورد پیامدهای برنامه پیشگیری اولیه و آموزش مهارتهای زندگی نشان داده که به دنبال آموزش این مهارتها، رفتارهای مناسب اجتماعی افزایش و رفتار‌های منفی و خود تخریبی کاهش می‌یابد (الیاس^[۳۴۰] و همکاران،۱۹۹۱؛ به نقل از همان منبع، ص۹۴).
در برنامه ارتقای توانایی های اجتماعی یل- نیوهون، مهارتهای زندگی از جمله مدیریت استرس، حل مسأله، تصمیم‌گیری و مهارتهای ارتباطی آموزش داده شد. نتایج پیشرفت چشمگیری را در گروه آزمایشی نشان داد. توانایی برنامه‌ریزی، انتخاب راه حل‌های مناسب برای زندگی، ارتباط با همسالان، کنترل شخصی و اجتماعی شدن آنها بطور معنی داری افزایش یافت. مطالعات بعدی نشان داد که این برنامه در زمینه‌های اختصاصی و پیشگیری از مصرف داروهای مخدر نیز مؤثر است و تمایل به استفاده از مواد مخدر را کاهش می‌دهد. افزون بر این نتایج به تأثیر مثبت این نوع آموزش در مهارت دانش‌آموزان در حل مشکلات بین فردی و مقابله با اضطراب دلالت دارند. بر اثر این آموزشها شرکت کنندگان می‌توانند تعارض‌های خود با همسالان را به طریق سازنده‌ای حل کنند، توانایی کنترل رفتارهای تکانشی در آنها افزایش می‌یابد و بین همسالان محبوبیت بیشتری بدست می‌آورند (کاپلان و همکاران ۱۹۹۲؛ به نقل از سازمان بهداشت جهانی، ۱۳۷۷، ص ۹۴).

اینپژوهش مبین تأثیر آموزش مهارتهای زندگی دربالا بردن سطح بهداشت روانی وپیشگیری اولیه است.
اورکین و وندی^[۳۴۱] (۱۹۹۶) در گزارش تحقیقی تحت عنوان «بهبود مهارتهای زندگی دانش آموزان از طریق مداخله و تربیت کلاسی» بیان داشته‌اند که دانش آموزان مورد مطالعه در قبل از اجرای برنامه از نظر مؤلفه‌هایی مانند همکاری، پشتکار، حل مسأله و صمیمیت ضعف داشته‌اند. جامعه آماری دانش آموزان دوره ابتدایی از طبقه متوسط بوده‌اند. آنها پس از تدوین و اجرای چند برنامه مهارت زندگی نتیجه گرفتند که این برنامه‌ها بر رفتار دانش‌آموزان تأثیر مثبت داشته است.
در یک مطالعه (راترام- بروس، ۱۹۸۹) تأثیر ۲۴ جلسه آموزش ابزار وجود را در ۳۴۳ دانش‌آموز کلاس چهارم تا ششم ابتدایی بررسی کردند. دانش‌آموزان به ۳ گروه تقسیم شده بودند: به گروه اول آموزش ابراز وجود، به گروه دوم آموزش اعتماد به نفس داده شد و یک گروه کنترل که هیچگونه آموزشی دریافت نداشتند. پس از آموزش، دانشآموزان به روش های کارآمدتری برای حل مسائل دست یافتند و در مقایسه با گروه کنترل، رفتارهای پرخاشگرانه یا منفعلانه کمتری در آنان مشاهده شد.علاوه بر این، معلمان، شاگردانی را که در آموزش‌ها شرکت کرده بودند بعنوان افراد خوش رفتاری که از نظر تحصیلی هم پیشرفت بهتری دارند، ارزیابی کردند. همچنین معلمانی که یک سال بعد با این دانش‌آموزان سرو کار داشتند، این دانش‌آموزان را در مقایسه با سایر دانش‌آموزان بهتر ارزیابی کردند (کردنوقابی،۱۳۸۳، ص ۱۲۹).
یک طرح تحقیق موردی توسط گامبو( ۲۰۰۰ ) در کشور آفریقایی زیمبابوه در زمینه مهارتهای زندگی انجام پذیرفته است. در طرح این تحقیق بیان شده است که متأسفانه به دلیل موانع فرهنگی دختران زودتر از موعد ترک تحصیل می‌نمایند، حاملگی و ازدواج زود هنگام، فقدان امکانات جهت رفع نیازهای آنان، و غیره مشکلات آنان را مضاعف می‌کند. در یک بررسی، والدین از عدم توجه آموزش متوسطه به مهارتهای زندگی گله مندی کرده‌اند تا چه رسد به دوره ابتدایی؛ و بطور کلی برنامه‌های درسی مدارس ابتدایی دانش‌آموزان را به مهارتهای زندگی تجهیز نمی‌کنند. اهداف اصلی این پژوهش عبارت بود از:
مشخص کردن نقش بازرسان در تسهیل دستیابی به توانایی‌های یادگیری مطلوب مهارتهای زندگی در بین دختران و پسران.
بررسی اقدامات جاری که با هدف بهبود کیفیت و ارتباط دادن آموزش ابتدایی به نیازهای دختران و پسران انجام میپذیرد.
پیشنهاد رویکردهای عملی که بر مبنای آن تکنولوژی اطلاعاتی جدید می تواند بعنوان ابزار و منابع جهت فعالیتهای یاددهی- یادگیری مهارتهای زندگی مورد استفاده قرار گیرند.
تحلیل و ارزیابی تناسب ابزارهای اندازه‌گیری که توسط ممتحنین برای ارزیابی مهارتهای زندگی استفاده می‌شود.
شناسایی امکان استفاده از ارزشیابی مبتنی بر خانه و مدرسه در ارزیابی مهارتهای زندگی. نتایج این تحقیق هنوز گزارش نشده است (ادیب، ۱۳۸۲، ص۹۵).
یکی از مهارتهایی که در محتوای مهارتهای زندگی، به آزمودنی‌ها آموزش داده می‌شود، مهارت «حل مسأله^[۳۴۲]» است. بیلی^[۳۴۳] (۱۹۹۹) و همکاران در تحقیق خود به مطالعه ارتباط بین مهارت‌های زندگی و توانایی حل مسأله در کودکان دبستانی پرداختند. آنها در این تحقیق طولی به این نتیجه رسیدند که دانش‌آموزانی که در دورۀ ابتدایی از مهارتهای زندگی بهتری برخوردار بودند، در سنین بعد از ابتدایی بهتر می‌توانند از عهده فعالیت‌هایی چون برنامه‌‌ریزی‌های مربوط به حل مسأله برآیند و از روش‌های موفق‌تری برای حل مسأله استفاده کنند.
موضوع تصمیم‌گیری و تقویت قدرت تصمیم‌گیری در کودکان و نوجوانان یکی از اهداف اصلی آموزش مهارتهای زندگی بوده و بخشی از محتوای آموزشی آن را تشکیل می‌دهد. در خصوص ارتباط بین مهارتهای زندگی و قدرت تصمیم‌گیری تاکنون تحقیقاتی انجام پذیرفته است که از جمله آن می‌توان به تحقیق چن^[۳۴۴] (۲۰۰۰) اشاره نمود. او در تحقیق خود از یک الگوی منطقی برای برنامه‌ریزی و ارزیابی یک پروژه به منظور کمک به جوانان آفریقایی- آمریکایی دبیرستانی آسیب‌پذیر در مقابل سوء مصرف مواد و شرکت در جرم^[۳۴۵]، استفاده نموده تا از این مشکلات پیشگیری نماید. پروژۀ مطرح شده توسط وی پروژۀ wise-up نامیده می‌شود. این پروژه، به منظور کاهش احتمال سوء مصرف مواد و الکل و کاهش احتمال درگیر شدن در جرم طراحی گردیده است. در این تحقیق تعداد ۳۷ نفر دانش‌آموز آسیب‌پذیر یازده تا چهارده ساله دبیرستانی در فلوریدا انتخاب گردیدند. این پروژه دربرگیرنده مجموعه‌ای از فعالیت‌های تعاملی و مشارکتی و بهم پیوسته است که در محیط‌های دانش‌آموزی، جامعه، مدرسه، گروه هم‌سن و سال و خانواده قابل اجرا است. طرح آموزشی wise-up شامل پنج موضوع است. پیشگیری از جرم، آموزش اطلاعات دارویی، آموزش استفاده از اوقات فراغت، ساختن مهارتهای زندگی (مانند تصمیم‌گیری، حل مسأله و حل تعارض‌ها) و یک برنامۀ آموزشی خصوصی. اجرای این برنامه به آزمودنی‌ها کمک کرد که به هنگام مواجه شدن با تمایلات وسوسه‌آمیز برای مصرف مواد، و شرکت در فعالیت‌های محرمانه، و همچنین در مقابل فشار گروه هم‌سن و سال برای ارتکاب این اعمال بتوانند به شکل منطقی‌تری تصمیم‌گیری کرده و از مشارکت دراین فعالیت‌ها خودداری نمایند.
مطالعه‌ای با عنوان تصمیم‌گیری اجتماعی و برنامۀ توسعۀ مهارهای زندگی، چهارچوبی برای ارتقاء قابلیت اجتماعی و مهارتهای زندگی دانش‌آموزان و پیشگیری از خشونت، سوء مصرف مواد و دیگر رفتارهای مسأله‌دار ترسیم می‌کند. هدف این مطالعه کمک به دانش‌آموزان ابتدایی تا متوسطه مدارس دولتی و خصوصی، کودکان با نیازهای خاص، و والدین برای توسعه مهارتهای تفکر انتقادی از طریق آموختن شیوۀ آرام شدن به آنها وقتی که تحت استرس هستند، افزایش دادن درکشان از موقعیت‌های اجتماعی، بسط و توسعه دادن اهداف با اهمیت و موافق با اجتماع، در نظر گرفتن واکنشها برای موقعیتها و پیامدهای آنها، طرح کردن استراتژی‌های مفصل برای رسیدن به اهدافشان، و درک و پذیرش تصمیمات اجتماعی برای اینکه راه دیگری وجود ندارد، می‌باشد. در این مطالعه سه مرحله برای برنامه درسی مهارتهای زندگی در نظر گرفته شده است:
مرحله آمادگی^[۳۴۶]:
هدف‌گیری مهارتهای کنترل خود (از قبیل: گوش دادن، پیروی کردن از دستورات، مقاومت کردن در برابر اعمال تحریک‌آمیز و…) و آرام کردن خود و مشارکت گروهی و مهارتهای آگاهی اجتماعی (از قبیل نحوه انتخاب کردن دوستان، ابراز محبت).

مرحله آموزشی^[۳۴۷]:
از آنجایی که مهارتهای زیادی برای تصمیم‌گیری اجتماعی ضروری هستند، گروه تحقیق و توسعه براساس ترکیبی از آنچه سنت در آموزش و پرورش، روان‌شناسی و فلسفه قبول می‌کند، ۸ حوزه مهارتی اصلی را شناسایی کرده است:

پی بردن به علائم احساسات در خود و دیگران،
شناسایی کردن مسائل یا مشکلات،
تعیین و انتخاب اهداف،
خلق کردن راه حل‌های جایگزین،
پیش‌بینی کردن پیامدهای احتمالی،
انتخاب بهترین پاسخها،
طرح فعالیتها و بررسی نهایی موانع،
توجه به آنچه که اتفاق افتاده و بکارگیری اطلاعات برای تصمیم‌گیری و حل مسأله در آینده.
دانش‌آموزان این مراحل را در زمینه‌های مختلف یاد گرفته و تمرین می‌کنند بطوری که وقتی آنها تحت فشار یا نظارت بزرگسالان نیستند به مهارتهای آمادگی‌شان روی خواهند آورد و استراتژی تصمیم‌گیری اجتماعی را مورد استفاده قرار خواهند داد.
مرحله کاربرد^[۳۴۸]:
دانش‌آموزان مهارتهایشان را در موقعیت‌های روزانه و موقعیت‌های تحصیلی مانند خدمات اجتماعی، سوار شدن به اتوبوس مدرسه و راندن آن، دیدن رسانه‌ها به صورت انتقادی، کنترل کردن رفتارهای قالبی و پیش‌داوریها و رشد دادن قابلیت فرهنگی^[۳۴۹]، ادب و احترام کلاسی و مدرسه‌ای بکار می‌گیرند (الیاس^[۳۵۰]، ۱۹۹۴، صص ۳-۲).

16. 16. مطالعه دیگری که در دبیرستان ام تی. اجکامب^[۳۵۱]واقع در ایالت آلاسکا انجام گرفت. مصادیقی از آموزش مهارتهای زندگی را دربر می‌گیرد. در این دبیرستان یکی از مهمترین ابزارهایی که دانش‌آموزان با آن آشنا می‌شوند «چرخه خودیاری^[۳۵۲]» می‌باشد. جامعه مدرسه بر این باورند که چرخه خودیاری ابزاری است که دانش‌آموزان را قادر می‌سازد تا در کنار هم بدون اینکه به هم وابسته باشند مشغول به فعالیت شوند. اصلی که به دنبال فرایند خودیاری می‌آید خلق یک فرایند حل مسأله درونی شده می‌باشد. بدین وسیله که دانش‌آموزان می‌توانند اطلاعات لازم را از طریق دوستان یا منابع دیگر بدست آورند. این چرخه به وضوح به تبیین مراحل حل مسأله می‌پردازد که دانش‌آموزان می‌توانند آنها را در غیاب وابستگی کامل به معلم بکار ببرند. مراحل چرخه خودیاری به شرح زیر می‌باشد:

یاری رساندن به خود^[۳۵۳]: فعال بودن به جای پذیرا بودن و بکارگیری تفکر در انجام فعالیت.
چاره‌جویی از طریق جستجوی پاسخ‌ها و راه حل‌ها در کتاب‌ها، منابع مکتوب، اینترنت و…
کمک خواستن از همسالان^[۳۵۴] بعنوان بهترین منابع
کمک خواستن از یک تسهیل‌گر بزرگسال^[۳۵۵] در کلاس درس یا خارج از آن
جستجوی منابع خارجی بیرون از ساختمان مدرسه با بهره گرفتن از تلفن، دورنگار، کامپیوتر، نامه و… (اسکلتو^[۳۵۶] و دیگران، ۱۹۹۴، ص ۲-۱).
در دبیرستان ام تی. اجکامب معلمان سیستمی از ضوابط همکاری طراحی کرده‌اند که به دانش‌آموزان در ایجاد یک محیط کاری فعال و مورد پذیرش گروه ها کمک و یاری می‌رساند. در این سیستم فهرستی از دستورالعمل‌های یاری‌بخش برای توسعه بینش دانش‌آموزان پیش‌بینی شده است. این دستورالعمل‌ها عبارتند از:
۱- کمک کردن به یکدیگر، ۲- فراهم آوردن فرصت شنیدن و توجه کردن برای همه افراد، ۳- تشویق کردن یکدیگر^[۳۵۷]، ۴- رفتار کردن با دیگران به طوری که انتظار دارید دیگران آنگونه با شما رفتار کنند، ۵- مطرح کردن سؤالات، ۶- استوار و جسور بودن^[۳۵۸]، ۷- آگاهی از احساسات دیگران^[۳۵۹]، ۸- داشتن یک فکر باز^[۳۶۰]، ۹- انجام دادن فعالیت‌ها به بهترین حالت. دانش‌آموزان براساس این دستورالعمل‌ها یک ضابطه همکاری انتخاب می‌کنند. خلاصه اینکه در دبیرستان ام تی. اجکامب بخش اعظم برنامه درسی شامل یادگیری پروژه محور^[۳۶۱] می‌باشد. این بدان معناست که دانش‌آموزان از طریق تجارب عملی یاد می‌گیرند و گروه ها در حال فعالیت برای کسب مهارتهای ضروری هستند (همان منبع، ص ۲).
پروژه‌ها یک شیوه مؤثر برای یادگیری هستند بخاطر اینکه فرصتی برای دانش‌آموزان فراهم می‌کنند تا به تحقیق کردن، تعامل کردن با یکدیگر و یاد گرفتن از طریق تجارب زندگی واقعی^[۳۶۲] بپردازند. نظام ارزیابی^[۳۶۳] یک مؤلفه فوق‌العاده مهم در برنامه درسی ام تی. اجکامب می‌باشد. یکی از نظام‌های ارزشیابی نظام شایستگی^[۳۶۴] می‌باشد این نظام در تلاش برای توسعه دادن سطح شایستگی دانش‌آموزان در محتوا و مهارتهای مورد نیاز برای بکارگیری موفقیت‌آمیز دانش و مهارتها در دنیای کار و زندگی روزمره است. این بدان معناست که هدف، تدریس مهارتهایی است که جزء فرایند برنامه‌ درسی ام تی. اجکامب هستند. نظام دیگر ارزشیابی ماتریس شایستگی^[۳۶۵] می‌باشد. این ماتریس توانایی دانش‌آموزان را برای ارزیابی موفقیت‌شان درباره مهارتهای ضروری بهبود می‌بخشد. ماتریس یک ابزار خودارزیابی^[۳۶۶] است که برای هر یک از دانش‌آموزان در آغاز دوره ارائه می‌شود (همان منبع، ص ۳). تفکر زیربنایی ام تی. اجکامب درباره کیفیت آموزشی^[۳۶۷] عبارت است از:
آماده کردن دانش‌آموزان برای زندگی
اعتقاد این عقیده که درفرایند تدریس بایستی به تدریس مهارتهای ضروری بقا برای زندگی^[۳۶۸] پرداخته شود.
تدریس مهارتهای فرایندی یادگیری^[۳۶۹] از طریق پروژه‌ها
امتحان و قبولی در آن به منزله یادگیری وسیع قلمداد نمی‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد ۶۸% فارغ‌التحصیلان دبیرستان ام تی. اجکامب به کالج^[۳۷۰] یا دانشگاه راه یافتند؛ ۱۱% دیگر از فارغ‌التحصیلان راهی مدرسه بازرگانی^[۳۷۱] شدند. مهمتر از همه ۹۷% دانش‌آموزان این دبیرستان اظهار داشته‌اند که کیفیت آموزش دریافتی‌شان بهتر از آنچه که در محیط خارج از مدرسه دریافت کرده‌اند می‌باشد (همان منبع، ص ۴).

نمونه برداری وجمع آوری با بهره گرفتن از گیاه کن، بیلچه، تیشه و قیچی باغبانی صورت گرفت و نمونه های جمع آوری شده، شماره گذاری و دسته بندی شد. شماره هر گیاه بیانگر خصوصیات ایستگاه و تاریخ جمع آوری بود. در زمان جمع آوری و پس از پرس نمودن نمونه ها، عکس هایی از آنها جهت مستند سازی تهیه گردید. نمونه ها چند روز تا چند هفته بر اساس نوع گونه گیاهی تحت پرس قرار گرفتند و با تعویض مقوای نمونه ها، نمونه ها خشک و جهت شناسایی و بایگانی به آزمایشگاه و سپس هرباریوم دانشگاه شیراز منتقل شدند.

۲-۲- مطالعات آزمایشگاهی

نمونه های گیاهی جمع آوری شده در آزمایشگاه با کمک میکروسکوپ تشریحی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند. مرحله اول در شناسایی استفاده از اجزای مهم گیاه مثل گل و تشخیص تیره گیاه مورد نظر و سپس تشخیص جنس و گونه بود. به منظور شناسایی نمونه ها تا حد گونه از منابعی چون فلور ایرانیکا (۴۲) و فلور ایران (۲)، فلور عراق (۴۵) و ترکیه (۳۶) استفاده شد.
اطلاعات جمع آوری شده وارد بانک اطلاعات Access شد. این اطلاعات شامل نام گونه (بر اساس فلور ایرانیکا، Tropicos، (IPNI ؛ شماره گونه، نام تیره ، جنس، موقعیت جغرافیایی، شرایط اکولوژیکی، شماره ایستگاه، نام علمی صحیح برای گونه، کرولوژی و شکل زیستی بود. به منظور تهیه برچسب که شامل محل رویش، طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع محل جمع آوری، نام و نام خانوادگی جمع آوری کننده و نام گذاری کننده، تیره، شماره گیاه و ویژگی های محل جمع آوری بود از نرم افزاز Word استفاده شد. نمونه های جمع آوری شده به همراه نمونه دوپلیکیت آنها جهت نگهداری تحویل هرباریوم دانشگاه شیراز داده شد. برای تعیین فرم رویشی از روش رانکیائر (۱۹۳۵) استفاده شد. به منظور تهیه نمودارها از نرم افزار Excel استفاده شد.

تاکنون فنون مختلفی برای طبقه بندی اشکال زیستی گیاهان انجام شده است که یکی از مشهورترین آنها روش فرم رویشی رانکیائر می­باشد (۴۲). رانکیائر بر اساس محل ظهور جوانه های رشد در هر گونه (که معمولا در فصل مساعد، رشد گیاهان از همین محل شروع می­ شود) یک طیف زیستی را ارائه نمود. طبقه بندی فرم رویشی رانکیائر بر اساس این فرض استوار است که مورفولوژی گونه ها با عوامل آب و هوایی کاملاً مرتبط می­باشد. گونه های نواحی مختلف کره زمین در ارتباط با میزان رطوبت، تشعشعات خورشیدی و دما درجات مختلفی از سازش را نشان داده و عکس العمل آنها در جابجایی محل ظهور جوانه ها بروز می­ کند. بر اساس طبقه بندی رانکیائر (با توجه به اصلاحات براون بلانکه بر روی آن) گیاهان در ۶ کلاس زیر طبقه بندی می­شوند:
۱- فانروفیت ها: جوانه رویشی بالاتر از ۲۵ سانتی متری سطح زمین قرار دارد.
۲- کامه فیت ها: جوانه رویشی پایین تر از سطح زمین و یا نزدیک سطح زمین قرار دارد.
۳- همی کریپتوفیت ها: کلیه بخش هوایی در فصل نامساعد سال از بین رفته و جوانه ها در سطح زمین و در بین لاشبرگ ها و یا زیر پوشش برف قرار می­گیرند.
۴- کریپتوفیت ها: جوانه رویشی(جوانه انتهایی) در دوره نامساعد در زیر خاک قرار می­گیرد.
۵- تروفیت ها: گیاهان یکساله هستند که دوره نامساعد را به صورت بذر می­گذرانند.
۶- اپی فیت ها: گیاهانی هستند که بر روی درختان و سنگ ها رویش دارند.
در این روش با شمارش گیاهان هر طبقه و بیان آنها به درصد، طبقه زیستی منطقه بدست می ­آید. در منطقه مورد مطالعه ۵ کلاس اول قابل مشاهده بودند.
برای شناسایی زیستگاه ها از سیستم طبقه بندی اروپا (EUNIS) (31)، کلید شناسایی رتبه۱ استفاده نمودیم که بر این اساس در منطقه مورد مطالعه ۷ زیستگاه رتبه ۱ موجود بود که شامل؛ علفزار، بوته زار، درختچه زار، درخت زار، آب های سطحی درون سرزمینی، مناطق کم پوشش یا بی پوشش با بستر سنگی و صخره ای، زیستگاه های کشت شده زراعی، باغبانی یا پرورش دام منظم یا جدید می­باشند.
فصل سوم

نتایج

۳-۱- نتایج

در این مطالعه در مجموع ۳۹۵ نمونه از منطقه جمع آوری گردید (جدول ۱پیوست) . بررسی فلور این منطقه ۲۲۵ گونه که به ۶۹ تیره و ۱۷۲ جنس تعلق داشتند را نشان می­دهد. گیاهان گلدار در منطقه غالب بوده اند که گیاهان دولپه با ۵۷ تیره، ۱۴۲ جنس، و ۱۸۷ گونه متنوع ترین بوده و پس از آن گیاهان تک لپه با ۸ تیره، ۲۵ جنس، و ۳۴ گونه قرار می­گیرد. نهانزادان آوندی با ۳ گونه و بازدانگان با ۱ گونه در منطقه حضور داشتند (جدول۱-۳).
جدول۳-۱: تعداد تیره، جنس و گونه مربوط به هر کدام از گروه های گیاهی

حیوانات در عین حالی که در حیوانیّت‌شان با هم اشتراک دارند به عالم انسانی هم تمایلات رفتاری دارند، بعضی به رفتارهای انسانی نزدیک‌تر از بقیه هستند و بعضی بسیار نزدیک به عالم انسانی می‌نمایند، مثل میمون در افعال و طوطی در گفتار، بهر حال در بسیاری دیگر هم دیده شد، مثل زنبور در مهندسی خانه‌سازی شش گوشه، شیر در تکبر و ریاست، وشتر در کینه ورزی و………..
همه این نشانه‌ها، دلیل این امر است که آنهادارای نفوسی هستند که مجرّد است و غیر منطبع، و شایستگی آن را دارد که پس از مرگ به بدن‌های انسانی بروند وقتی در اعمال آنها نظر می‌کنیم که غایتی در غرایزشان رو به کمال دارند و شایسته است برای آنها که اول به انسانیّت و بعد به ملکیّت برود، در حالیکه آنها مستحق و سزاوار کمال هستند، و اگر اینطور نباشد با جود و بخشش حق تعالی منافات پیدا می‌کند.

پاسخ صدرا در این مورد:
همه انواع حیوانات رب النوعی دارند که آن نوع ویژگی افعال و کمالشان را راهنمایی می‌کند پس هر نوعی از اجسام طبیعی جوهری دارند، که مقوم وجود آن نوع است و اصل وجودی برای همه افراد آن نوع می‌باشد و آن جوهر یا رب النوع به تمام افراد نوع عنایت دارد و اختلاف آنها در شرّافت و درجات پایین به جهت اختلاف مبادی مفارق نوری آنهادر شدت نوری‌شان و ضعف و نزدیکی و دوری آنها از نورالانوار می‌باشد.
و اگر نفوس حیوانات غیر منطبع در ماده باشد و غایت و کمالی برای آن وجود داشته باشد حتما که نباید به کمال عقلی برسند، کمال آنها می‌تواند نوعی دیگر از کمال باشد.
اگر بگوئیم کمال حیوانات مثل انسانها کمال عقلی است، آن وقت لازم می‌شود که از در انسانیت وارد شوند در حالیکه بسیاری از انسانها که دچار شقاوت عقلی داشته‌اند در عالم آخرت در درجه عقلی ونشأه عقلانی نیستند.کمال مطلوب برای این انسانها لذات خیالی و خوشی‌های حیوانی است و هیچ شوقی به رسیدن به امور عقلی و ملکوت اعلی ندارند.
و البته رو به سوی یک کمال داشتن موجب وارد شدن در باب انسانیت نمی‌گردد چون منع یک موجود مستحق کمال خاهش، از محالات فعل و خواست حق تعالی است.
حتی اگر بپذیریم که استعداد حیوانات رسیدن به کمال عقلی باشد، دلیل این نیست که آن کمال باید حتما در گذر بر درجه انسانیت و درگذشتن از آن باشد. چون راه های به سوی خداوند بسیار است و هر موجودی می‌تواند از راه مخصوص خودش به حق تعالی و کمال لایق خودش برسد.
چنانکه در آیات قرآن هم آمده است:
« وَلِکُلٍّ وِجْهَهٌ هُوَ مُوَلِّیهَا فَاسْتَبِقُواْ الْخَیْرَاتِ…. » (آیه ۱۴۸ سوره بقره)
کنون بهر هر کس یکی راه هست که با حق بگردد همی هم نشست
به آن راه یابد به آیین راست به آن قبله رو آورد گر که خواست
چنانکه صراط انسان از راه محمد (ص) و انبیاء و اهل بیت او، به سوی پروردگار و به اسم الله که جامع تمام اسماء الهی و مظاهر آن می‌شود، می‌رسد.
و دیگر صراط‌ها به ارباب انواع و اسماء آنها اختصاص دارد، مثل منتقم، جبار، مضل و…..، را عارفان علم به اسماء الهی می‌دانند.(صدرالدین شیرازی،۱۳۶۶، ص ۳۴۹)، (صدرالدین شیرازی،۱۳۷۸، صص ۲۷-۲۶)

۴-۱۹-ادراک کلی با تخیلات جزئی

و نیز احتراز و گریز گوسفند از گرگ، که اگر احتراز یک فرد معین و مشخص در نظر او باشد باید که صورت آن را در قوّه خیال ضبط نموده باشد، پس نباید از فرد دیگری از نوع گرگ که در شکل و مقدار و رنگ مخالف با اوست، بترسد و فرار کند در حالیکه می‌بینیم، او از هر گرگی بیم دارد و احتراز و دوری می‌کند، پس احتراز او از یک معنای عام و کلی است که شامل کلیه افراد گرگهاست.
پس ترس و گریز او، از یک معنای کلی عام، مستلزم داشتن نفس مجرّدی است که قادر بر ادراک امر کلی باشد و مسلم است که در سنت و ناموس متقن آفرینش و عنایت ربانی روانیست که چنین نفس مجرّدی را پس از مفارقت از بدن حیوان، بدون ارتقاء به مرتبه انسانی انتقال به بدن انسان و نیل به سعادت عقلیه ویژه انسان، رها کند و صلاحیت و استعداد او برای احراز کمالات و مقامات عالیه نادیده بگیرد.
دلیلی دیگر:
دلیل دیگر از دلایل معتقدین به تناسخ (به خصوص تناسخ صعودی یعنی انتقال نفس حیوان به بدن انسان) این است که عضوی از اعضای حیوان نیست، مگر آنکه تحت سلطه و استیلای حرارت غریزی همواره در معرض تحلیل و تبدیل قرار می‌گیرد، ولی در عین حال هیچ کس نمی‌تواند بگوید که حقیقت است، مثلاً در نتیجه تحلیل و تبدیل اعضاء تغییر و تبدیل و یا نقصان پیدا کرده است.
آنچه ثابت می‌ماند، نفسانیت آن حیوان است چون نفس آنها داری ادراک کلی است به همین جهت ثابت بوده و تغییر نمی‌پذیرد، پس برای اسب و نظایر آن نیز نفس مجرّدی است، نظیر نفس انسان، که همواره حافظ و نگهبان حقیقت اوست.
چنانکه مثلا اسب و یا هر حیوان دیگر را که وقتی با چوب می‌زنیم بار دیگر وقتی فقط چوب را ببیند، فوراً فرار می‌کند و می‌ترسد.
اگر ذهن حیوان معنی کلی که مطابق با فعل زدن را درک نکرده بوده و این معنا در ذهنش نمانده بود فرار نمی‌کرد و چون عین فعل زدن گذشته و یا همانند آن را به عینه نمی‌توان دوباره تکرار کرد پس ادراک جزئی نبوده و کلی است. پس نتیجه می‌گیریم که حیوانات هم دارای ادراکات کلی هستند.
حاجی سبزواری در حاشیه اسفار در این مورد می‌گوید:
این استدلال جدا سخیف و سست است، چون اینجا شق سومی هست و آن اینکه فرار، از صورت محفوظ در خیال حیوان است و آن خیال هم جزئی است و در آن در بسیاری از احکام ذاتی و عرضی‌اش مطابق با صورت خارجی است و اگر حیوان، مفهوم کلی را تصور کرده، چرا متفکر نباشد و به این قوّه تفکر علمی را کسب نمی‌کند؟
زیرا ریسمان حیوان چهار‌پا را وقتی به میخ طویله بستی و ریسمان بر پایش پیچیده شد، می‌بینیم که پایش را با چنان قدرت و شدتی می‌کشد که نزدیک است مفاصلش از هم جدا شود، در حالیکه صدها بار به این صورت پیچیده شده بود و در هرباری رهایی یافته، با این همه تاکنون علمی از جهت خلاص از آن به فکرش نرسیده است.
(صدرالدین شیرازی، ۱۳۷۸،ص۲)

۴-۲۰-اتصال نفوس پس از مرگ به عالم ربوبی:

تناسخیون مطرح می‌کنند که:
سبا هنگامی که فاسقان و جاهلان به علت خواب و یا بیماری، سرگرمی‌ه‌ا و مشاغل حسی‌‌شان کم شود، نفوسشان بر امور غیبی آگاهی پیدا می‌کند و در بسیاری از موارد دیده شده حتی افراد جاهل و گناهکار به سبب خواب و بیماری و غیره که تا حدّودی از شواغل دنیایی فاصله گرفته‌اند، روح و نفس آنها لطیف و رها گشته و به سوی امور روحانی و غایب از نظرات دنیایی متمایل شده و به حقایقی از آن دنیا دست می‌یابند خوابی می‌بینند و از اتفاقات آینده الهاماتی به آنها می‌شود و به هر حال متمایل به عالم مجرّدات می‌شوند، این به جهت اتصال به عالم غیب است پس وقتی جایز باشد که اشقیاء با کوچکترین مفارقت از بدن، اتصال به مبادی عالی پیدا کنند و از آنها لذت ببرند، پس هنگام مرگ و تباهی بدن و قطع کلی از تمام شواغل دنیوی و حسی، این اتصال سزاوارتر است.
حالا فکر کنید در اثر مرگ که همه شواغل مادی و وابستگی‌های دنیایی قطع می‌شوند این نفوس هرچند هم گناهکار و جاهل باشند و دیگر رها شده‌اندو به عالم مجرّدات می‌روند چگونه می‌توان برای آنها جسمی و بدنی در نظر گرفت تا عذاب شوند و مجازات کارهایشان را ببینند. پس باید در همین دنیا پس از مرگ به بدنهای موجودات پست‌تر از خود بروند تا معذب باشند و جزای کارهای خود را ببینند.
و اگر این طور نباشد، شکنجه‌ها و عقوبتهایی در زبان شرایع آسمانی و پیامبران به آن بیم داده شده است کجا تحقق و ثبوت می‌یابد؟
ملاصدرا اصل اشکال را نمی‌پذیرد و می‌گوید:
لانسلم ان نفوس الأشقیاء تتصل عند قله شواغلهم البدنیه بالمبادی العالیه بل غایه ما یصل الیه نفوس الممرورین و النائمین و ما یجری مجراهم من الکهنه و المجانین بعض البرازخ المتوسط بین هذا العالم و عالم القدس……………….
ما نمی‌پذیریم که نفوس اشقیاء هنگام قلت اشتغال بدنیشان، به مبادی عالی اتصال پیدا می‌کند، بلکه نهایت آنچه که این نفوس به آن می‌رسند، بعضی از برازخ متوسط بین این عالم و عالم قدس است و هیچ جایی مسلم و ثابت نشده است که هرگاه در دنیا برای گناهکاران نوعی اتصال به عالم مجرّدات به واسطه خواب و بیماری و بیهوشی حاصل شد و حواس دنیایی او تعطیل شد باید که در عالم آخرت نیز آن اتصال حاصل شود.
چون بی خبری و غفلت و بی توجهی این نفوس در آنجا به مراتب بیشتر از دنیاست برای اینکه آنچنان از امور هر اسناک و مصایب بزرگ، آنها را فرا گرفته است که دیگر توجه به چیزی غیر از این امور برایشان باقی نمی‌گذارد و آن قدر آنها در بند زنجیرها هستند که از مشاهده عالم انوار محجوب و پوشیده مانده‌اند، همانطوری که در دنیا به علت غفلت حقایق امور را درک نمی‌کردند و دچار شقاوت عقلی و خنثی گردیده‌اند.
چون به هر حال این دو نشأه از کل جهات وجودی با هم فرق دارند و اینطور می‌توان گفت که گناهکاران همان طوری که در این دنیا مداومت در اشتغال به گناه و شهوات داشته‌اند و از دیدن حق غافل مانده‌اند در سرای آخرت هم بواسطۀ مقید شدن به غل و زنجیرهای عذاب گناهانشان نمی‌توانند به چیزی غیر از آن عذابهای وارد شده توجه داشته باشند و از مشاهده انوار عقل و سعادتمندان محجور و محجوب می‌مانند، چنانکه در کتاب الهی هم به این نکته اشاره شده است:
سوره المطففین آیات ۱۴-۱۵:
« کَلَّا بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِم مَّا کَانُوا یَکْسِبُونَ کَلَّا إِنَّهُمْ عَن رَّبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَّمَحْجُوبُونَ »
شود چیره بر قلب آن قوم خوار سیاهی ظلمت، پلیدی کار
شود دور از لطف یکتا خدا سراپای محجوب از کبریا
سوره یس آیه ۹ و سوره سبا آیه ۵۴ هم دلالت به این مسئله دارد.

۴-۲۱-شبهه جهل مرکب

اشکال دیگر از تناسخیه مطرح می‌شود مبنی بر اینکه:
خیلی انسانها در بعد ظاهر به جهل مرکب و یا حدّاقل به جهل بسیط، جاهل هستند و در بعد عمل هم آدمی شقی و فاجر هستند و اینها پس از مرگ که بدن خود را از دست می‌دهند تمام قوای بدنی خود را از جمله حافظه و تخیل خود را از دست می‌دهند یعنی تمام ابزار به یاد بودن کارهایی را که انجام داده‌‌اند را از دست میدهند، وقتی وارد عالم پس از مرگ شدند تمام آن اعمال قبیح و ناپسندی را که مرتکب شده بودند، همه را فراموش کرده‌اند، وقتی تمام آن جهل‌هایی را که واجد آن بودند دیگر به یادشان نمی‌آید نقطه کدر ظلمانی دیگر بر روحشان باقی نمانده است و روحشان همان طبیعت اصلی خودش را که در ابتدا بالفطره داشته و نورانی بوده دوباره پیدا کرده است.
چون تمام آن قوا و ابزار حفظ این ملکات و علوم جاهلی همه از بین رفته است، پس محتویات آنها هم محو گردیده و دیگر وسیله‌ای برای مشاهدۀ نقاط تیره نفس خود ندارد خودش را پاک و صاف می‌بیند و خودش را با طبیعت اصلی و ملکوتی‌اش می‌بیند، و هیچ موضوع عذاب آوری در نفس خود نمی‌بیند که رنج باشد، پس وارد در نعیم جنت و نعمتهای بهشتی می‌گردد.
وقتی تمام گذشته فرد جاهل و فاجر، بواسطه از دست دادن قوای حافظه و تخیل که در بدن عنصری وی بوده، با مرگ و مفارقت از کالبد عنصری، پاک شود دیگر رنجی نخواهد داشت، پس چه فرقی بین این دو گروه خوب و بد پیش می‌آید؟
جواب اهل تناسخ به این مشکل این است که:
اگر قائل به تناسخ در دار دنیا بشویم که مشکل حل می‌شود، چون این نفوس را پس از مرگ وارد بدنی دیگر می‌کنیم و از قوای تخیل و حافظه آن بدن کمک گرفته، دوباره تمام آنچه را که کرده و گفته به یادش می‌آید و به واسطه به یاد آوردن کارهایش و اینکه در کالبد پست‌تری است عذاب می‌بیند و رنج می‌کشد و به مجازات کارهایش می‌رسد و اگر تصمیم گرفت و خوب شد کم کم از کالبد‌های بعدی رهایی می‌یابد. و اگر دوباره کارهای قبلش را انجام داد و جاهل‌تر و فاجرتر شد دوباره به کالبد بعدی می‌رود و الی آخر.
تا وقتی خدا بخواهد این دور ادامه خواهد داشت، اگر به اینصورت تناسخ اتفاق نیفتد، لازم می‌شود که جهال و فجار نسبت به جهل‌شان و فجورشان آگاهی نیابند و عذاب نشوند.
و چون تالی باطل است، چون با عدالت خداوند سازگار نیست، پس مقدم هم باطل است یعنی اینکه تناسخ نباشد، باطل است پس باید تناسخ باشد تا افراد خلاف کار به کیفر کارهایشان برسند.(صدرالدین شیرازی، ۱۳۷۹،ص۳۲)

۴-۲۲-ملاصدرا و شبهه جهل مرکب:

3-4-7-برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر غلظت کلر برگ و ریشه
نتایج تجزیه واریانس داده ­ها نشان داد، برهمکنش تیمار شوری و ژنوتیپ بر محتوای کلر، آهن، روی در برگ و ریشه و بر محتوای مس برگ در سطح 1%، معنی­دار شد ولی بر محتوای مس ریشه اختلاف معنی­داری را نشان نداد (جدول­های 3-17 و 3-18).
نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده ­ها نشان داد که در تمامی ژنوتیپ­های مطالعه شده با افزایش غلظت شوری، مقدار کلر، افزایش یافت ولی مقدار افزایش و تجمع کلر در برگ­های­ ژنوتیپ­های مورد مطالعه با یکدیگر اختلاف معنی­داری داشت. بر اساس نتایج به دست آمده، در تمامی ژنوتیپ­های مطالعه شده، بیشترین غلظت کلر در تیمار شوری 8/4 گرم بر لیتر، مشاهده شد. محتوای کلر در برگ­های پایه GF₆₇₇، در سطح شوری 8/4 گرم بر لیتر به طور معنی­داری از سایر ژنوتیپ­های مطالعه شده (به جز رقم­ سهند و ژنوتیپ 16-1)، بیشتر بود. در مجموع بیشترین غلظت کلر در تیمار شوری 8/4 گرم در لیتر و به­ترتیب در برگ­های پایه GF₆₇₇، (94/4%)، ژنوتیپ 16-1 (94/4%) و رقم سهند (94/4%)، مشاهد شد. در نقطه مقابل، کمترین غلظت کلر در دو سطح شوری 6/3 و 8/4 گرم بر لیتر به ترتیب در برگ­های ارقام شاهرود 12 (39/1% و 91/1%) و شکوفه (39/1% و 91/1%)، مشاهد شد. غلظت کلر در برگ­های این دو رقم در سطوح شوری 6/3 و 8/4 گرم بر لیتر به طور معنی­داری از سایر ژنوتیپ­های مطالعه شده، کمتر بود (جدول 3-17). این نتایج حاکی از آن است که ارقام شاهرود 12 و شکوفه در دو سطح شوری 6/3 و 8/4 گرم بر لیتر و ارقام نان­پاریل، مامایی، تونو، A₂₀₀، ژنوتیپ­های 25-1 و 40-13، تنها در سطح شوری 8/4 گرم بر لیتر توانستند در مقایسه با پایه­ های شاهد (پیوند نشده)، به طور معنی­داری از ورود کلر به بخش­­های هوایی گیاه جلوگیری کنند. این نتایج با نتایج سعید و همکاران [2005]، مطابقت داشت. این محققین با بررسی اثر تنش شوری کلرید سدیم بر رشد رويشی و توليد ميوه دو رقم توت فرنگی السانتا و کرونا گزارش کردند که غلظت يون کلر در هر دو رقم با افزايش شدت تنش شوری، به طور معنی­داری افزايش يافت و بيشترين غلظت اين يون مربوط به رقم السانتا بود. يون کلر در رقم کرونا بيشتر در ريشه­ها و طوقه ذخيره شد ولی در رقم السانتا بيشترين غلظت کلر در دمبرگ­ها وجود داشت و به طور کلی رقم کرونا قادر بود 33% کلر بيشتری را نسبت به رقم السانتا در ريشه­های خود انباشته کند و غلظت کلر در برگ­های آن کمتر از رقم السانتا بود. يون کلر بر خلاف يون سديم سريعاً به برگ­های گياه انتقال می­يابد و در­ واقع تحمل بيشتر رقم کرونا به شوری به علت جلوگيری از انتقال اين يون به برگ­های گياه است .
بر اساس نتایج به دست آمده، مقدار کلر موجود در ریشه تحت تاثیر نوع ژنوتیپ پیوندی و غلظت شوری قرار گرفت. همانطور که از جدول (3-18)، مشاهده می­ شود، بیشترین مقدار کلر در ریشه ­های تمامی پایه­ های مطالعه شده، در تیمار شوری 8/4 گرم بر لیتر، مشاهده شد. در این سطح از شوری، بیشترین مقدار کلر به­ترتیب در ریشه ­های پایه­هایی که ژنوتیپ 25-1 (38/3%)، رقم A₂₀₀ (17/3%)، رقم مامایی (96/2%)، رقم شاهرود 12 (66/2%) و شکوفه (66/2%)، روی آن­ها پیوند شده بودند، مشاهده شد. در نقطه مقابل کمترین مقدار کلر در دو سطح شوری 6/3 و 8/4 گرم بر لیتر در ریشه ­های پایه­ های شاهد (پیوند نشده)، مشاهده شد. این نتایج حاکی از آن است که کلر توسط گیاه جذب می­ شود ولی مقدار انتقال آن به قسمت هوایی با توجه به نوع پیوندک متفاوت می­باشد. همچنین ارقام شاهرود 12 و شکوفه علاوه بر جلوگیری از ورود کلر به قسمت هوایی گیاه تا حدودی توانستند از جذب کلر توسط ریشه­ها نیز، ممانعت کنند. این نتایج با نتایج حاصل از بررسی صفات مورفولوژیک، مطابقت داشت. نتایج حاصل از بررسی مجموع صفات مورفولوژیک نشان داده بود، که به­ترتیب رقم­های شاهرود 12 و شکوفه که به ترتیب دارای شرایط رشدی بهتری در شرایط تنش شوری بودند، دارای کمترین مقدار کلر در برگ بودند و قابلیت بیشتری به منظور دفع کنندگی یون کلر داشتند. این دو رقم در مجموع توانستند با حفظ قدرت رشدی مناسب در شرایط تنش شوری، به طور موثری از انتقال کلر از ریشه به قسمت هوایی جلوگیری کنند. اختلال در رشد و فتوسنتز تا حد زیادی به تجمع کلر در برگ­ها مربوط است. تحمل به شوری به میزان جذب و انتقال یون­های کلر از ریشه به شاخه بستگی دارد. گیاهانی که قابلیت بیشتری برای دفع کنندگی یون­های سدیم و کلر دارند، این عناصر را بیشتر در بافت ریشه خود ذخیره می­ کنند .

3-4-8-برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر غلظت روی برگ و ریشه
نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده ­ها نشان داد که مقدار روی در برگ و ریشه تحت تاثیر برهمکنش نوع پیوندک و غلظت شوری قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، مقدار روی در برگ­های ژنوتیپ 25-1، با افزایش شوری تا تیمار 8/4 گرم در لیتر و در رقم A₂₀₀، تا تیمار 6/3 گرم در لیتر به طور معنی­داری نسبت به گیاهان شاهد، افزایش یافت. محتوای روی در برگ­های ارقام شاهرود 12، شکوفه، نان­پاریل، سهند و ژنوتیپ 16-1، تا سطح شوری 4/2 گرم بر لیتر، افزایش یافت به طوریکه میزان افزایش در محتوای روی در برگ­های ارقام شکوفه، شاهرود 12 و نان­پاریل، نسبت به گیاهان شاهد، معنی­دار ولی میزان افزایش در محتوای روی در برگ­های رقم سهند و ژنوتیپ 16-1، نسبت به گیاهان شاهد به صورت جزئی و غیر معنی­دار بود. سپس در این ژنوتیپ­ها با افزایش بیشتر شوری، محتوای روی در برگ­های آن­ها، کاهش یافت. همچنین، محتوای روی در برگ­های رقم مامایی ابتدا تا سطح شوری 2/1 گرم بر لیتر به طور غیر معنی­داری نسبت به گیاهان شاهد، افزایش و سپس با افزایش بیشتر شوری، محتوای روی در برگ­های این رقم، کاهش یافت. محتوای روی در برگ­های سایر ژنوتیپ­های مطالعه شده از ابتدا با افزایش سطح شوری، کاهش یافت بطوریکه میزان کاهش در محتوای روی در برگ­های پایه GF₆₇₇، در سطوح شوری 4/2، 6/3، 8/4 گرم بر لیتر در مقایسه با گیاهان شاهد، معنی­دار بود. این نتایج حاکی ار آن است که به ترتیب ژنوتیپ­ 25-1، رقم­های A₂₀₀، شاهرود 12، شکوفه و نان­پاریل از طریق افزایش این عنصر تا حدودی با اثرات منفی سدیم مقابله کرده ­اند. گزارش شده است، شوری موجب تغییرات ساختمانی در ساقه، ریشه و برگ گیاهان می‌شود؛ بطوریكه گیاهان تحت تنش شوری، دسته‌ه ای آوندی كمتر و با قطر كوچكتری دارند، ولی در مقابل دارای سلول­های پارانشیمی بیشتری هستند. بر این اساس، گیاهانی که قابلیت جذب بیشتر این عنصر را در رقابت با سدیم، در شرایط تنش شوری دارند، دچار تغییرات ساختمانی کمتری شده و خصوصیات رشدی خود را بهتر حفظ می­ کنند .
نتایج مقایسه میانگین داده ­ها نشان داد که اثر نوع پیوندک و غلظت شوری بر مقدار روی در ریشه معنی­دار بود. بر طبق نتایج به دست آمده، محتوای روی در ریشه ­های پایه­هایی که ارقام شکوفه، شاهرود 12 و ژنوتیپ 25-1، روی آن­ها پیوند شده بودند، با افزایش شوری تا تیمار 8/4 گرم بر لیتر به طور معنی­داری نسبت به گیاهان شاهد، کاهش یافت. در حالیکه محتوای روی، در ریشه ­های پایه­هایی که رقم تونو و ژنوتیپ 40-13، روی آن­ها پیوند شده بودند، با افزایش شوری تا تیمار 6/3 گرم بر لیتر و در در ریشه ­های پایه­هایی که رقم­های نان­پاریل، سهند، A₂₀₀ و ژنوتیپ 16-1، روی آن­ها پیوند شده بودند، ابتدا تا سطح شوری 4/2 گرم بر لیتر به طور معنی­داری نسبت به گیاهان شاهد، کاهش و سپس با افزایش بیشتر شوری، محتوای روی در این ژنوتیپ­ها، افزایش یافت. این نتایج حاکی از آن است که ارقام شکوفه، شاهرود 12 و ژنوتیپ 25-1، به مقدار بیشتری از سایر ژنوتیپ­های مطالعه شده در این تحقیق، از طریق تاثیر بر قدرت جذب پایه باعث افزایش جذب روی توسط ریشه و انتقال آن به بخش هوایی می­شوند و از طریق افزایش این عنصر در برگ­ها، تا حدودی با اثرات منفی سدیم و کلر مقابله کرده ­اند. گزارش شده است که عنصر روی برای انسجام غشا سلولی ريشه ضروري بوده و احتمالاً می ­تواند اثر منفي کلرید سدیم را با محدود نمودن جذب و يا انتقال سديم و كلرید به داخل گیاه، کاهش دهد .
3-4-9-برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر غلظت مس برگ و ریشه
نتایج نشان دادند که غلظت شوری و نوع پیوندک به طور معنی­داری بر غلظت مس برگ تاثیر دارد (جدول 3-17). بر اساس نتایج به دست آمده، غلظت مس در برگ­های ارقام شکوفه، شاهرود 12، سهند، A₂₀₀، نان­پاریل و ژنوتیپ ­16-1، با افزایش شوری تا سطح 4/2 گرم بر لیتر، افزایش یافت به طوریکه میزان افزایش غلظت مس در برگ­های ارقام شکوفه، شاهرود 12 و سهند در مقایسه با گیاهان شاهد، معنی­دار بود ولی میزان افزایش غلظت این عنصر در برگ­های رقم A₂₀₀ و ژنوتیپ 25-1 در مقایسه با گیاهان شاهد، معنی­دار نبود. همچنین، غلظت مس در رقم­های مامایی، تونو و ژنوتیپ­های 25-1 و 40-13، با افزایش شوری تا سطح 2/1 گرم در لیتر به طور غیر معنی­داری نسبت به گیاهان شاهد، افزایش یافت. سپس در تمامی ژنوتیپ­های مورد مطالعه، با افزایش بیشتر شوری، محتوای مس در برگ­های پایه GF₆₇₇، از ابتدا با افزایش شوری، کاهش یافت. میزان کاهش در غلظت مس در برگ­های این پایه در سطوح 4/2، 6/3 و 8/4 گرم بر لیتر در مقایسه با گیاهان شاهد، معنی­دار بود. گزارش شده است که مس از جمله عناصر ضروري و كم مصرف براي رشد و توسعه گياهان بوده و در فتوسنتز، تنفس ميتوكندري، پاسخ به تنش­هاي اكسيداتيو و متابوليسم ديواره سلول شركت مي­كند [Marschner, 1995; Raven et al., 1999]. در شرايط تنش، عدم توازن بين فرآيند جذب انرژي و مصرف آن توسط اندام فتوسنتزي باعث توليد انواع اكسيژن فعال مي­­شود [Mittler, 2002]. مهم ترين سيستم­هاي جمع آوري كننده ROSدر گياهان، آنزیم­ های كاتالاز و سوپراكسيددسموتاز هستند. مس به عنوان كوفاكتور در برخي آنزيم­ها مانند سوپراكسيد دسموتاز عمل مي­كند [Yruela, 2005]. از این سوء با توجه به نقش این عنصر در گیاهان، ژنوتیپ­های پیوندی (بخصوص ارقام شکوفه و شاهرود 12) با حفظ خصوصیات رشدی مطلوبتر در مقایسه با پایه­ های GF₆₇ (پیوند نشده)، از طریق افزایش در جذب این عنصر در رقابت با سدیم، توانستند تا حدودی با اثرات منفی این عنصر مقابله ­کنند.
نتایج نشان دادند که تاثیر برهمکنش نوع پیوندک و غلظت شوری بر غلظت مس ریشه معنی­دار نبود. بر اساس نتایج به دست آمده در ریشه ­های تمامی پایه­ های مطالعه شده، با افزایش مقدار شوری، مقدار مس کاهش یافت. میزان کاهش در غلظت مس در ریشه ­های پایه­ های مطالعه شده، معنی­دار نبود. در مجموع، کمترین مقدار مس در سطح شوری 8/4 گرم بر لیتر و ریشه ­های پایه­ های شاهد (پیوند نشده)، مشاهده شد (جدول 3-18).
3-4-10-برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر غلظت آهن برگ و ریشه
نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده ­ها نشان داد که نوع پیوندک و غلظت شوری بر مقدار آهن برگ موثر می­باشد. بر اساس نتایج به دست آمده، محتوای آهن در برگ­های ارقام شاهرود 12 و شکوفه تا سطح شوری 8/4 گرم بر لیتر به طور معنی­داری در مقایسه با گیاهان شاهد، افزایش یافت. در حالیکه محتوای آهن در برگ­های ارقام نان­پاریل و A₂₀₀ و ژنوتیپ 25-1، ابتدا با افزایش شوری تا سطح 6/3 گرم بر لیتر و در برگ­های رقم مامایی تا سطح شوری 4/2 گرم بر لیتر به طور معنی­داری در مقایسه با گیاهان شاهد، افزایش یافت. سپس با افزایش بیشتر شوری، غلظت آهن در برگ­های تمامی ژنوتیپ­های فوق، کاهش یافت. همچنین، محتوای آهن در برگ­های رقم تونو و ژنوتیپ 40-13، تا سطح شوری 4/2 گرم بر لیتر و در رقم سهند، ژنوتیپ 16-1 و پایه GF₆₇₇، تا سطح شوری 2/1 گرم بر لیتر به طور غیر معنی­داری در مقایسه با گیاهان شاهد، افزایش یافت. سپس با افزایش بیشتر شوری، غلظت آهن در برگ­های تمامی ژنوتیپ­های فوق، کاهش یافت به طوریکه میزان کاهش در غلظت آهن در برگ­های ارقام تونو، سهند و ژنوتیپ­های 16-1 و 40-13 در سطح شوری 8/4 گرم بر لیتر و در برگ­های پایه GF₆₇₇، در سطوح شوری 6/3 و 8/4 گرم بر لیتر در مقایسه با گیاهان شاهد، معنی­دار بود (جدول 3-17). بررسي­هاي مربوط به جذب کاتيون­هاي چند ظرفيتي، مانند آهن، در فضاي آزاد آپوپلاست ریشه نشان داده است که آهن مي­تواند به صورت پيوند غير­يوني به گروه­هايي مانند پراکسيدازهاي موجود روي ديواره سلولزي ريشه بچسبد. لذا اين گونه چسبيدن کاتيون در آپوپلاست مي­تواند به گونه­اي معني­دار به ميزان کل کاتيون ريشه کمک کند [Grattan, 2002]. در این تحقیق، آهن توسط ریشه­ها جذب می شدند ولی مقدار انتقال آن به اندام هوایی تحت تنش شوری با توجه به نوع ژنوتیپ پیوندی، متفاوت بود.
نتایج نشان دادند که مقدار آهن ریشه تحت تاثیر برهمکنش نوع پیوندک و غلظت شوری قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، غلظت آهن در ریشه ­های پایه­هایی که ارقام شاهرود 12 و شکوفه روی آن­ها پیوند شده بودند، تا سطح شوری 8/4 گرم بر لیتر به طور معنی­داری در مقایسه با گیاهان شاهد، کاهش یافت. در حالیکه محتوای آهن در ریشه ­های پایه­هایی که ژنوتیپ 25-1، روی آن­ها پیوند شده بودند، تا سطح شوری 6/3 گرم بر لیتر و در ریشه ­های پایه­هایی که ارقام نان­پاریل و A₂₀₀، تونو، مامایی و ژنوتیپ­ 40-13، روی آن­ها پیوند شده بودند، تا سطح شوری 4/2 گرم بر لیتر به طور معنی­داری در مقایسه با گیاهان شاهد، کاهش یافت. سپس با افزایش بیشتر شوری، غلظت آهن در ریشه ­های پایه­هایی که ژنوتیپ­های فوق، روی آن­ها پیوند شده بودند، افزایش یافت. میزان افزایش در غلظت آهن در ریشه ­های پایه­هایی که ارقام A₂₀₀ و مامایی روی آن­ها پیوند شده بودند، در سطوح شوری 6/3 و 8/4 گرم بر لیتر نسبت به گیاهان شاهد، معنی­دار بود. همچنین، محتوای آهن در ریشه ­های پایه­هایی که رقم سهند و ژنوتیپ 16-1، روی آن­ها پیوند شده بودند و ریشه ­های پایه­ های شاهد (پیوند نشده)، از ابتدا با افزایش شوری، افزایش یافت. میزان افزایش در غلظت آهن در ریشه ­های پایه­هایی که رقم سهند و ژنوتیپ 16-1، روی آن­ها پیوند شده بودند، در سطوح شوری 6/3 و 8/4 گرم بر لیتر و در ریشه ­های پایه­ های شاهد در تمامی سطوح اعمال شوری در مقایسه با گیاهان شاهد، معنی­دار بود (جدول 3-18). در مجموع بیشترین تجمع آهن در ریشه پایه­ های شاهد (بدون پیوند) و در تیمار شوری 8/4 گرم بر لیتر، مشاهده شد. به طور کلی نتایج حاصل از بررسی غلظت آهن در برگ و ریشه نشان داد که نوع پیوندک در انتقال آهن به بخش­های هوایی گیاه بسیار موثر است. بطوریکه در این آزمایش در سطوح شوری 6/3 و 8/4 گرم بر لیتر، کمترین غلظت آهن در برگ­های پایه­ های شاهد (در مقایسه با سایر ژنوتیپ­های پیوندی به غیر از ارقام تونو، سهند مامایی و ژنوتیپ 16-1) و بیشترین غلظت آهن در ریشه ­های پایه­ های شاهد (پیوند نشده)، مشاهده شد. در تحقیق دیگری نیز، اثر تیمار شوری کلرید سدیم بر میزان جذب عناصر غذایی در بادام تلخ در محیط کشت درون شیشه ای بررسی و گزارش شد که با افزایش سطوح شوری، غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و آهن کاهش و غلظت عناصر روی، مس، منگنز، بر، سدیم و کلر افزایش نشان دادند . عنصر آهن نقش بسيار مهمي در توسعه كلروپلاست، دريافت انرژي نورانی و انتقال الكترون از آب به NADP⁺دارد. این عنصر، همچنین در انتقال الكترون به فتوسيستم یک تأثير فراواني دارد و يك كوفاكتور مهم براي تعدادي از آنزيم­هایی است كه در مسیر بيوسنتز كلروفيل نقش دارند [Grattan, 2002].
جدول 3-17- اثر تیمار شوری بر محتوای کلر، روی، مس و آهن در برگ­های برخی از ژنوتیپ­های بادام و پایه GF₆₇₇

از دیگر مراکز سیاحتی این منطقه می‌توان تالاب زیبا با پرندگان گوناگون و سواحل آرام و بکرآن را نام برد.
۳-۲-۴-جاذبه‌های ساحلی چاف و چمخاله
این ساحل یکی از سواحل قدیمی و زیبای منطقه می‌باشد که قبل از انقلاب ۱۳۵۷ دارای پلاژها و ویلاهای بسیار زیبا و جالبی بوده که پس ازانقلاب به تدریج از رونق آن کاسته شد. هم اکنون شهر چاف و چمخاله با داشتن پنج هتل و چندین اقامتگاه و مهانپذیر می‌باشد که هر ساله پذیرای بسیار زیادی از مسافران می‌باشد. بهترین جاذبه‌های این شهر ساحل ماسه‌ای و رودخانه بزرگ چمخاله می‌باشد.
۳-۳- بخش کومله :
بخش کومله لنگرود در شرق گیلان و مرکز شهرستان لنگرود بین عرضهای جغرافیای ۳۷ درجه و ۶ دقیقه تا ۳۷ درجه و۱۳ دقیقه شمالی و طولهای جغرافیایی ۵۰درجه و ۶ دقیقه تا ۵۰درجه و ۱۴ دقیقه شرقی قرار گرفته است.این بخش شمال از شمال به بخش مرکزی لنگرود،از مشرق به دهستان چینی جان رودسر و دهستان املش شمالی شهرستان املش ،از جنوب به بخش اطاقور لنگرود و از مغرب به دهستان دیوشل و اطاقور لنگرود محدود شده است.بخش کومله دارای دو دهستان به نامهای دریاسر و مریدان و دو شهر به نامهای کومله و شلمان می باشد .در این بخش ۸۰۳۴ خانوار با جمیعتی در حدود ۲۷,۳۹۴نفر زندگی می کنند که از تعداد فوق ۴۶۸۲خانوار با ۱۶,۰۴۰ نفر جمیعت در نقاط روستایی و ۳۳۵۲ خانوار با ۱۱،۳۵۴ نفر در نقاط شهری سکونت دارند. مساحت بخش کومله ۲/۶۵ کیلومتر مربع با ۲۰ روستای مسکونی است.تراکم نسبی جمعیت در این بخش ۴۲۳ نفر در هر کیلومتر مربع می باشد . از نظر آب و هوا در شرایط اقلیم خیلی مربوط خزری قرار دارد و میزان بارندگی آن به طور متوسط حدود ۱۴۰۰ میلیمتر در سال است . از نظر توپوگرافی در شرایط دشتی و جلگه ای و کوهپایه ای می باشد . ساخت زمین شناسی آن در قسمت شرقی به صورت جلگه ای مربوط به دوره کوارترنر استو عموماً از نهشته های ساحلی و ماسه بادی و نهشته های دریایی قدیمی عهد حاضر و نهشته های دلتایی تفکیک نشده تشکیل گردیده است که در حال حاضر زیر کشت برنجکاری بخش مدفون می باشد . بخش غربی به صورت کوهپایه ای است که حداکثر ارتفاع آن به ۱۵۰ متر بالغ می گردد.این ارتفاعات ادامه ارتفاعات غربی است که به دوره ژوراسیک – کرتاسه زیرین تعلق دارد و از ماسه سنگ و شیل همراه آهک و در مناطقی از سنگهای آتشفشانی بازی (کرتاس زیرین ) تشکیل شده است . سر شاخه هایی از رودخانه شلمان رود در ارتفاعات غربی بخش قرار گرفته است .(گروه پژوهشگران ایران ، ۱۳۸۷ : ۱۸۵۰ و ۱۸۴۹)
۳-۳-۱ - شهر کومله :
کومله شهری سرسبز در ۵ کیلومتری شهر لنگرود است که به وفور می‌توان زمینهای کشت برنج و چای را در اطراف آن مشاهده کرد. بیشترین درآمد این شهر برنج - مرکبات و چای می‌باشد که مرکبات روستای پرشکوه این بخش دارای محبوبیت و مرغوبیت بالایی در گیلان و ایران است .این شهر از شمال به لنگرود و از جنوب به اطاقور و از شرق به شلمان و از غرب به لنگرود متصل است
قدمت شهر کومله به دوره تیموریان می رسد.وجود مناطقی در کومله بنام های (علی کیابیجار-علی کیاسل و مهدی کیاسل) بیانگر قدمت و اهمیت کومله در عصر حکمرانی سادات آل کیاست درواقع ملاط که یکی از روستاهای این بخش است مهد سلسله سادات کیا بوده که در تاریخ ایران و تشیع نقش مهمی را ایفا نموده اند.در سالهای ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۰ امورات شهر کومله بوسیله برزن اداره می شد که در سال ۱۳۴۱ شهرداری تأسیس و مشغول به کار شده و از عمده محصولات این شهر عبارتند از: برنج-چای-مرکبات-پرورش کرم ابریشم.کومله در اصل کوملا بوده که این واژه مرکب است از “کو” و “ملا” به معنی اسکان و پناه گرفتن درجای امن می باشد، لازم به توضیح است که ملاحان و کشتی بانان یونانی و ایتالیایی که در دریای خزر برای داد و ستد و مبادلات تجاری و بازرگانی تردد میکردند، هنگامی که دریا طوفانی میشد و اصولاً با خطر مواجهه می شدند.در کومله که در دامنه کوههای مرتفع واقع شده است و به این جهت ساکت و آرامی داشت و درواقع جای امن و آرامی برای استراحت و مصون بودن از خطر بود “کوملا” می زدند.(ماندن در جای امن و پناه گرفتن در مواقع خطر را در اصطلاح خود کوملا می گفتند)بعدها با گذشت زمان کوملا به کومله تغییر نام یافت، خلاصه اینکه قدمت شهر کومله به دوره تیموریان می رسد.در قسمت جنوبی شهر کومله کندزر وجود داردکه در قرون پیشین شهر بوده است.بعضی از معمرین گفته اند که سکه هایی در همین کندزر پیدا شده است که قدمت آن بیشتر از دوره تیموریان بوده است.شهر کومله از لحاظ رتبه جمیعت در رده سی و دوم استان قرار دارد و از نظر مساحت کل شهر نیز با ۵۲۵ هکتار در ردیف بیست و یکم قرار دارد ^[۲۰].

۳-۳-۲- شکل گیری شهر کومله :
شهر کومله دارای بازارچه کوچک و نسبتاً ضعیفی است که هسته اولیه شهر را تشکیل می دهد . هرچند از زمان های گذشته تاکنون همواره در این بازار «دوشنبه بازار» برپا میشد و روستاهای حوزه نفوذ خود را تحت پوشش قرار می داد اما گمان می رود که تولید چای و آماده ساختن برگ سبز آن ،که امروز در کارخانه های متعددی در اطراف شهر انجام می گیرد ،همپای یکدیگر شهر کومله را شکل داده اند.(گروه پژوهشگران ایران ، ۱۳۸۷ : ۱۸۰۸)
تبدیل شهر کومله به مرکز بخش ،آسفالت جاده ارتباطی کومله به لنگرود ،آسفالت راه های فرعی منتهی به آبادیهای بزرگ تحت نفوذ در ناحیه پای کوهی ، واقع در جنوب شهر (اطاقور ،خرما و…)ایجاد سازمانها و موسسات اداری ،آموزشی و بهداشتی ،گسترش فعالیتهای کشاورزی و تولید برنج و چای ،افزایش تعداد کارخانه های چای خشک کنی ،رونق بازار محلی و ازدیاد جمیعت از عوامل اساسی مؤثر در رشد شهر کومله به حساب می آیند
اینک خیابان اصلی به صورت بلوار و در قسمتی ،به موازت بازار قدیمی شهر ،به سمت بازارچه چهارراه در منتهی الیه جنوبی شهر کومله احداث شده و همین سبب ایجاد بناهای جدید وتوسعه اطراف و طول خیابان گردیده است .براین اساس توسعه فیزیکی شهر به صورت خطی و درجهت شمال- جنوب صورت گرفته و نوسازی ساختمانها به طور پراکنده در کلیه محله ها انجام یافته است .قسمت کوچکی از روستاهای پرشکوه و کولاک محله اینک در محدوده قانونی شهر قرار دارند^[۲۱] .
تاریخ تأسیس شهرداری در شهر کومله سال ۱۳۴۱خورسیدی می باشد.^[۲۲] وسعت محدوده ومساحت زیاد کومله ،دلیل بزرگ بودن آن نیست ،بلکه نشانگر بافت بسیار پراکنده و متفرق شهر می باشد .تحولات میزان جمعیت این شهر طی سا لهای ۱۳۹۰-۱۳۳۵ به قرار زیر است^[۲۳] :
سال ۱۳۳۵ ۲۲۰۳ نفر
سال ۱۳۴۵ ۲۷۲۸ نفر
سال ۱۳۵۵ ۳۸۹۹ نفر
سال ۱۳۶۵ ۵۰۳۸ نفر
سال ۱۳۷۰ ۵۳۰۵ نفر
سال ۱۳۷۵ ۵۷۱۹ نفر
سال ۱۳۸۵ ۵۷۵۲ نفر
سال ۱۳۹۰ ۶۰۷۸ نفر^[۲۴]
۳-۳-۳- شهر شلمان:
شلمان از لحاظ رتبه جمعیت بیست و سومین شهر می باشد و از نظر مساحت کل شهر نیز با ۴۵۰ هکتار در ردیف ۲۶ استان قرار دارد در سال ۱۳۸۵ تعداد خانوار شهر شلمان ۱۷۱۶ خانوار و جمعیت آن ۵۶۰۱ نفر است که در نتیجه سرانه جمعیت برای هر هکتار ۵/۱۲ متر است .
: یک رودخانه به طول ۴۰۰۰ متر ازداخل شهر عبور می کند . در این شهر ۲۲۰۰ مترمربع پارک باسرانه ۳۲٪ متر مربع برای هر نفر وجود دارد . ۱۴۹۰۰ خانوار برخوردار از شبکه آب آشامیدنی با ۱۶۹۷ انشعاب در این شهر وجود دارد و طول شبکه آب به مساحت اراضی مسکونی ۰۰۰/۵۰۰ مترمربع برای هر دانش آموز و تعداد ۲ باب کودکستان ، ۵ دبستان ، یک مدرسه راهنمایی و ۲ دبیرستان درسال تحصیلی ۸۶ و ۸۵ به امر آموزش اشتغال داشته اند . اراضی تجاری ۰۰۰/۳۲ مترمربع با سرانه ۶۴/۴ متر مربع است در این شهر ۱۱۰۰۰ مترمربع اراضی مربوط به تاسیسات مذهبی که سرانه آن برای هر نفر ۶۰/۱ متر مربع است ، ۰۰۰/۴۰ متر مربع اراضی صنعتی ۶۰۰۰ متر مربع اراضی جهانگردی و پذیرایی و ۴۰۰۰۰ مترمربع اراضی مربوط به امکانات و تاسیات ورزشی در این شهر وجود دارد . در این شهر نیز یک ایستگاه آتش نشانی وجود دارد^[۲۵].
۳-۳-۴- شکل گیری شهر شلمان
اساس شکل گیری شهر شلمان وجود بازارچه ای متشکل از دکانهای متعدد در مسیر جاده لنگرود – رودسر بود که به مرکزیتی به این محل می داد . این دکانها به خصوص مرکز خرید و فروش ماهی بودند زیرا ماهیگیری در کنار زراعت برنج ،جز اصلی ترین مشاغل ساکنین آن محسوب می شد .داد وستد محلی و پرورش نوغان نیز از کارکردهای اصلی و قدیمی شهر بودند . شهرشلمان فاقد بازارهفتگی بوده است . اما بازار روزانه آن از رونق قابل توجهی بر خوردار بود
هسته اولیه شهر ،گذشته از بازارچه، آن خانه های پراکنده بر روی شالیزار ها و اطراف بازار بوده است.این بازار در محل تقاطع جاده های فعلی لنگرود – رودسر و املش قرار داشته است. وجه تسمیه شهر بر اساس گفته های محلی مربوط به عملکرد ماهیگیری درآن می باشد بدین ترتیب که برای صید ماهی در شلمان رود ،سدهای چوبی متعددی به نام «شل» بر روی رودخانه بسته از فرار ماهیها جلوگیری می کردند.واژه «شل » منتسب به کارکرد صید و صیادی است و واژه شیلات از آن گرفته شده است «مان » نیز پسوند ظرف مکان است .بدین ترتیب شلمان محلی است که درآن ماهیگیری صورت می گرفته است عامل اصلی رشد شهر رونق کشت برنج ، پرورش نوغان ،ماهیگیری ومرکزیت بازارآن در ناحیه روستایی اطراف بوده است .استقرار شهر شلمان در محل تقاطع جاده جدید املش و محور پر تردد لنگرود- رودسر ،که قسمتی از مسیر ارتباطی مهم گیلان – مازندران می باشد، از اصلی ترین عوامل فیزیکی رشد شهر محسوب می شود .این محور به صورت خیابان اصلی شلمان شهر عبور می کند و توسعه فیزیکی شهر به تیع این جاده به صورت خطی و عمدتاًدر جهت شرقی – غربی می باشد . قسمتی از شهر نیز در مسیر جاده املش و به سمت جنوب کشیده شده است(پژوهشگران ایران ،۱۳۸۷ : ۱۸۰۸ و ۱۸۰۷) .
تاریخ تأسیس شهرداری در شهر کومله ،۱۳۷۲ خورشیدی می باشد^[۲۶] .تحولات میزان جمعیت این شهر طی سالهای ۹۰-۱۳۳۵ بدین قرار است^[۲۷]:
سال ۱۳۳۵ ۱۶۶۳نفر
سال ۱۳۴۵ ۴۸۸۵نفر
سال ۱۳۵۵ ۵۸۸۵نفر
سال ۱۳۶۵ ۶۷۴۴نفر
سال ۱۳۷۰ ۶۷۲۸نفر
سال ۱۳۷۵ ۶۳۴۰نفر
سال ۱۳۸۵ ۵۶۵۱نفر
سال ۱۳۹۰ ۵۱۸۴نفر^[۲۸]
۳-۴- بخش اطاقور :
بخش اطاقور در شرق گیلان و جنوب شهرستان لنگرود بین عرضهای جغرافیای۳۶درجه ۵۶دقیقه تا ۳۷ درجه و ۱۰دقیقه شمالی و طولهای جغرافیایی ۴۹ درجه و ۵۵ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۱۰دقیقه شرقی قرار گرفته است . این بخش از شمال به بخش کومله و مرکزی لنگرود و بخش مرکزی لاهیجان ،از مشرق به بخش مرکزی املش ،از جنوب به بخش رانکوه املش و دیلمان سیاهکل و از مغرب به بخش مرکزی سیاهکل و بخش مرکزی لاهیجان محدود شده است.
مساحت بخش اطاقور ۸/۲۰۶ کیلومتر مربع است این بخش دارای دو دهستان به نامهای اطاقور و لات لیل ،۱۳۵ روستای مسکونی و یک شهر به نام اطاقور می باشد . در این بخش ۴۰۸۸ خانوار با ۱۵,۱۰۱ نفر جمعیت سکونت دارند که از این تعداد ۳۶۷۰خانوار با ۱۳,۶۰۶نفر در نقاط روستایی و ۴۱۸ خانوار در نقاط شهر ساکن هستند . تراکم نسبی جمعیت این بخش ۷۳ نفردر کیلومتر مربع است.اطاقور بزرگترین بخش هم از لحاظ وسعت و هم از لحاظ جمعیت در شهرستان لنگرود محسوب می شود
از نظر شرایط آب و هوایی این بخش دارای اقلیم مرطوب است .متوسط بارندگی آن در سال به ۱۱۰۰میلیمتر می رسد. از نظر توپوگرافی در شرایط کوهپایه ای و کوهستانی قراردارد.ارتفاع بخش در قسمتهای جنوبی به ۱۵۰۰ متر و در قسمتهای غربی به حدود ۱۰۵۰ متر بالغ می شود.سرشاخه های مهم زیر حوضه رودخانه شلمان رود از ارتفاعات بخش سرچشمه گرفته و نهایتاً شلمان رود را تشکیل می دهند. در ساخت زمین شناسی آن ماسه سنگ و شیل به همراه آهک مربوط به دوران دوم زمین شناسی (ژوراسیک –کرتاسه زیرین)و سنگهای آتشفشانی بازی (کرتاسه زیرین ) مشاهده می شود. در کنار خروجی از بخش تشکیل مخروط افکنه را داده است . در قسمتهای جنوبی دهستان لات لیل و اطاقور که جنوب این بخش را تشکیل می دهندگسل شرقی – غربی نسبتا طویلی عبور نموده است.(همان : ۱۸۴۰)
۳-۴-۱- شهر اطاقور:
شهر جدید اطاقور در مختصات جغرافیایی ۳۷ درجه و ۶ دقیقه عرض شمالی از خط استوا و ۵۰ درجه و ۶ دقیقه طول شرقی از نصف النهار مبدا در شرق استان گیلان واقع شده‌است. موقعیت مکانی این شهر به طوری‌ست که به ۴ شهر اصلی استان گیلان متصل است. از شمال به شهرهای کومله و لنگرود و دریای خزر، از شمال شرق به شهرستان املش و رودسر، از جنوب به رشته کوه‌های البرز و از شمال غربی به لاهیجان محدود می‌شود. فاصله این شهر تا دریا حدود ۱۶ کیلومتر می‌باشدو رودخانه شلمان‌رود از نزدیکی آن می‌گذرد..
نام اطاقور دو جز اطاق و ور مرکب است ،اطاق را خانه اربابی و ور به معنای جنب و کنار می باشد^[۲۹].
شهر اطاقور با ۱۴۰۴ نفر از لحاظ رتبه جمعیت در بین ۴۹ شهر استان در رتبه چهل و چهارم و از نظر مساحت کل شهر با ۲۰۰ هکتار در رتبه سی و هفتم استان قرار دارد.
تاریخ تأسیس شهرداری اطاقور در سال ۱۳۸۰می باشد و جمعیت این شهر از سال ۱۳۹۰-۱۳۸۵ به قرار زیر است
سال ۱۳۸۵ ۱۴۰۴ نفر
سال ۱۳۹۰ ۱۸۰۴ نفر^[۳۰]
۳-۵- لنگرود در آیینه ی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس:
۳-۵-۱- مشارکت سیاسی مردم شهرستان لنگرود در انقلاب اسلامی ایران
در طول تاریخ نام بزرگ مردانی که از سرزمین و ناموس خود دفاع نموده و در این راه شهید شده اند همیشه به نیکی و بزرگی یاد شده است. شهرستان لنگرود دلاور مردانی را در دامان خود پرورید که با ایثار جان ، تاریخ پرخروش انقلاب را مزین ساخته و تربت پاکشان دارالشفای آزادگان گردید
اشخاص مبارز،مجاهدت‌های فراوان و تلاش‌های خستگی‌ناپذیری از خودنشان دادند.این اشخاص در رژیم گذشته با تحمل زندان‌ها و سختی‌های بسیاردر به ثمررساندن انقلاب سهیم بودند و پس از پیروزی انقلاب نیز با اقداماتمخلصانه وکوشش‌های فراوان به نوبه‌ی خود در تثبیت انقلاب اسلامی نقشداشتند.