سرمایه اجتماعی، رضایتمندی و کیفیت زندگی در محل کار
جامعه آماری : اسپانیا

فلیکس پکویا
مجله sicial indicatons reseach شماره ۶۱:۲۰۰۳، هلند

روش اصلی تحقیق : تحلیل ثانوی
خلاصه یافته‌ها : این تحقیق تحلیلی تجربی پیرامون ارتباط بین سرمایه اجتماعی، رضایت مندی و کیفیت زندگی در محل کار است. نتایج این تحقیق معنادار بودن مدل بکار رفته در این زمنه و در نتیجه تایید فرضیات مورد آزمون را نشان مب دهد. بر این اساس سطوح بالاتر سرمای ه اجتماعی متضمن سطوح بالاتی از رضایت مندی و کیفیت زندگی در محل کار است. همچنین سرمایه اجتماعی شاخص مناسب تری برای پییش بینی کیفیت زندگی در محل کار و رضایت شغلی در مقایسه با شاخص‌هایی همچون مشخصات کارگران، ویژگی‌های شرکت با سازمان و یا خصوصیات محیط کار است

۳

تاثیر شوک‌های اقتصادی بر کیفیت زنتدگی و سرمایه اجتماعی در شهر‌های کوچک
جامعه آماری شهرهای کوچک ایالت آیو آمریکا

تری ال بسر، نیکولاس ریکرو کری اگیج – دانشگاه ایالتی آیوا
مجله جامعه شناسی روستایی شماره (۴ ) ۷۳،۲۰۰۸)

روش اصلی تحقیق : پیمایش مبتنی بر مصاحبه و تحلیل ثانوی داده‌های گردآوری شده در طول زمان جامعه مورد بررسی
خلاصه یافته‌ها : شوک‌های اقتصادی حوادث ناگهانی هستند که تاثیر قابل تجهی رابر اقتصاد محلی می‌گذارند. تحقیقات موجود در زمینه جوامع بحران زده عموما نتایج برآمده از شوک‌ها در جامعه را وابسته به نوع شوک می‌دانند. بر اساس این تحقیق مشخص شد که این شوک‌ها ازوما با کاهش در کیفیت زندگی با سرمایه اجتماعی همراه نیستند در عین این که انواع مشخصی از شوک‌ها افزایش در مقوله‌های مورد نظر را نیز به دنبال دارند. همچنین یافتهای تحقیق حاضر نشان می‌دهد که دوام و شدت شو کها و اثرات انباشتی و زنجیره وار حاصل از شوک‌های متعدد وابسته به سطح سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در جامعه مورد نظر دارد

منبع: نوغانی و همکاران ۱۳۸۷
۲-۲- مبانی نظری پژوهش :
گرچه مفهوم کیفیت زندگی از اواخر قرن بیستم مورد توجه جامعه شناسان قرار گرفته است، اما ریشه‌های آن در جامعه شناسی را می‌توان تا اواسط قرن بیستم پی گرفت. در جامعه شناسی اولین اثر مهم در باره کیفیت زندگی از آگبرن^[۱۵] (۱۹۴۶) می‌باشد که در باره حیات روستایی در ایلات متحده نوشته شده است. در دهه ۱۹۶۰ هنگامی که جامعه شناسان علیه چیرگی شاخص‌های اقتصادی واکنش نشان دادن مفهوم کیفیت زندگی در پژوهش‌های اجتماعی اهمیت یافت اما تا آن هنگام تمام شاخص‌های کیفیت زندگی، عینی بودند. در دهه ۱۹۷۰ شاخص‌های ذهنی هم برای سنجش کیفیت زندگی اضافه شدند. اولین بار کمپل و همکاران در اثر خود در سال ۱۹۷۶ به شاخص‌های ذهنی و روانشناختی کیفیت زندگی توجه کردند (کمپل^[۱۶] ۱۹۷۶).
مراکز تحقیقاتی گوناگونی هم اکنون به سنجش کیفیت زندگی در سطح ملی و بین المللی می‌پردازند در ایالت متحده امریکا ازدهه ۱۹۶۰ انستیتو تحیقیقات اجتماعی در دانشگاه میشیگان و مرکز نظر سنجی شیکاگو کیفیت زندگی را می‌سنجند و از سال ۱۹۹۵ با تاسیس انجمن بین المللی پژوهش‌های کیفیت زندگی، سنجش این مفهوم به خوبی نهادینه شده است (فیلیپس^[۱۷] ۲۰۰۶).
توجه به مفهوم کیفیت زندگی در مجامع علمی و نیز در میان سیاست گزاران روبه فزونی است و این مفهوم در بسیاری از حوزه‌های علوم اجتماعی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد. به واقع می‌توان گفت که کیفیت زندگی مفهومی بین رشته ای در علوم اجتماعی است.
توجه به مفهوم کیفیت زندگی مرهون رشد دیدگاه های کمتر اقتصادی در باره کیفیات زندگی اجتماعی است. مفهوم کیفیت زندگی سعی می‌کند شرایط زندگی مردم را در زمینه اجتماعی خود آنها بررسی کند به همین دلیل شاخص‌هایی را برای سنجش این مفهوم انتخاب می‌کند که وابستگی زیادی به زمینه پژوهش دارند. برای کیفیت زندگی چهاره حوزه پژوهشی و کاربردی معرفی شده است که عبارتند از: پژوهش در شاخص‌های اجتماعی، مطالعات مربوط به خوشبخی، مطالعات سالمندی، روانشناسی بهزیستی و پژوهش‌های کیفیت زندگی مربوط به سلامت. جامعه شناسان معمولا در دو بخش اول موفق بوده اند (ون هاون^[۱۸] ۲۰۰۷).
گرچه مفهوم کیفیت زندگی کاربردهای فراوانی دارد، اما ارائه تعریفی روشن و جامع برای آن دشوار است چون در زمینه‌های گوناگون و کاربردهای متفاوتی به کار گرفته شده است. خود مردم معمولا تصویر روشنی از مفهوم کیفیت زندگی خود در ذهن دارند. آنها معمولا می‌دانند که اگر،چه، شرایطی رخ دهد در زندگی احساس خوشبخی خواهند داشت. بعنوان مثال: درآمد بیشتر، داشتن خانه ( یا خانه بزرگتر)، اتومبیل خوب، تعطیلات فراوان و غیره همچنین مردم معمولا به صراحت می‌گویند که اگر چنین شرایطی رخ دهد همگان احساس خوشبختی (کیفیت زندگی جمعی ) خواهند کرد. ویا: وجود محله یا شهری آرام و زیبا نبود ترافیک، نبود بیکاری و فقر، وجود امکانات درمانی برای همه و غیره. در واقع در هنگام تعریف کیفیت زندگی، از آنجایی که قرار است وضعیت مطلوب تصویر شود تا موقعیت کنونی و با آن مقایسه شود، مسئله تا حدی فلسفی می‌شود. هنوز فلاسفه توافقی درباره شهر آرمانی، جای که همگان در آن خوشبخت هستند ندارند، چنین بحثی در اساس ریشه‌های ایدیولوژیک و دینی دارد، چرا که قرار است خوب وبد را تعیین کند. استانداردهای حیات غربی در جامعه ما پذیرفته شده نیست و برعکس.
حال سوالاتی پیش می‌آید :این است : آیا دولت باید از ناتوانان حمایت کند ؟ کدام جامعه بهتر است ؟جامعه ای که در آن افراد آزادند تا کام خود را برآرند، یا جامعه ای که دولت در آن اعمال قدرت می‌کند و از حقوق همگان حفاظت می‌کند ؟ آیا شرایط برای همگان باید برابر باشد، یا تمام انواع نابرابری مذموم است ؟ به هر حال تعاریفی که هم اکنون ارائه می‌شود باز تاب کیفیات و کمیات مطلوب جامعه انسانی است که البته می‌تواند در طول زمان تغییر کند.
ویژگی مفهوم کیفیت زندگی آن است که میتواند شامل تمام کیفیات (مفاهیم ) جامعه شناختی شود یعنی گستره بزرگی از مفاهیم جامعه شناختی می‌توانند در چتر کیفیت زندگی قرار بگیرند. اما وجه مهم این مفهوم آن است که معمولا برای بررسی عملکرد و نتایج سیاست‌ها و برنامه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد (اسچیو سلر و فیشر^[۱۹] ۱۲۹ : ۱۹۸۵).
به همین خاطر معمولا در هر زمینه بنابر انتظارات سیاستگزاران و مجریان برنامه‌های اجتماعی تعریف می‌شود، برخی مولفان کیفیت زندگی را تنها احساس کلی حوشبختی دانسته اند (میلبراث^[۲۰] ۳۶:۱۹۸۷).
سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی را بهزیستی در حوزه‌های اجتماعی روانی فیزیکی می‌داند و آن را چنین تعریف می‌کند : «کیفیت زندگی ادراک فرد از موقعیت زندگی خود در چارچوب نظام‌های فرهنگی و ارزشی است که در آن زندگی می‌کند و با اهداف، معیارها و دغدغه‌های او رابطه دارد. این امر بسیار گسترده است و به شیوه ای پیچیده تحت تاثیر سلامت فیزیکی حالت روانی و میزان استقلال و روابط او با جنبه‌های مهم محیط وی قرار دارد» (گروپ^[۲۱]، ۵:۱۹۹۳).
گسترده ترین و رایج ترین تمایز در بررسی کیفیت زندگی، تمایز میان کیفیت زندگی ذهنی و عینی است. علاوه بر این می‌توان میان کیفیت زندگی فردی و نیز کیفیت زندگی جمعی نیز تمایز قایل شد. به عنوان مثال شاخص‌های کیفیت زندگی عینی جمعی می‌تواند شامل درآمد سرانه، میانگین مصرف کالری، درصد باسوادان، نرخ جرایم، امید به زندگی و مجموعه ای از دیگر شاخص‌ها باشد.
جدول ۳) دسته بندی انواع کیفیت زندگی بر حسب ذهنی – عینی و فردی – جمعی

کیفیت زندگی

عینی

ذهنی

فردی

درآمد،بیمه،تحصیلات و…

احساس خوشبختی، رضایت از زندگی و…

جمعی