منابع تحقیقاتی برای نگارش مقاله اهمّیّت بازتاب قَداسَت فال و استخاره درادبیّات منظوم- فایل ... |
فال نیک و حال خوش و بختکامگار از ملک جم به عزم سپاهان شـــدم سوار
( همان ، ۳۷۷)
ای فـــال سعیــد و بخت مقبــل وی زهــــــــرهٔ بــــزم و مـاه محفـل
( همان، ۵۱۷)
ملک الشعرای بهار، دربارۀ فال نیک سروده است :
فال فرخ زن شهنشاها ز گفتار بهــــار فال فرخ را اثرها در مسیر اختر است
( بهار، ۱۳۸۰: ۶۴۲)
وی، در این دوبیت، باورداشت خود را به فال نیک ومبارک به خوبی نشان دادهاست.که به واسطه فال نیک می توان بدخواه را از خود دور کرد.
بــــــا خیال درست و گفتــه راست پشت بـــــدخواه خم ببایـد کرد
فــــالِ خوش متصـــل ببایـــد زد فکر خوش، دم بدم بباید کـــرد
( همان، ۳۵۶)
همچنین بهار،در قصیدۀ« فتح الفتوح »، پس از اینکه قوای ملّی وارد تهران شد. و محمد علی شاه قاجار خلع و مشروطه اعلان شد. او آمدن سپاه به فرماندهی «سپهدار اعظم را » در سروده اش، همایون فال دانسته است .
سپاه میر درآمـــد به شهر، لیک چنان کـــــه گفتی آمده در شهر کاروان گهر
همه به نظم درست و همه به خاطرپاک همه همایون فـــال و همه نک و منظــر
( همان، ۲۰۵)
زین آخرین گل مسنون شد تیره این رخ گلگون ور نه به فال همایون از اولین گهــرم من
( همان، ۱۱۴)
۴-۸- فالهای پُر کاربرد در اشعار
۴-۸-۱ - فال مُصحف(فال قرآن یا استخاره)
در عرف امروز ایران، استخاره و تفأل به قرآن مجید و استنباط نیک وبدکردن، از نخستین آیهایی که در طرف راست و بالای صفحه مُصحف می آید یا همچنین، استخاره به تسبیح و امثال آن بیشتر، شبیه به فال هستند.
باب سوم، کتابِ ( فَرج بعد از شدّت ) اختصاص دارد. به موضوع فال وتفأل به قرآن کریم و نقل حکایاتی که شخصی یا جماعتی خواندن یا شنیدن آیۀ مطلب یا شعری را به فال نیک گرفتهاند و از غم و نگرانی نجّات یافته اند:
باب سوم : حکایت حال جماعتیاست،که به فال نیک یا به دعایخوب یا سخن خوش شدّت ایشان به فرج انجامید و محنت ایشان به نعمت بَدل گشت …( تنوخی، ۱۳۵۴: ۱۳۵-۱۳۶)
دربینِ شاعرانی همچون: خاقانی، نزاری قُهستانی، حافظ، وحشیبافقی، بیدل دهلوی و قآآنی و ملک الشعرای بهار وحتی ناصر خسرودر اشعارشان از فال مُصحف بسیار یادکردهاند.
گویا، در عصر ناصر خسرو برخلاف عقیدۀ وی «فال مُصحف» متداول بوده است. و مردم آن زمان، برای باخبر شدن از عاقبت و سرنوشت خویش به قرآن تفأل میزدند. امّا خود ناصر خسرو به این باور پای بند نبود. مانند:
مُصحف و تسبیح را سپس چـــــــــه زنی چون سپس بـــربــط و مــی و غـزلـــی
عاجز مـــاندی همــــی زچــرخ چــــرا ای بخطاهــــا بصیـــر و جلــد و ملــــی
(ناصر خسرو، ۱۳۷۲: ۴۴۷)
در این ابیات، خاقانی به « فال مُصحف» اشاره کردهاست.گویا در زمان خاقانی فالگرفتن از قرآن بسیار مرسوم بوده است. در این دوبیت خاقانی، به قرآن تفأل زده است :
چون فــال برآرمت ز مُصحَــف نصــــــــر الله در قـــرآن ببینـــــم
در شان تــــــو بینم آیت فتح کاسباب نـــزول و شــأن ببینــــــــم
(خاقانی،۱۳۷۴ :۲۷۱)
ابیات ذیل، نشانگر عقیده وباور خاقانی، نسبت به « فال مُصحف » است :
مژده ده ای تاجورکه ینصرک الله فــــــــال تــو از مُصحـــف دوام بــــرآمــد
( همان، ۱۴۵)
ز مُصحَف عشق او فال دل خاقانی گــر خـــود به هلاک آید فــرخنده همی دارم
( همان، ۶۴۶)
قرعه انداز کز ابجد صفت فال بگفت شـــــرح آن فــال ز آیــات و سور باز دهید
( همان، ۱۶۳)
همچنین دراین ابیات خاقانی :
نوروز عذرائی است کش چون دولت شه روح وش حالش چو جنت هست خوش فالش چو قرآن بـاد هم
پیش ملک ز اقبال نو، نوروزی آرد سال نـــو گیرد ز دولت فال نو صد سال ازینسان بــــــاد هم
بادش سعادت دستیار، ارواح قدسی دوستــدار اجرام علوی پیشکار، ایزد نگهبان بــــــــاد هـــم
مدحش مرا تلقین کند الهام یزدان هــر نفس در هر دعا آمین کند ادریس و رضوان هــــــــر نفس
( همان، ۴۵۷)
فال مُصحف در شعر نزاری قهستانی، به شادی و باز شدن بخت اشاره می کند:
ُمصحف به فال باز گرفتم ز بامــــــــداد بــر فَــــور السّلام علیکم جـــــــواب داد
کردم از این سعادت کلی سپاس و شـــکر گشتم از یــــن بشارت عُظما عظیم شــــاد
فرم در حال بارگذاری ...
[یکشنبه 1400-08-16] [ 02:11:00 ق.ظ ]
|