۲ – ۸ پاسخ اجتماعی به نوجوانان معارض قانون در ایران
بزهکاری اطفال و نوجوانان مستلزم پاسخ اجتماعی است که قبل از آن بایستی سن مسئولیت کیفری کودکان و نوجوانان را توضیح داد .
۲ – ۸ – ۱ سن مسئولیت کیفری نوجوانان معارض قانون در ایران
قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار مصوب ۱۳۳۸، در ماده ۴، اطفال را به سه گروه سنی تقسیم نمود:
۱ - اطفال زیر شش سال که غیر قابل تعقیب می‌باشند ۲ - اطفالی که سن آنها بیش از شش سال تمام و تا دوازده سال تمام است و چنانچه مرتکب جرمی شوند بر حسب مورد به اولیاء قانونی یا سرپرست تسلیم می‌گردند و از آنها تعهد مبنی بر تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل اخذ می‌گردد و چنانچه فاقد سرپرست بوده یا سرپرست، قابل الزام به تأدیب و تربیت طفل نباشد، برای مدتی از یک تا شش ماه به کانون اصلاح و تربیت اعزام می‌گردند. ۳- اطفال بین ۱۲ تا ۱۸ سال ، در صورت ارتکاب جرم به یکی از طرق زیر تأدیب می‌گردند:

الف – تسلیم به اولیاء یا سرپرست یا اخذ تعهد به تأدیب و تربیت.
ب – سرزنش و نصیحت توسط قاضی دادگاه.
ج – اعزام به کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال برای کودکان ۱۵-۱۲ سال و از شش ماه تا پنج سال برای کودکان ۱۸-۱۵ سال. بنابراین طبق قانون مورد بحث، افراد زیر ۱۸سال، غیر قابل مجازات بوده و برای ایشان نگهداری در کانون اصلاح و تربیت، صرفاً با هدف تأدیب و تربیت طفل، در نظر گرفته شده است ( ۳۱) . اگر آمار ارتکاب نوجوانان به بزهکاری را از نظر سنی بررسی کنیم ، ملاحظه می شود که به طور کلی آمار ارتکاب جرم از سنین ۱۲ سالگی به بعد تا سن ۲۰ سالگی کمابیش رو به افزایش است. همان طور که در فصل یک نیز توضیح داده شد اکثر بزهکاران نوجوان در سنین ۱۵ تا ۱۸ سالگی قرار دارند . بنابراین می توان نتیجه گرفت که پاسخ اجتماعی به بزهکاری اکثر نوجوانان کشور ، انتقال آن ها به کانون های اصلاح و تربیت است .
۲– ۹ معرفی کانون اصلاح و تربیت استان تهران
کانون اصلاح و تربیت تهران به عنوان اولین ، بزرگترین و مجهزترین کانون کشور در زمینی به مساحت تقریبی ۴٠ هزارمترمربع احداث و دارای محل اسکان، ساختمان اداری، روانشناسی، مددکاری، بهداری، آشپزخانه، سالن غذاخوری، سالن ملاقات، کارگاههای فنی‏حرفه‏ای، آموزشگاه، کتابخانه، ورزشگاه و استخر می‏باشد.
۲ – ۹ – ۱ واحد های تشکیل دهنده کانون
۲ – ۹ – ۱- ۱ : واحد مدیریت کانون
این واحد شامل بخش پذیرش و ترخیص ، بخش نگهداری موقت ، شورای طبقه بندی و انضباطی، خوابگاه ، بخش زندان ، نظام شورای شهر ، واحد بهداشت و خدمات داخلی ( شامل دو بخش امور و امور خدماتی ) و صندوق مالی مددجویان می باشد .
۲ – ۹ – ۱- ۲ : واحد مددکاری و خدمات اجتماعی
خدمات ارائه شده توسط این واحد در ادامه توضیح داده خواهد شد .
۲ – ۹ – ۱ – ۳ : واحد فرهنگی کانون
مجموعه واحدهای مختلف کانون در جهت بازپروری نوجوانان بزهکار فعالیت هایی را ارائه می نمایند ، لکن از آنجا که غالب فعالیت های مرتبط با امر تعلیم و تربیت این افراد از طریق واحد فرهنگی ارائه می شود و در حیطه وظایف این واحد می باشد ، قسمت های تشکیل دهنده واحد فرهنگی شامل :
کتابخانه : مجهز به کتب مختلف می باشد .
نشریات : تشویق بچه ها به نویسندگی تا بتوانند آن چه را که در دل دارند ، بنویسند و یا دنیای دیگر ارتباط برقرار کنند . به پدر و مادر خود بگویند که چه می خواهند و برای هم نوعان خود بنویسند که خود چه اشتباهاتی را مرتکب شده اند .
واحد کامپیوتر : این واحد با بهره گرفتن از دستگاه کامپیوتر به آموزش بچه ها در این زمینه پرداخته می شود و آموزش هایی در زمینه مهارت های هفت گانه کامپیوتر ( ICDL ) به ان ها ارائه می دهد .
کارگاه های هنری : این کارگاه ها معمولا از چند قسمت تشکیل می شوند : کارگاه عروسک سازی ، کارگاه سفال گری و کارگاه معرق کاری.
نمایشگاه : محلی که در آن نشریات ، نقاشی ها و کارهای هنری مددجویان در معرض دید بازدید کنندگان قرار می گیرد .
کلاس های آموزشی : همه افراد بزهکار نگهداری شده در کانون در سن رشد و آموزش قرار دارند درنتیجه کلاس های درس برای آن ها تشکیل می گردد تا افرادی که تمایل دارند به ادامه تحصیل بپردازند .
واحد سمعی بصری : این واحد در طول هفته برای مددجویان خوابگاه در رابطه با پخش فیلم فعالیت دارد .
نمازخانه: مکان نماز خانه باید طوری باشد که مددجویان بتوانند در تمام طول روز از آن استفاده کنند و علاوه بر برگزاری نماز جماعت در آن جا مراسم دعای توسل ، زیارت عاشورا ، دعای کمیل وسایر برنامه های مذهبی برگزار می شود .
بازدید و گردش : یکی از برنامه های اجراشده و موفق ، اردوهای سیاحتی وزیارتی برای مددجویانی است که حسن خلق دارند . پس از آنکه مربیان کلاس های آموزشی مختلف ، گزارش کاری خود را اعلام نمودند ، مددجویانی که توانسته باشند دوره خود را با موفقیت به پایان برسانند و از نظر اخلاق نیز مورد تایید واقع شوند ، در اردوهایی که از طرف کانون در نظر گرفته می شود ، شرکت می کنند .
ورزش : تشویق مددجویان به ورزش از برنامه های اجرایی واحدفرهنگی است . علاوه بر ورزش صبحگاهی که هروز حود نیم ساعت قبل از شروع کلاس های آموزشی برگزار می شود ، در سالن ورزش هر گروه از مددجویان زیر نظر
مربیان ورزشی به تمرین در رشته های مورد نظر خود می پردازند .
اشتغال : مددجویان باتوجه به علایق و استعداد های خویش ، به کارگاه های مستقر در کانون معرفی شده و تا پایان دوره آموزشی زیر نظر این واحد به حرفه آموزی می پردازند .
و سایر واحد های تشکیل دهنده کانون عبارتند از :

• • واحد بهداری

• • واحد اجرای احکام

• • واحد انتظامات

• • واحد دبیر خانه

• • نیروی انسانی کانون

• • واحد حراست

۲ – ۹ – ۲ کارکردهای کانون اصلاح و تربیت
کانون اصلاح و تربیت ۴ دسته کارکرد ( اقدامات ) برای مددجویان متعهد می باشد .
۲ – ۹ – ۲ – ۱ ) اقدامات تامینی^[۳۵]
۲ – ۹ – ۲ – ۲ ) اقدامات تربیتی و اصلاحی^[۳۶]
۲ – ۹ – ۲ – ۳ ) اقدامات رفاهی^[۳۷]
۲ – ۹ – ۲ – ۴ ) مراقبت های پس از آزادی^[۳۸]
۲ – ۹ – ۲ – ۱ ) اقدامت تامینی کانون اصلاح و تربیت عبارت است از :
۱ ) پذیرش وتشخیص^[۳۹]
مددجو پس از ورود در قسمت نگهداری موقت اسکان داده می شود و اقدامات زیر حداکثر ظرف یک ماه در مورد وی اجرا می شود .