۱۳۸۴

نوروش و ابرهیمی کردلر

فصل سوم

روش­شناسی پژوهش

۳-۱- مقدمه

اعتقاد اندیشمندان معاصر براین است که توسعه و پیشرفت علوم درچند دهه اخیر به مراتب بیشتر و جامع­تر از پیشرفتی است که کلیه علوم از بدو پیدایش خود تا پایان نیمه اول قرن بیستم داشته اند، شاید قبول این واقعیت قدری مشکل باشد، اما پیشرفتی چنین شتابان مرهون به­ کارگیری روش­های پژوهش وصحیح علمی بوده است. یک محقق پس از انتخاب وتعیین موضوع باید به دنبال تعیین روش پژوهش باشد. انتخاب روش پژوهش بستگی به هدف­ها وموضوع پژوهش دارد. بنابراین، هنگامی می­توان درمورد روش بررسی انجام یک پژوهش تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش و هدف­های آن مشخص باشد، به عبارتی روش پژوهش به محقق کمک می­ کند، شیوه و روشی را انتخاب وآغاز کند تا بتواند هرچه سریع­تر به پاسخ یا پاسخ­هایی که برای پرسش­های خود درنظر گرفته است دست یابد. در واقع روش پژوهش علمی شامل اندازه ­گیری، ارزیابی و مقایسه عوامل براساس اصول و موازین پذیرفته شده از طرف دانشمندان، برای حل مشکلات و مسائل و مستلزم قدرت اندیشه و ظرفیت تعمق، تشخیص، قضاوت و ابتکارات است (سرمد، ۱۳۸۱ ص:۸۰).

امروزه مطالعه­ ای علمی به ویژه حقیقت پژوهشی مورد پذیرش مجامع علمی قرار گرفته است. بر این اساس برای حل مشکلات و پژوهش به منظور دست یافتن به حقیقت که خود سرآغاز و محصول شناخت علمی است، امری ضروری بوده و نیازمند مساعی پژوهشگرانی است که تلاش می­ کنند تا با انطباق شناخت خود با واقعیت­ها به حقیقت علمی دست یابند و با کارگیری روش­های علمی، راه حل­های منطقی را برای حل مسایل و مشکلات پیدا کند. انسان به­عنوان موجودی فعال و کنجکاو همواره تلاش کرده است با بیان برخی پرسش­ها، پاسخی مطمئن برای مسایل و مشکلات زندگی خود پیدا کند و بر همین اساس انسان اندیشمند به­تدریج با جنبه­ های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی دنیایی که پیش رو داشته روبرو شده و مدام در تلاش بوده است تا برای حل مشکلات این امور گامی عملی بردارد. منابعی که بشر در طول تاریخ، با بهره گرفتن از آن­ها مشکلات خود را حل کرده عبارتند از:
۱-تجربه
۲-صاحب­نظران
۳-استدلال قیاسی
۴استدلال استقرایی
۵-روش علمی
(دلاور ۱۳۸۱) . روش علمی که در واقع نشانه آخرین مرحله پیشرفت بشر در زمینه یکی از منابع شناختی برای حل مساله است.
دراین فصل مراحل انجام پژوهش موردبررسی قرارمی گیرد.روش پژوهش، ویژگیی­های پژوهش، فرضیه ­های پژوهش، جامعه مورد مطالعه، نحوه جمع­آوری داده ­های پژوهش، ابزار­های مورد استفاده و تجزیه و تحلیل داده ­های پژوهش در این فصل مورد توجه قرار گرفته است.

۳-۲- روش پژوهش

روش پژوهش به مجموعه ­ای از قواعد، ابزار و راه­های معتبر (قابل اطمینان) و نظام­یافته برای بررسی واقعیت­ها، کشف مجهولات و دست­یابی به راه حل مشکلات است (عزتی، ۱۳۷۶). بر اساس ماهیت و روش، پژوهشات علمی را می‌توان به پنج گروه پژوهشات تاریخی، توصیفی، همبستگی یا هم‌خوانی، علیّ(پس رویدادی) و تجربی (آزمایشی) تقسیم کرد (حافظ نیا، ۱۳۸۵). روش پژوهش حاضر از سه دید­گاه هدف، ماهیت و محتوایی و شیوه اجرا تقسیم ­بندی شده است.

۳-۲-۱-روش پژوهش از نظر هدف

این پژوهش از منظر هدف از نوع پژوهشات کاربردی است. پژوهش کاربردی تلاشی برای یافتن پاسخی برای حل یک معضل و مشکل عملی، که در دنیای واقعی وجود دارد. این پژوهش از نتایج پژوهش­های بنیادی به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، ‌روش­ها، ‌ابزارها،‌ وسایل،‌ تولیدات،‌ ساختارها و الگوهای مورد استفاده جوامع انسانی استفاده می­نماید. درواقع یک پژوهش کاربردی پژوهشی است که از اطلاعات واقعی و روش‌های مختلف آماری برای رد یا عدم رد فرضیه‌ها استفاده می‌گردد و در حوزه تئوری اثباتی قرار می‌گیرد.

۳-۲-۲- روش پژوهش از نظر ماهیت و محتوایی

در این پژوهش از این رو که در پی یافتن رابطه معنی­داری بین متغیرهای پژوهش می­باشد و همین­طور به مطالعه حدود تغییرات متغیر وابسته با توجه به حدود تغییرات متغیرهای مستقل می‌پردازد، در زمره پژوهش‌های توصیفی، پیمایشی و از نوع علی قرار دارد.

۳-۲-۳-روش پژوهش از نظر منطق

انجام این پژوهش در چارچوب استدلالات قیاسی– استقرائی (استقراء به معنی از جزء به کل رسیدن) می‌باشد، بدین معنی که مبانی نظری و پیشینه پژوهش از راه مطالعات کتابخانه‌ای، مقالات و سایت‌ها در قالب قیاسی و گردآوری اطلاعات برای تأیید یا رد فرضیه‌ها در قالب استقرائی می‌باشد.

۳-۳- روش و ابزار جمع­آوری داده ­ها

در هر پژوهش، تهیه اطلاعات واقعی با توجه به اهداف پژوهش از اهمیت اساسی برخوردار است. در این پژوهش برای مطالعه مبانی نظری و بررسی پیشینه پژوهش، از روش کتاب‌خانه‌ای با بهره‌گیری از کتب و مقالات تخصصی فارسی و لاتین و پایان‌نامه‌ها استفاده می‌گردد. از آن‌جایی که اطلاعات مربوط به متغیرهای این پژوهش شامل بسیاری از اقلام حسابداری مندرج در صورت‌های مالی حسابرسی شده شرکت‌ها می‌باشد، داده‌های مورد نیاز از صورت‌های مالی موجود در سایت‌های مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی وابسته به سازمان بورس و اوراق ‌بهادار به نشانی www.rdis.ir، شبکه کدال، سیستم‌های جامع اطلاع رسانی ناشران به نشانی www.codal.ir، مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران به نشانی www.fipiran.com و لوح‌های فشرده سازمان بورس و اوراق بهادار به صورت دستی استخراج می‌شود، که به نظر می‌رسد نسبت به سایر منابع موجود از اعتبار بیشتری برخوردار است. هم‌چنین سایر اطلاعات مورد نیاز مربوط به صورت‌های مالی شرکت‌ها (مانند: ارزش بازار سهام عادی شرکت‌ها در پایان سال که در محاسبه نسبت Q توبین مورد نیاز است) در بانک اطلاعاتی بورس اوراق‌بهادار و از نرم‌افزار ره‌آورد نوین که بصورت فایل های Pdf و Excel می‌باشد گرد‌آوری شده خواهد شد.

۳-۴- قلمرو پژوهش

قلمرو این پژوهش شامل سه بعد مختلف، به شرح زیر می­باشد:
الف) قلمرو موضوعی: در این پژوهش رابطه­ بین رابطه بازده سرمایه ­گذاری، محافظه ­کاری و مالکیت نهادی در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار می­گیرد.
ب) قلمرو زمانی: با در­نظر­گرفتن اطلاعات نزدیک به زمان انجام تحقیق و در دسترس بودن آنها قلمرو زمانی تحقیق یک دوره ۵ ساله از ابتدای سال ۱۳۸۸ لغایت پایان سال ۱۳۹۲ تعیین شده است.
ج) قلمرو مکانی: قلمرو مکانی تحقیق حاضر بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.

۳-۵- فرضیه ­های پژوهش

فرضیه اول:
بین محافظه ­کاری و بازده سرمایه ­گذاری رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
فرضیه دوم:
عدم تقارن اطلاعاتی در رابطه بین محافظه ­کاری و بازده سرمایه ­گذاری نقش واسطه­ای ایفا می­ کند.
فرضیه سوم:
بین مالکیت نهادی و بازده سرمایه ­گذاری رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
فرضیه چهارم:
عدم تقارن اطلاعاتی در رابطه بین مالکیت نهادی و بازده سرمایه ­گذاری نقش واسطه­ای ایفا می­ کند.

۳-۶- متغیرهای پژوهش

اولین گام برای آزمون فرضیه ­های تحقیق ارائه تعریف دقیق و مناسبی از متغیرهایی است که امکان اندازه ­گیری خصوصیات مورد توجه در تحقیق را میسر می­سازند. هرچیزی که بتواند ارزش­های گوناگون و متفاوت را بپذیرد، به آن متغیر گویند. این ارزش­ها می ­تواند در زمان­های مختلف، در مطالعات مختلف، برای یک شخص، یا یک چیز متفاوت باشد و یا این­که در یک زمان برای اشخاص یا چیزهای مختلف ، ارزش­های متفاوت داشته باشد. میزان رضایت­مندی کارکنان در زمان­های مختلف، در خصوص موضوعات مختلف، براساس شیوه ­های سنجش مختلف و … می ­تواند متفاوت باشد (طبیبی و همکاران، ۱۳۹۲ : ص۲۱۷).
متغیرهای این تحقیق عبارتند از:
-محافظه کاری
-مالکیت نهادی
- بازده سرمایه ­گذاری
- عدم تقارن اطلاعاتی
متغیرهای مستقل:
منظور از متغیر مستقل متغیرهایی است که بر دیگر متغیرها اثر می­گذارند. متغیر مستقل یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعد از انتخاب، دخالت یا دست­کاری شدن توسط پژوهشگر مقادیری را می­پذیرد تا تأثیری بر روی متغیر دیگر (وابسته) مشاهده شود (طبیبی و همکاران، ۱۳۹۲ : ص۲۱۹). در این پژوهش؛
در این پژوهش محافظه ­کاری و مالکیت نهادی به عنوان متغیر مستقل عمل می کنند.
محافظه کاری: محافظه کاری عبارتست از الزام به داشتن درجه بالایی از تأیید برای شناخت اخبار خوب مانند سود، در مقابل شناخت اخبار بد مانند زیان تعریف می­ شود( باسو ,۱۹۷۷).
مالکیت نهادی: مالکیت نهادی، به مجموع سهام در اختیار بانک­ها و بیمه­ها، هلدینگ­ها، شرکت­های سرمایه ­گذاری، صندوق بازنشستگی ، شرکت­های تامین سرمایه و صندوق­های سرمایه ­گذاری، سازمان­ها و نهاد­های دولتی و شرکت­های دولتی و بطور کلی سهامداران عمده شرکت اطلاق می­ شود (ازیبی و همکاران، ۲۰۱۰).