۲-۱- برنامه ریزی فضاهای آموزشی
برنامه ریزی فضاهای آموزشی شامل چهار مرحله به شرح زیر است :
الف : تشخیص
ب : تحقیق و توسعه
ج : طراحی و سازماندهی
د : اجراء
الف – تشخیص
در این مرحله باید با بهره گرفتن از روش های مختلف گردآوری اطلاعات، گزارشی از وضع موجود ساختمان های آموزشی از لحاظ میزان استفاده، ظرفیت و کیفیت تهیه شود. یعنی باید مشخص شود که از کدام مدارس بیشترین و از کدامیک کمترین استفاده به عمل آید. کدام یک از فضاهای آموزشی در ابتدا برای مدرسه ساخته شده و کدام یک در آغاز برای استفاده های آموزشی بنا شده است و میزان مطلوبیت آنها در مقایسه با استانداردهای ملی در چه حدی است. همچنین باید از محل استقرار مدارس، وضع آب و هوای محل، استقرار مدارس و نیز عوامل طبیعی مانند زلزله، سیل، تند باد و طوفان بر فضاهای آموزشی اطلاعات گسترده ای گردآوری نمود.

ب- تحقیق و توسعه
در این مرحله هم باید راه های مطلوب تأمین فضاهای آموزشی مورد توجه قرار گیرد و هم اصلاح جنبه‎های کیفی آموزشی مدنظر باشد. یعنی باید تحقیق درخصوص فضاهای آموزشی راه گشای اعتلای کیفیت آموزش و بهبود شرایط یادگیری باشد.
ج – طراحی و سازماندهی
به دنبال گردآوری اطلاعات درباره وضع موجود فضاهای آموزشی و انجام تحقیق به منظور دستیابی به استانداردهای موردنظر و بالاخره اطلاع از نیازها، برنامه ریزان باید به گونه ای واقع بینانه و با توجه به امکانات و منابع موجود، برنامه های تأمین فضاها را طراحی و سازماندهی کنند. و در این مرحله آنها باید اهداف سالانه معینی و اولیت ها را با توجه به شرایط هر منطقه مشخص و راه های مختلف به اهداف را مورد بررسی قرار داد.
د – اجراء
آخرین مرحله برنامه ریزی و تأمین فضاهای آموزشی مرحله اجرا می باشد. در اولین گام از این مرحله باید براساس معیارهایی که در مرحله تحقیق و توسعه مشخص شده است؛ محل مدرسه را شناسایی کرد. مثلاً در انتخاب محل باید به ضوابطی چون نزدیکی آن به محل سکونت شاگردان، دوری از مراکز صنعتی و محیط های آلوده، سیل ها، رودخانه ها و. . . توجه شود و گام دوم باید معلمان را نسبت به برنامه ی تأمین فشاهای آموزشی توجیه کرد. هدف از توجیه آنها این نیست که فقط اطلاعاتی درباره نوع و تعداد کلاس ها در اختیار آنها گذاشته شود. آنها حتی باید از فعالیت های آموزشی که در هر کلاس و براساس استانداردهای آموزشی اطلاع حاصل کنند. و با کلیه معیارهایی که لازم است در ساختن بناهای آموزشی مراعات شود، آشنا شوند.
بالاخره در گام آخر باید از معلمان خواست که در طراحی نقشه ی ساختمان، ضوابط و استانداردهای موردنظر را منظور کنند. به علاوه باید از آنها خواست تا به جای یک نقشه چند نقشه را تهیه کنند تا نقشه‎ای که پیاده کرد آن با توجه به سقف منابع مالی عملی است، انتخاب شود.
تأمین منابع و امکانات مادی و تکنولوژیک
یکی از مشکلات مهم آموزش و پرورش کم توجهی به وسائل و امکانات آموزشی است. اگرچه بخشی از این بی توجهی مربوط به عدم بودجه و یا توان اقتصادی است، ولی روی هم رفته آموزش و پرورش و مدیران آموزشی به جنبه های عملی و کاربردی آموزش عنایت زیادی ندارند. اگر یادگیری ملازم با بهره گرفتن از امکانات وسائل و دستگاه ها باشد، از دو جهت امکان دارد عمیق و اثربخش باشد.
اولاً، درصد یادگیری از طریق حس بینایی با مقایسه با سایر حس ها به مراتب زیاد است. تحقیقات نشان می‎دهد که یادگیری از طریق حس بینایی ۷۵ درصد، حس شنوایی ۱۳ درصد، حس لامسه ۶ درصد، حس بویائی ۳ درصد و حس چشایی ۳ درصد است پی چنانچه آموزش با نشان دادن اشیاء و کاربرد و مسائل از طریق مشاهده باشد، نتیجه بهتری بدست می دهد.
ثانیاً، آموزش می خواهد دانش آموزان را با واقعیت ها و دنیای واقعی آشنا کرده و نهایتاً فرد را برای زندگی در آنها آماده سازد. مادم که ما بطور ذهنی از ماشین و طرز کار آن سخن می گوییم، نباید از فارغ التحصیل خود انتظار داشته باشیم که آن را بطور عملی و بدون اشکال بکار بیندازد کشورهایی که از آموزش و پرورش پیشرفته برخوردارند، قبل از هر اقدامی، ابزار و امکانات آموزش را فراهم می کنند و به جنبه های عملی و کاربردی آموزش ها اهمیت بیشتری می دهند.
متأسفانه آن دسته از مدارس ما که آزمایشگاه و امکانات نیز دارند از امکانات خود آن چنان که باید بهره کافی نمی برند.
بررسی ها و پژوهش هایی که نشان می دهد مواد و تجهیزات آموزش در موفقیت تحصیلی دانش آموزان نقش دارد، نتایج زیر را نشان می دهد.

1. 1. این موارد و تجهیزات تفکر و پیدایش مفاهیم و پایداری را ملموس می سازد.

1. 1. سبب جلب توجه و افزایش علاقه دانش آموزان می شود.

1. 1. سبب کسب تجربه های عینی و واقعی و حقیقی در فراگیران می شود.

1. 1. بر سرعت، اثربخشی و پایداری یادگیری افزوده می شود.

1. 1. یادگیری برخی از پدیده ها و واقعیت ها که در شرایط معمولی امکان پذیر نیست را ممکن می سازد.

منابع مادی و تکنولوژیک را می توان به فضا ها و مواد و تجهیزات آموزشی تقسیم کرد که هر دوی آنها در کنار نیروی انسانی از اهمیت برخوردار هستند. (محسن پور، ۷۷)
۲-۲- فضاهای آموزشی
فضای آموزشی یک مدرسه شامل زمین، ساختمان، کلاس درس،. . .
۲-۲-۱- مطلوبیت زمین مدرسه
- مکانی که برای احداث مدرسه درنظر گرفته می شود باید از کمترین شیب و ناهمواری برخوردار بوده تا امکان استقرار ساختمان مدرسه در کارآمدترین شکل ممکن فراهم آید.
- با توجه به جهت عمومی وزش باد در منطقه، محل احداث مدرسه نباید در مسیر انتظار دود و بوهای زنند قرار بگیرد.
- نور، باید دقت داشت که عوامل شهری و جغرافیایی نباید در روشنایی مدرسه نقصانی وارد نماید. از این نظر همجواری مدرسه با ساختمان های مرتفع در قسمت جنوبی بر مردود است.
- زمین مدرسه نباید در مناطق پست و سیل گیر قرار گیرد حفظ حریم با سیل رودخانه باید از طریق استعلام از مراجع ذیربط مشخص و رعایت گردد.
- زمین مدرسه باید خارج از حریم کابل های فشار قوی و پست های زمینی برق، خطوط اصلی و فرعی گازرسانی باشد در این رابطه اخذ مجوز از مراجع ذیربط الزامی است.
- رعایت حریم های مربوط به راه های احتمالی موجود در اطراف با اخذ استعلام از مراجع ذیربط الزامی است.
- زمین مدرسه نباید در مجاورت چین ها، گسل ها و سایر عوامل زمین شناسی متغیر و ناایستاده باشد.
- بحث مربوط به اشراف ساختمان های مجاور به داخل مدرسه (علی الخصوص در مدارس دخترانه) باید کاملاً رعایت شود.
- باید به سطح آبهای زیرزمینی که بعضی مناطق دارای نوسانات فصلی عمده می باشند توجه خاصی مبذول گردد.
- ابعاد و مساحت موردنیاز با توجه به نوع مدرسه، نقشه های موجود، رعایت سرانه های بنا و محوطه و سطوح اشغال تعیین گردد.
- آزمایشات مکانیک خاک قبل از شروع عملیات اجرایی از نظر تعیین مقاومت مجاز خاک و سایر موارد ضرورت است.
- حتی الامکان زمین مدارس در کنار منابع زیرزمینی آب آشامیدنی شهر قرار نداشته باشد.
۲-۳- ساختمان مدرسه

۷

وام های موسسات اعتباری

وام های بلند مدتی که توسط واحدهای اقتصادی بیمه و موسسات مالی به شرکتها اعطا می شود.

نرخ بهره این گونه وامها بیشتر از بهره وامهای بانکی است.

این نوع وامها معمولاً نیازمند مانده جبرانی نیست.

کلیه واحدهای اقتصادی کشورهای صنعتی

۸

وامهای دولت

وامهایی که توسط دولت اعطا می شود.

شرکتهای دولتی با وابسته به دولت

۲-۵ انواع روش‌های تامین مالی خارجی
تأمین مالی خارجی شیوه ای است، که به موازات تأمین مالی داخلی برای رفع نیازهای مالی شرکت بکار گرفته می شود. شرکت ها در تأمین مالی از محل منابع خارجی فقط از یک منبع مالی خاص استفاده نمی کنند و سعی می نمایند که منابع مالی متعددی را مورد استفاده قرار دهند؛ زیرا هریک از منابع, دارای معایب و مزایای خاص خود است. در یک تقسیم بندی می توان شیوه های تأمین مالی را از نقطه نظر زمانی به اقسام کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم کرد. علت تاکید بر تامین مالی بلند مدت این است که منابع مالی حاصل از تامین مالی کوتاه مدت و بلندمدت به سرعت سررسید می شوند و معمولاً برای عملیات جاری شرکت ، نه سرمایه گذاری های بلندمدت مورد استفاده قرار می گیرند(راجرفورد و آلن،۲۰۰۵). بحث تأمین منابع مالی مورد نیاز پروژه ها از مباحث اصلی انجام پروژه‌ها است. در این میان موضوع جذب منابع مالی خارجی راهکاری مورد توجه برای تأمین مالی پروژه‌های با حجم مالی بالا می‌باشد. در کشوری مانند ایران که نیاز به ساختارهای زیر بنایی دارد، جذب منابع مالی خارجی امری بسیار ضروری است. آنچه به کشورها در جذب منابع خارجی کمک می‌کند وجود ثبات و امنیت در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، قوانین و مقررات و عوامل و زمینه های مورد توجه هر صنعت و کشور برای جذب منابع خارجی می‌باشد. تأمین مالی می‌تواند در حالت کلی به دو شکل استقراض از بانک‌های خارجی یا موسسات مالی بین‌المللی یا به شکل سرمایه‌گذاری خارجی باشد. در ادامه روش‌های مختلف تأمین مالی خارجی بررسی می‌شود(پهلوان و رضوی، ۱۳۸۶).

۲-۵-۱ روش‌های قرضی استقراضی
در روش‌های استقراضی کشور سرمایه‌پذیر وامی را از کشور یا موسسه وام‌دهنده دریافت می‌کند و مکلف است که در سررسید‌های مقرر اقساط را بپردازد. در این نوع روش‌ها کشور یا موسسه وام‌دهنده هیچ‌گونه ریسکی را نمی‌پذیرد و تمام ریسک‌ها متوجه وام‌گیرنده است؛ روش‌های قرضی که می‌توان از آنها به عنوان وام نام برد عمدتا با تضمین بازپرداخت همراه می‌باشند وجه مشخصه این روش‌ها آن است که بازپرداخت منابع مالی از سوی دولت یا بانک‌های تجاری تضمین می‌شود. به عبارت دیگر ریسک برگشت سرمایه متوجه سرمایه‌گذار یا تامین‌کننده منابع مالی نیست و دریافت‌کننده منابع مالی از طریق ضامن که همان دولت یا بانک تجاری می‌باشد، ضمانتنامه‌ای مبنی بر تعهد بازپرداخت منابع در سررسید یا تعهد جبران خسارت بر اثر قصور دریافت‌کننده منابع به تامین‌کننده منابع مالی ارائه می‌کند. کلیه وام‌های تضمینی خارجی، تسهیلات اعتباری و فاینانس و … که توسط بانک‌های بین المللی، سازمان‌های پولی و مالی غیر بانکی، بانک جهانی، بانک‌های توسعه‌ای و منطقه‌ای مانند توسعه اسلامی، سایر موسسات مالی و حتی دولت‌ها ایجاد می‌شود، در این طبقه‌بندی جای می‌گیرند. منابع مالی موضوع این طبقه‌بندی بخاطر تضمینی که بر آن مترتب است در تراز پرداخت‌های کشور به عنوان بدهی دولت و سیستم بانکی تلقی می‌شوند(حسینی بنهنگی، ۱۳۷۸). عمده‌ترین این گونه وام‌ها عبارتند از:
۲-۵-۱-۱ فاینانس^[۳۴]
قراردادهای فاینانس بدین مفهوم هستند که یک بانک یا موسسه تجاری خارجی وامی را به منظور عملیات معینی به کشور و یا شرکت مشخصی پرداخت کرده و در واقع کنترلی روی هزینه کردن آن ندارد و بنابراین تعهدی نیز برای به ثمر نشستن طرح نداشته و در سررسیدهای تعیین‌شده‌ای اصل و فرع آن را از طرف قرارداد و یا بانک تضمین‌کننده قرارداد دریافت می‌‌کند(فوعاد و محمد^[۳۵]، ۲۰۰۸). روش فاینانس یک روش کوتاه‌مدت انتقال سرمایه به کشور است، زیرا پس از فرا رسیدن موعد بازپرداخت وام، می‌بایست اصل سرمایه به همراه سود آن برگشت داده شود؛ بنابراین مهم‌ترین شرط در دریافت وام ارزی، تخصیص آن به طرح‌هایی است که دارای توجیه اقتصادی بوده و نرخ بازگشت سرمایه معقولی را داشته باشند. به طور کلی دو روش شامل فاینانس خودگردان و غیر خودگردان برای تامین مالی پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در روش خودگردان، شرکت دریافت‌کننده اعتبار باید توانایی صدور کالا برای بازپرداخت اقساط تسهیلات به صورت ارز را داشته باشد. اما در روش فاینانس غیرخودگردان، سرمایه لازم برای اجرای پروژه اقتصادی مشخص، توسط موسسه اعتباری و یا بانک عامل خارجی تامین می‌شود. مدت استفاده از منابع در این روش حدود ۱۰ الی ۱۲ سال است و نرخ بهره سالانه آنها بر حسب شرایط اقتصادی و ریسک کشور تعیین می‌شود که حدود ۱ الی ۴‌ درصد بیشتر از نرخ بهره بین بانکی لندن (لایبور) می‌باشد(پهلوان، ۱۳۸۶).
۲-۵-۱-۲ ریفاینانس^[۳۶]
به موجب بخشنامه شماره ۱۱۱۳/۶۰ مورخ ۳۱/۶/۱۳۸۳ بانک مرکزی استفاده از خطوط اعتباری کوتاه مدت بین بانکی حداکثر یکساله جهت گشایش اعتبارات اسنادی بابت واردات کالا را اصطلاحاّ ریفاینانس گویند. کلیه وارد کنندگان کالا و خدمات می توانند اقدام به گشایش اعتبارات اسنادی با بهره گرفتن از خطوط اعتباری بین بانکی نمایند. ریفاینانس نوعی گشایش اعتبار اسنادی می باشد که فروشنده/ ذینفع در زمان معامله اسناد طبق شرایط اعتبار وجه اسناد را به صورت نقد از بانک کارگزار دریافت می نماید و خریدار با توجه به قرارداد منعقده با بانک در زمان تعیین شده در قرارداد اقدام به پرداخت وجه اسناد می نماید. حداکثر مهلت خریدار برای پرداخت وجه اسناد یک سال می باشد. وارد کننده ایرانی می تواند نسبت به خرید کالا به صورت مدت دار اقدام نماید و وجه کالای وارداتی را بصورت اقساطی پرداخت نماید. در حالیکه فروشنده، وجه کالای خود را به صورت نقدی در زمان ارائه اسناد حمل دریافت می نماید(رضایی، ۱۳۸۲).
۲-۵-۱-۳ فاینانس خودگردان^[۳۷]
فاینانس خودگردان روش ویژه ای برای تامین اعتبار پروژه هاست که ابتدا در سالهای دهه ۱۹۳۰ متداول گشت. فاینانس خودگردان به عنوان ابزار مناسبی برای تامین منابع مالی موردنیاز پروژه های توسعه منابع نفت، گاز و پتروشیمی در کشورهای زیادی مورد توجه قرار گرفته است. فاینانس خودگردان نسخه از قبل پیچیده ای نیست که بتوان آن را تحت هر شرایطی و برای تمامی پروژه ها به کار بست. وجود ساختارهای قراردادی جامع و سازوکارهای ضمانتی اساسی از عناصر اصلی برای تضمین موفقیت اجرای روش فاینانس خودگردان است. فاینانس خودگردان محدود به پروژه های توسعه منابع نفت و گاز نیست. سایر بخشهای صنعتی، تولید برق، توسعه شبکه های حمل و نقل عمــومی و پروژه های ساختمانی نیز می توانند برای تامین منابع مالی موردنیاز خود از ساختارهای مشابه در چارچوب انواع قراردادهای ساخت استفاده کنند(صانعی، ۱۳۸۳).
مــوضـوع تامین منابع مالی (فاینانس) پروژه های توسعه ای به طور اعم و بحث تامین منابع مالی به اتکاء پروژه “فاینانس خودگردان” به طور اخص در سالهای اخیر مورد توجه دست اندرکاران و متولیان برنامه های توسعه اقتصادی و صنعتی ایران قرار گرفته است. مع ذالک منابع اطلاعاتی در این زمینه به زبان فارسی محدود و کمیاب بوده و اصولاً واژه ها و برگردانهای مناسبی برای تعابیر و مفاهیم رایج در مقوله تامین منابع مالی در زبان فارسی موجود نیست(مکسیموبی، ۲۰۰۵). در عین حال به لحاظ محتوایی نیز به جز معدود دست اندرکاران و کارشناسان سیستم بانکی کشور و بخش های توسعه منابع نفت و گاز و پتروشیمی و نیرو اصولاً آشنایی کمتری با مفاهیم و اصول و کلیات مسائل تامین منابع مالی و بویژه “فاینانس خودگردان” در بنگاههای اقتصادی اعم از بخشهای دولتی و یا غیردولتی وجود دارد. برنامه های گسترده توسعه اقتصادی در بخشهای مختلف، محدودیت تامین منابع مالی (ازطریق روش های متعارف) و مشارکت سرمایه گذاران خارجی در توسعه بخشهای مختلف اقتصادی، ضرورت رویکرد به روش های تامین منابع مالی به اتکاء پروژه یا اشکال مختلف “فاینانس خودگردان” را ایجاب می کند(جنکینسون^[۳۸]، ۲۰۱۱).
۲-۵-۱-۴  یوزانس
یوزانس در اصطلاح سرمایه‌گذاری به معنی توافق بر پرداخت قیمت فناوری و تجهیزات دریافت شده در قبال ارائه برات مدت‌دار می‌‌باشد. یکی از روش‌های استقراض کوتاه‌مدت، یوزانس (ورود کالا و خدمات به شکل نسیه) می‌باشد که معمولا بازارهای پولی و مالی کشورهای صنعتی برای حمایت از فروش تولیدات کشور خود آن را تامین یا تضمین می‌کنند و از بدترین نوع استقراض به‌ویژه برای استقراض در حجم زیاد به حساب می‌آید. زیرا زمان بازپرداخت این نوع از استقراض‌ها بسیار کوتاه‌مدت بوده و معمولا حتی در صورت تبدیل آنها به سرمایه تولیدی فرصت کافی برای به گردش درآمدن چرخه تولید همان سرمایه وجود ندارد و بنابراین کشور متعهد، مکلف است از سایر منابع مالی خود برای تامین بازپرداخت وام اقدام کند که این امر موجب می‌شود که در کوتاه‌مدت منابع مالی کشور وام‌گیرنده به شدت تحت فشار قرار ‌گیرد. معمولا هزینه‌های مالی این نوع از استقراض‌ها سنگین بوده و تامین‌کننده این منابع تضمین‌های کافی برای برگشت اصل و فرع را از طریق دولت‌ها مطالبه می‌‌کند(مرتون و راک، ۲۰۰۶).
۲-۵-۱-۵ خطوط اعتباری
در این حالت دریافت‌کننده خط اعتباری بدون پرداخت هیچ‌گونه پولی اجازه می‌یابد به اندازه معینی از تولیدات یا خدمات اعطاکننده خط اعتباری استفاده کرده و مطابق توافقات قبلی اقدام به بازپرداخت آن کند.
۲-۵-۱-۶ وام‌های بین‌المللی
این روش به برقراری مشروط و مشخص برای استفاده از وام و اعمال کنترل موسسه وام‌دهنده بر نحوه هزینه شدن وام در زمان اجرای پروژه برمی‌گردد. در این گونه موارد می‌بایست مطالعات امکان‌سنجی الزام شده توسط وام‌دهنده به انجام رسیده و توجیه فنی و اقتصادی پروژه مورد قبول وی قرار گیرد. (ریچاردسون و اسلان، ۲۰۰۹)
۲-۵-۲ روش‌های غیر قرضی (سرمایه‌گذاری)
در روش‌های غیر قرضی برگشت اصل و سود از سوی سیستم بانکی و یا دولت تضمین نمی‌شود و ریسک برگشت سرمایه و منابع به عهده سرمایه‌گذار است. روش‌های غیر قرضی همان روش های سرمایه‌گذاری هستند. در روش سرمایه‌گذاری تامین‌کننده‌ منابع مالی (سرمایه‌گذار) با قبول ریسک ناشی از به کارگیری منابع مالی در فعالیت یا طرح مورد نظر، برگشت اصل و سود منابع سرمایه‌گذاری شده را از عملکرد اقتصادی طرح انتظار دارد(تیتمن و دیگران^[۳۹]، ۲۰۰۹). استفاده از روش‌های سرمایه‌گذاری به چهار صورت زیر انجام می‌گیرد:
۲-۵-۲-۱ سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی
سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی نوعی از سرمایه‌گذاری خصوصی است که با هدف حفظ کنترل بر سرمایه، حداقل ۱۰ درصد سهام دارای حق رای را در یک شرکت خارجی به‌دست آورده است. منظور از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، مشارکت مستقیم خارجی در سرمایه سهمی (سرمایه ثبت شده) شرکت هدف است. در عمل می‌توان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را نوعی سرمایه‌گذاری تعریف کرد که در کشوری به جز کشور مبدا انجام می‌شود و هدف از آن کسب منافع پایدار در کشور مقصد است جذب این نوع سرمایه‌گذاری در کشورهای در حال توسعه با هدف جست‌وجوی منابع، جست‌وجوی بازار و جست‌وجوی کارآیی می‌باشد(نجفی، ۱۳۸۵).
مزایای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

انتقال دانش فنی
افزایش توانمندی نیروی انسانی
مشارکت در سود و زیان
اشتغال‌زایی
عدم نیاز به سپردن تعهد مالی
کسب تجربه‌های مدیریتی
انواع روش‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

نکته دیگر درمورد این تورش این است که مردان بیش از زنان به خود اعتماد بیش از حد دارند و تازه اعتماد مردان مجرد به خودشان از مردان متأهل هم بیشتر است و این شاید به دلیل وجود یک زن درکنار مردان متأهل باشد.
اولین اثر اعتماد بیش از حد در سرمایه‌گذاران این است که این افراد بیشتر معامله می‌کنند. معامله زیاد به‌خودی خود بد نیست و اگر توانایی در تحلیل بتواند هزینه‌های معاملاتی را پوشش دهد مشکلی ایجاد نمی‌کند. باربر و اودین در سال ۲۰۰۰طی مطالعاتشان به این نتیجه رسیدند که معامله بیشتر منجر به بازدهی سالانه کمتر می‌شود و این به این علت است که هزینه‌های معاملاتی سیاست خرید و نگهداری^[۳۵] کمتر از منفعتی است که نوسان‌گیری حاصل می‌شود. توجه کنید که این مربوط به تک تک سرمایه‌گذاران نیست بلکه میانگینی از گروه‌های مختلف سرمایه‌گذاران است.اثر دیگر اعتماد بیش از حد تخمین کمتر ریسک است. پورتفوی افرادی که دارای اعتماد­به­نفس بیشتر هستند، ریسکی‌تر از سایرین است و در نتیجه بازده تعدیل شده با ریسک کمتری دارند.
این گفتار مختصری درباره یکی از تورش‌های رفتاری که افراد به آن مبتلا هستند صحبت شد. از این تورش‌ها کم نیست و حتی بسیاری از این تورش‌ها منجر به رفتارهای متناقض در یک فرد می‌شوند. مسئله اساسی این‌جاست که شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری باید میزان این تورش‌ها و حد ریسک‌پذیری افراد را تعیین کند و مشاوره خود را بر این اساس انجام دهند و یا این‌که سبدهای مختلف سرمایه‌گذاری بر اساس درجات مختلف ریسک‌پذیری تشکیل دهند و به مشتریان ارائه دهند. به این ترتیب جذب سرمایه آسان‌تر و البته کارآتر خواهد بود.
۲-۲-۱-فرض عقلایی­بودن
فرض «عقلایی بودن» سرمایه‌گذاران به عنوان مدل ساده‌ای از رفتار انسان، یکی از پایه‌های اصلی دانش مالی کلاسیک است و تقریبا تمامی نظریه‌های مالی کلاسیک مثل نظریه پرتفوی، بازار کارای سرمایه، مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه ای، تئوری نمایندگی و نظریه‌های فرعی منشعب از آنها، متاثر از این فرض است. از نظر دانش مالی رفتاری، این فرض به دلیل واقعی نبودن آن قادر به توضیح رفتار سرمایه‌گذاران نیستند.
از نظریه­ های اقتصاد نئوکلاسیک اینگونه استنباط می­ شود که انسان اقتصادی مدل ساده­ای از رفتار اقتصادی انسان است که بر اصولی نظیر منفعت شخصی کامل، عقلانیت کامل، و تصمیم ­گیری اقتصادی بر اساس اطلاعات کامل استوار است. اما در طرف مقابل منتقدین انسان اقتصادی با به چالش کشیدن این سه فرض بنیادی، عقلانیت کامل، منفعت شخصی کامل، و اطلاعات کامل همچنان راه تقابل را می­پیمایند( بدری، ۱۳۸۸).
۲-۲-۲-مالی رفتاری خرد و کلان
دانش مالی رفتاری در سطح کلان، نظریه‌های مالی کلاسیک به ویژه تئوری بازار کارآی سرمایه را به چالش می‌گیرد. در سطح خرد، مالی رفتاری به دنبال آن است که نشان دهد در دنیای واقعی، رفتار سرمایه‌گذاران با عقلایی بودن اقتصاد نئوکلاسیک سازگاری ندارد. رفتار «غیرعقلایی» در ادبیات مالی رفتاری در نقطه مقابل «عقلایی بودن» در مالی کلاسیک قرار نمی‌گیرد، بلکه منظور از رفتار غیرعقلایی، رفتاری است که با ویژگی‌های عقلایی تعریف شده به ‌طور کامل انطباق ندارد، یا از آن فاصله می­گیرد.
ظهور پدیده‌هایی مثل حباب‌های قیمتی در بازار سهام، وجود نوسانات بیش از حد در قیمت سهام، واکنش بیشتر(کمتر) از اندازه سرمایه‌گذاران به اطلاعات جدید، در تقابل با نظریه بازار کارای سرمایه قرار‌گرفته است.
۲-۲-۳-سوگیری رفتاری
روان‌شناسان به این نتیجه رسیده‌اند که، زمانی که عاملان اقتصادی باورهای ذهنی خود را به کار می­‌گیرند، در معرض برخی اشتباهات سیستماتیک هستند. همان‌گونه که پیشتر گفته شد، الگوهای رفتاری در جهت کاهش تأثیر این سوگیری­ها هستند و باعث کارآمدتر شدن بازارها ­می­شوند. شرح برخی از این اشتباهات سیستماتیک در زیر می ­آید:
بیش‌نمایی^[۳۶]: این اشتباه را می­توان به عنوان تمایل افراد به دادن اهمیت بیشتر به برخی گزارشها، پیشرفتها و اظهارات تعریف کرد، از اینرو به یک رویداد بیش از اندازه شایستگی‌­اش اهمیت داده می‌شود. به دیگر سخن، فرد در بیش‌نمایی، رویدادها را نماینده و نمونه یک طبقه ویژه بداند و به این ترتیب الگویی را که وجود خارجی ندارد، برای خودش متصور باشد. پیامد مهم این اشتباه برای بازارهای مالی این است که سرمایه­‌گذاران تمایل به این فرضیه دارند که رویدادهای اخیر در آینده نزدیک ادامه خواهد داشت، از اینرو در جستجوی خرید سهام چشمگیرند و سهامی را که به تازگی عملکرد ضعیفی داشته‌­اند، نمی‌­خرند.

اطمینان بیش از اندازه^[۳۷]: این اشتباه قطعاً پر تکرارترین الگوی رفتار مالی است که تا کنون بحث شده است. شیلر این الگو را به زبان ساده این‌گونه بیان می­‌کند که: مردم فکر می­‌کنند که آنها بیشتر از آنچه که انجام می‌­دهند، می­‌دانند. این اشتباه مربوط به حالتی است که در آن افراد برای اطلاعات محرمانه خود بیش از اندازه اهمیت قائل‌اند. سرمایه‌­گذارانی که اعتماد به نفس بیش از اندازه دارند، در مواجهه با رویداد عمومی جدید، ارزیابی­های شخصی خود را کندتر بازبینی و تجدید نظر می‌­کنند. اما جالب اینجاست که این سوگیری به هیچ وجه مختص سرمایه‌گذاران غیر‌حرفه‌­ای یا فردی نیست.
اثر قالبی^[۳۸]: پژوهش‌ها درباره چگونگی تصمیم‌­گیری حاکی از این است که یک تفاوت کوچک در روش ارائه پرسش منجر به پاسخهای متفاوت می‌­شود. روزکوسکی این اثر را این‌گونه توضیح می‌­دهد:
تحقیقی را در نظر بگیرید که در آن یک گروه از افراد مطلع می‌­شوند که در یک سرمایه­‌گذاری ویژه۵۰ درصد احتمال موفقیت دارند. به گروه دیگر گفته می‌‌شود که در همان سرمایه­‌گذاری ۵۰ درصد شانس شکست دارند. از نظر منطقی، باید تعداد برابری از افراد هر گروه علاقه‌مند به تحمل این ریسک باشند. اما این موضوع در این مورد صادق نبود. وقتی ریسک بر اساس احتمال موفقیت توصیف می‌شود، نسبت به حالتی که ریسک بر حسب احتمال شکست توصیف شود، افراد بیشتری متمایل به تحمل ریسک می‌‌شوند( بدری، ۱۳۸۸).
این سوگیری بدین مفهوم است که پرسش‌های مربوط به ریسک باید خیلی با دقت بیان شود. حتی تخمین­های دقیق از میزان تحمل ریسک، می­‌تواند منجر به استراتژی انتخابی ضعیفی شود.
اثر تمایلی: اثر تمایلی در نظریه‌­های مدرن بخوبی شناخته شده است. این اشتباه بیانگر میل طبیعی به فروش سریع سهام برنده (سودآور) و نگه­داشتن بیش از اندازه سهام سهام بازنده (زیان­ده) است. توجه داشته باشید که بخش دوم اثر تمایلی می ­تواند موجبات زیانهای کلانی را فراهم کند (اجتناب از قطع زیان و معاملات نامطلوب). این اثر خودش را در سودهای کوچک پرتعداد و زیانهای کوچک کم­ تکرار نشان می­‌دهد. در واقع حجم معاملات تحت تأثیر این اثر است. بر این اساس، در بازار رو به رشد، حجم معاملات صعودی، و در بازار راکد، حجم معاملات نزولی است.
محافظه‌‌کاری: این اشتباه که به اصرار بر باور نیز معروف است، مؤید این مطلب است که افراد برای تغییر عقاید خود حتی زمانی که اطلاعات جدیدی به دست می‌‌آورند، بی‌میل هستند. بر اساس مطالعات بارباریس و تالر دو اثر در این زمینه تأثیرگذارند: اول اینکه افراد برای تحقیق در جهت یافتن شواهدی که مغایر با باورهایشان است، بی‌‌میل‌اند و دوم اینکه اگر هم چنین شواهدی یافتند با شک و تردید مضاعفی به آن شواهد می‌‌نگرند( باربرایس و تالر، ۲۰۰۱) .نکته جالب توجه اینکه در بعضی اوقات محافظه‌کاری نقطه مقابل الگوی مکاشفه‌­ای بیش‌نمایی است.
فهرست سوگیری­های شناختی تنها به این فهرست کوتاه محدود نمی شود و براحتی می‌‌توان به آن افزود، اما قدر مسلم این است که رفتار مالی، تنها در پی فهرست کردن اشتباهات نیست و سعی دارد بعد از شناسایی چرایی و چگونگی شکل‌گیری چنین سوگیری‌هایی، راهکارهایی برای اجتناب از آنها و در نتیجه کارا‌تر شدن بازارهای مالی ارائه کند.
فرا اعتمادی یا اعتماد بیش از حد به خود در بیان کلی می تواند به عنوان یک اعتقاد بی اساس در مورد توانایی های شناختی، قضاوت ها و استدلال­های شهودی فرد خلاصه شود. مفهوم فرا اعتمادی در مجموعه وسیعی از بررسی­ها و آزمایشات روانشناسانه از نوع شناختی بررسی شده است که نشان می دهد افراد هم در مورد توانایی­های خود در پیش ­بینی و هم در مورد دقت اطلاعاتی که در اختیار آنها قرار می­گیرد، براوردی بیش از اندازه دارند. همچنین در تخمین اطلاعات ، عملکردی ضعیف دارند و رویدادهایی را که حتمی می­دانند، غالبا دارای احتمال وقوع بسیار کمتر از صد درصد است. به طور خلاصه می­توان گفت اغلب مردم خود را از آنچه واقعا هستند باهوش­تر می پندارند و براین باورند که اطلاعات بهتری نیز در اختیار دارند. به عنوان مثال وقتی خبر محرمانه­ای از یک مشاور مالی بشنوند و یا مطلبی را در اینترنت بخوانند، بلافاصله آمادگی دارند تا براساس مزیت اطلاعاتی خود عمل کنند. مثلا در مورد یک سرمایه ­گذاری به سرعت تصمیم می­گیرند. به طور کلی فرا اعتمادی باعث می­ شود ، سرمایه­گذار سهام را با بیشترین قیمت بخرد و به کمترین قیمت بفروشد. که این باعث حجم بیشتر معاملات شده و به بروز حباب قیمتی در بازارهای مالی منجر می شود.
آشناگرایی^[۳۹]
سوگیری آشناگرایی یک قائده سرانگشتی یا راه میان بر ذهنی است که موجب می­ شود افراد، احتمال وقوع یک پیامد را براساس میزان شیوع یا رواج آن در زندگی و تجربیات خود تخمین بزنند. افرادی که در معرض این نوع رفتار هستند، تخمین احتمالات هرچند پیچیده را به سادگی انجام می دهند. این خطا باعث می شود افراد در ارزشیابی آخر ماه یا آخر سال ، وقایع آخر ماه و یا سال در دسترس تر از وقایع روزها یا ماه های اول باشند بنابراین ادراک را تحت تاثیر قرار می دهند. این خطا باعث می شود که اطلاعات کامل در اختیار سرمایه گذاران قرار نگیرد و تصمیمات سرمایه گذاران دچار نقصان شود( بدری، ۱۳۸۸).
رویدادگرایی^[۴۰]
سوگیری رویدادگرایی انگیزه ای است که در فرد این ادعا را به وجود می آورد که ( من از اول هم می­دانستم که این­گونه می­ شود). پس از سپری شدن مدتی از وقوع یک رویداد، افراد دچار سوگیری رویدادگرایی ، تمایل دارند که این رویداد را از قبل قابل پیش بینی توصیف کنند. حتی اگر واقعا اینگونه نباشد. این رفتار ناشی از آن است که پیامدهای واقعی در مقایسه با فهرست بیشماری از پیامدهایی که محقق نشده اند، زودتر در اذهان مردم درک می شود. بنابراین افراد تمایل دارند که صحت پیش بینی های خود را بیش از حد براورد نمایند. واضح است که افراد نمی توانند پیش بینی های کاملا صحیح و دقیقی انجام دهند و تنها باور ناشی از سوگیری رویدادگرایی ، این تصور را ایجاد می کند که پیش بینی درستی انجام داده اند. تحولات غیر قابل پیش بینی، افراد را می آزارد، از این رو مراقب نبودن، حواس پرتی و غافل گیرشدن ، مایه شرمساری است. سوگیری رویدادگرایی، شرمساری موجود تحت این شرایط را تقلیل داده و ناخوشایندی موارد غیرمترقبه را کم اثر می کند. به طور کلی در رویدادگرایی باید برای اطلاعات منطبق با پیامد، وزن بیشتری را قائل شد.
خطای هاله ای^[۴۱]
تمایل به تحت تاثیر قرار دادن ادراکات خود توسط یک صفت شخصیتی را خطای هاله ای می نامند. برای مثال اگر شخصی خندان و دوست داشتنی باشد ممکن است آدمی همان طور که مطالعه ای نشان می دهد این شخص را صادق تر از فردی که تشرروست به شمار آورد. در صورتی که هیچ ارتباط ضروری میان خندان بودن و صداقت وجود ندارد. خطای هاله ای در ادراک از سازمان نیز رخ می دهد. هنگامی که شرکتی زیر نظر دادگاه برای رسیدگی به آن قرار گرفته بود کارکنان نسبت به مسائل مالی آن مشکوک شدند و کلا نگرش منفی نسبت به شرکت ایجاد شد و موجب شکایت­های خاصی توسط کارکنان از کمی دستمزدشان شد که ناشی از خطای هاله­ای بود، زیرا که هرچند که شرکت تحت نظارت دادگاه قرار گرفته بود ولی حقوق نسبتا بالایی پرداخت می کرد و شرایط کاری عالی فراهم ساخته بود و شرایط واقعی آن کاملا مطلوبتر شده بود( رضائیان، ۱۳۸۰).
یکی از کاربردهای جدی خطای هاله­ای به صورت بلقوه ، هنگام ارزیابی شرکت­ها از سوی سرمایه ­گذاران برای سرمایه ­گذاری در آنها است که ممکن است شخص سرمایه­گذار یکی از ویژگیهای مثبت شرکت را به کل شرکت تعمیم دهد و انتخاب نادرستی را در مورد ارزیابی شرکت مرتکب شود. مثلا ممکن است سرمایه­گذار، سرمایه ­گذاری در شرکتی را انجام دهد که فقط در صنعت پر­رونقی فعالیت داشته و به دیگر ویژگی­های شرکت از جمله سود هر سهم و اندازه و . . . توجه نکند.
فرااعتمادی
مطالعات زیادی نشان داده است که سرمایه ­گذاران به توانایی­های خود در سرمایه ­گذاری بیش از اندازه اعتماد دارند. خصوصا فاصله اطمینان­های بسیار باریکی در پیش ­بینی­های خود دارند. این نوع فرااعتمادی را می­توان «فرااعتمادی در پیش ­بینی»^[۴۲] نامید. به عنوان مثال هنگام براورد ارزش یک سهم، سرمایه ­گذاران بیش از حد مطمئن، درصد انحراف بسیار پایینی برای طیف بازده­های مورد انتظار درنظر می­گیرند، مثلا چیزی حدود ۱۰ درصد سود و زیان، درحالی که تجربیات موجود انحراف معیار بیشتری را نشان می­دهد. مفهوم ضمنی چنین رفتاری این است که سرمایه ­گذاران، ریسک از دست دادن اصل سرمایه را کمتر از واقع براورد می­ کنند.
همچنین اغلب سرمایه ­گذاران در مورد قضاوت­های خود خیلی مطمئن هستند، ما این نوع را «فرااعتمادی به اطمینان»^[۴۳] می­نامیم. به عنوان مثال برای تصمیم سرمایه ­گذاری در یک شرکت خاص، اغلب انتظار زیان را نادیده می­گیرند و بعدا در صورتی که شرکت عملکرد ضعیفی داشته باشد، احساس تعجب یا نارضایتی می­ کنند.این افراد غالبا معاملات پرحجمی انجام می­ دهند و صاحب پرتفوی­هایی می­شوند که به اندازه کافی متنوع نیست.
فرااعتمادی در پیش ­بینی
کلارک^[۴۴] و استتمن یک نمونه کلاسیک از فرااعتمادی در پیش ­بینی را از طریق بررسی پرسش­نامه­ای سرمایه ­گذاران در سال ۲۰۰۰ انجام دادند. آنها این سوال را با پاسخ ­دهندگان مطرح می­کردند: در سال ۱۹۸۶ شاخص«داوجونز» (DJIA) که صرفا یک شاخص قیمتی است سود نقدی سهام را در بر نمی­گیرد، معادل ۴۰ بود. این شاخص در سال ۱۹۹۸ به عددی بالغ بر ۹۰۰۰ رسید. حال سوال این است، اگر سودهای نقدی مجددا سرمایه ­گذاری می­شد، به نظر شما عدد شاخص داوجونز در سال ۱۹۹۸ چه میزان بود؟ علاوه بر این پاسخ، شما باید یک طیف شامل یک عدد حداقل و یک عدد حداکثر را پیش ­بینی کنید، به­گونه ­ای که با اطمینان ۹۰ درصد پاسخ شما بین این دو حد قرار گیرد. نتیجه بررسی نشان داد که پاسخ­های اندکی به ارزش واقعی بالقوه شاخص داوجنز در سال ۱۹۹۸ نزدیک بود و تقریبا هیچ­کس یک فاصله اطمینان درست را براورد نکرده بود.
یک نمونه کلاسیک برای فرااعتمادی سرمایه ­گذاران در پیش ­بینی، مدیران قبلی یا سهامداران موروثی خانوادگی مشهور شرکت­هایی مثل «جانسون اند جانسون»، « اکسون موبیل» یا «دوپونت» هستند. این سرمایه ­گذاران غالبا از متنوع­کردن مایملک خود، خودداری می­ کنند زیرا مدعی­اند اطلاعات محرمانه­ای در مورد شرکت دارند و یا از نظر احساسی به آن تعلق خاطری ناگسستنی دارند. آنها به هیچ وجه حاضر به قبول این واقعیت نیستند که این­گونه سرمایه ­گذاری مخاطره­آمیز است.
فرااعتمادی به اطمینان
عموم مردم در موقعیت­های مختلف زندگی روزمره خود، اعتماد بیش از حد به قطعیت نشان می­ دهند، این خصیصه به عرصه سرمایه ­گذاری نیز منتقل شده است. اصولا افراد تمایل دارند که اعتماد زیادی به صحت و دقت قضاوت­های خود داشته باشند. زمانی که افراد اطلاعات بیشتری درمورد یک موقعیت بدست می­آورند، صحت و دقت قضاوت­هایشان احتمالا افزایش نمی­یابد، بلکه فرااعتمادی آنها به صورت نادرستی بالا می­رود. در یک مطالعه«فیشوف و همکارانش» از یک گروه مورد آزمایش آزمون اطلاعات عمومی گرفتند و سپس آنها را در مورد درجه اطمینان نسبت به پاسخ­های داده شده ، مورد پرسش قرار دادند. پاسخ غالب افراد این بود که صد درصد مطمئن هستند، درحالی که واقعا ۷۰ تا ۸۰ درصد سوالات را پاسخ داده بودند.
هم فرااعتمادی به اطمینان و هم فرااعتمادی در پیش ­بینی می ­تواند منجر به اشتباه در عرصه سرمایه ­گذاری شود. موارد زیر چهار رفتار ناشی از فرااعتمادی را که می ­تواند به پرتفوی سرمایه­گذار صدمه بزند، نشان می­دهد.
سرمایه ­گذاران بیش از حد مطمئن، توانایی خود را در ارزیابی یک شرکت به عنوان یک سوژه سرمایه ­گذاری، بیش از حد تخمین می­زنند. درنتیجه آنها اطلاعات منفی را که به طور طبیعی علامت هشداردهنده­ای است مبنی براینکه خرید سهم نباید انجام شود ویا اگر خریداری شده باید به فروش برسد، را نادیده می­گیرند.
سرمایه ­گذاران بیش­ازحد مطمئن درنتیجه این باور که آنها اطلاعات ویژه­ای در اختیار دارند معاملات پرحجمی را انجام می­ دهند. تجربه نشان می­دهد که انجام معاملات زیاد، غالبا منجر به بازدهی ضعیف در بلندمدت می­ شود.
سرمایه ­گذاران بیش از حد مطمئن، عملکرد تاریخی سرمایه ­گذاری خود را نمی­دانند و یا به آن اهمیت نمی­دهند، لذا ممکن است ریسک از دست دادن اصل سرمایه خود را کمتر از واقع براورد کنند، در نتیجه معمولا عملکرد ضعیف و غیر­منتظره پرتفوی در انتظار آنان است.
سرمایه ­گذاران بیش از حد مطمئن، پرتفوی­های غیرمتنوعی را در اختیار دارند، از این رو بدون یک تغییر مناسب در ظرفیت ریسک­پذیری، ریسک بیشتری را تحمل می­ کنند. این سرمایه ­گذاران حتی اغلب نمی­دانند که آنها ریسک بیشتری از آنچه که ظرفیت و تحمل آن را دارند، تقبل کرده ­اند.
مطالعات بسیاری سوگیری مربوط به فرااعتمادی سرمایه ­گذاران را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده است، ما در این بخش تحقیق برجسته­ای را مورد توجه قرار خواهیم دادکه اجزای فرااعتمادی در پیش ­بینی و اطمینان را بررسی کرده است. پرفسور باربر و پرفسور اودن طی تحقیق در دانشگاه کالیفرنیا مبادلات سرمایه ­گذاری ۳۵ هزار خانوار در دوره زمانی ۱۹۹۱ تا۱۹۹۷ را با یک موسسه کارگزاری کار می­کردند، مورد مطالعه قرار دادند. نتایج در سال ۲۰۰۱ در مقاله­ای تحت عنوان ” پسرها پسر خواهند بود: جنسیت، فرااعتمادی و سرمایه ­گذاری در سهام عادی” منتشر شد. آنها در این تحقیق رابطه فرااعتمادی با جنسیت و تاثیر آن بر عملکرد پرتفوی را مورد بررسی قرار دادند.
سرمایه ­گذاران بیش از حد مطمئن، این احتمال را که ارزیابی­های شخصی آنان از ارزش اوراق بهادار، درست­تر و دقیق­تر از ارزیابی­های دیگران است، بیش از اندازه تخمین می­زند.
سرمایه ­گذاران عقلایی صرفا برای اطلاعاتی هزینه می­ کنند که مطلوبیت مورد انتظار به آنها را افزایش می­دهد. سرمایه ­گذاران بیش از حد مطمئن با انجام معاملات مکرر مطلوبیت مورد انتظار خود را کاهش می­ دهند، این افراد عقاید غیرواقع­گرایانه­ای در مورد میزان بازده خود و دقت براورد این بازده­ها داشته و برای کسب اطلاعات، منابع زیادی هزینه می­ کنند.
باربر و اودن نشان دادند که سرمایه ­گذاران بیش از حد مطمئن، دقت اطلاعات خود و به تبع آن سودهای موردانتظار حاصل از معاملات را بیش از حد تخمین می­زنند، این افراد حتی گاهی با زیان موردانتظار نیز تمایل به انجام معامله نشان می­ دهند. مدل­های فرااعتمادی سرمایه­گذار، پیش ­بینی می­ کند به دلیل آنکه مردان نسبت به زنان فرااعتمادی بیشتری دارند، حجم معاملاتشان بالاتر بوده و عملکرد آنان پایین­تر از زنان است. همچنین این تحقیق نشان داد اگر افراد ( هم زنان و هم مردان) پرتفوی ابتدای دوره خود را در تمام طول سال( بدون تغییر) نگهداری می­کردند، به طور متوسط عملکرد بهتری حاصل می­شد. سهامی که توسط مردان خریداری می­شد در مقاسیه با فروش­های آنان تا ۲۰ درصد برای هر ماه، عملکرد ضعیف­تری داشته است. در مورد زنان این رقم حدود ۱۷ درصد در ماه است. این تحقیق( فرااعتمادی) را به عنوان یک عامل خطرساز در مدیریت دارایی معرفی می­ کند. محققین دریافتند که افراد حدود ۷۰ درصد از سرمایه ­گذاری­های خود در سهام عادی را در طول یک سال تغییر می­ دهند. صندوق­های مشترک سرمایه ­گذاری نیز نرخ تغییر مشابهی دارند. با این وجود آن دسته از افراد و صندوق­های مشترک سرمایه ­گذاری که بیشترین معمله را انجام داده­اند، کمترین بازده را به­دست آورده­اند. این دو محقق عقیده­دارند که یک توضیح ساده اما قوی برای حجم بالای معاملات در بازارهای مالی وجود دارد و آن فرااعتمادی است( بدری، ۱۳۸۸).
نماگری
دوتعبیر از سوگیری نماگری در مورد سرمایه ­گذاران حقیقی مصداق دارد.
( قصور پایه­گزینی^[۴۵]): در این مورد، سرمایه ­گذاران تلاش دارند که موفقیت آمیز­بودن یک سرمایه ­گذاری مثلا در شرکت الف را از طریق قرار دادن آن در یک جدول طبقه ­بندی آشنا و قابل درک، تعیین کنند. چنین سرمایه­ گذارانی ممکن است شرکت الف را به عنوان شرکتی که سهام آن از ( نوع ارزشی) است طبقه ­بندی کنند، در آن صورت تحلیلی درمورد ریسک و بازده این سهم خواهند داشت که در چارچوب این طبقه ­بندی می­گنجد. غالبا مشاهده می­ شود که سرمایه ­گذاران این مسیر اشتباه را می­پیمایند، شاید به این دلیل که جایگزین راحتی برای تحقیق عمیق و همه­جانبه است و برای ارزیابی سرمایه ­گذاری مورد نیاز است. توصیف این ویژگی در بیانی خلاصه این است که سرمایه ­گذاران در زمان اتخاذ تصمیم در مورد سرمایه ­گذاری، رفتاری قالبی و کلیشه­ای دارند.
( قصور اندازه نمونه^[۴۶]): در این سوگیری، سرمایه ­گذاران هنگام قضاوت و ارزیابی درمورد احتمال وقوع یک پیامد خاص درزمینه سرمایه ­گذاری، غالبا در توجه دقیق و درست به اندازه نمونه- یعنی داده ­های متشکله­ای که ارزیابی­های خود را براساس آن انجام می­ دهند- قصور می­ کنند. اغلب سرمایه­گذارن به گونه ­ای نادرست فرض می­ کنند که نمونه کوچک معرف کل جامعه است. این پدیده را ( قانون اعداد کوچک) می­نامند. هنگامی که افراد یک پدیده غیرمنتظره در یک سری داده را خوب درک نمی­کنند، به سرعت و با تکیه به داده ­های اندک در دسترس مفروضاتی را در مورد آن پدیده خلق می­ کنند. افراد مستعد در کم­توجهی به اندازه نمونه، در بسیاری موقعیت­ها با اتکا صرف نمونه­های کوچک، به سرعت عمل می­ کنند، درحالی که بسیار محتمل است، نمونه کوچک مورد بررسی، معرف مناسبی برای داده ­های واقعی( کل جامعه) نباشد( بدری، ۱۳۸۸).
اتکا و تعدیل

۳-بین ملاحظات فردی مدیر و رضایت کارکنان اداره بنادر و دریانوردی بندرلنگه رابطه وجود دارد.
۱-۶ تعاریف واژگان پژوهش
۱-۶-۱ تعاریف مفهومی:
مدیریت تحول گرا:
مدیریت تعاملی و دو سویه ای که به دنبال ایجاد انگیزه­ های بالقوه در پیروان و ارضای نیازهای بالاتر آنان است (دوکت و مک فارلان، ۲۰۰۳).
الف) مدیریت کاریزماتیک
سرافرازی، فرهمندی، احترام و وفاداری بی چون و چرای پیروان از مدیریت است که حس آرمانی را انتقال می دهد. نفوذ مطلوب باعث می شود که رهبران به عنوان مدل­هایی از نقش و الگوی رفتار برای پیروان باشند (اوشاگبمی ۲۰۰۴).

ب) انگیزش فکری در کارکنان
افزایش هوشیاری کارکنان و تلاش جهت تشویق و ترغیب آنان برای متعهد شدن به اهداف سازمان و تفکر در مسائل سازمان برای حل آن است (دوکت و مک فارلان، ۲۰۰۳).
ج) ملاحظات فردی مدیر
ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﻓﺮدی ﭘﻴﺮوان و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻚ ﺗﻚ آﻧﻬﺎ و ﺗﺤﺮﻳﻚ آ­­­ن­ها از ﻃﺮﻳﻖ واﮔﺬاری ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎ ﺑﺮای ﻳﺎدﮔﻴﺮی و ﺗﺠﺮﺑﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ. اﻓﺮاد ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ رﻫﺒﺮان ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و رﻫﺒﺮان در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻧﻴﺎزﻫﺎی ﺷﺨﺼﻲ آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ (اﺳﺘﻮن ودﻳﮕﺮان، ۲۰۰۴).
رضایت:
میزان ارتباط مشاهده شده بین آنچه یک فرد از شغلش مطالبه می­ کند با آنچه که شغل و سازمان به او ارزانی داشته است (لوند^[۴]، ۲۰۰۳).
مدیریت تحول گرا
برای سنجش مدیریت تحول گرا در اداره بنادر و دریانوردی بندرلنگه از ۲۹ سوال ۵ گزینه ای در قالب طیف لیکرت استفاده می شود.این پرسشنامه در سطح جانعه آماری توزیع شده و به صورت مستقیم تنظیم شده است.
انگیزش فکری در کارکنان:برای اندازه گیری انگیزش فکری در کارکنان از ۱۰ سوال ۵ گزینه ای استفاده می شود.
مدیریت کاریزماتیک:نحوه ساخت این متغیر ۹ سوال ۵ گزینه ای در قالب طیف لیکرت در سطح جامعه آماری می باشد.
ملاحظات فردی مدیر:برای ساخت این متغیر از پرسشنامه ای با ۱۰ سوال ۵ گزینه ای در سطح جامعه آماری استفاده می شود.
رضایت کارکنان:برای سنجش رضایت کارکنان از پرسشنامه ای استاندارد با ۱۳ سوال ۵گزینه ای در قالب طیف لیکرت در سطح جامعه آماری استفاده می شود.
۱-۶-۲ تعریف عملیاتی واژه ­ها
مدیریت تحول گرا:
برای سنجش مدیریت تحول گرا در اداره بنادر و دریانوردی بندرلنگه از ۲۹ سوال ۵ گزینه ای در قالب طیف لیکرت استفاده می شود. این پرسشنامه در سطح جانعه آماری توزیع شده و به صورت مستقیم تنظیم شده است.
انگیزش فکری در کارکنان: برای اندازه گیری انگیزش فکری در کارکنان از ۱۰ سوال ۵ گزینه ای استفاده می شود.
مدیریت کاریزماتیک: نحوه ساخت این متغیر ۹ سوال ۵ گزینه­ای در قالب طیف لیکرت در سطح جامعه آماری می باشد.
ملاحظات فردی مدیر: برای ساخت این متغیر از پرسشنامه­ای با ۱۰ سوال ۵ گزینه­ای در سطح جامعه آماری استفاده می شود.
رضایت کارکنان:
برای سنجش رضایت کارکنان از پرسشنامه­ای استاندارد با ۱۳ سوال ۵گزینه ای در قالب طیف لیکرت در سطح جامعه آماری استفاده می شود.
۱-۷ قلمرو پژوهش :
قلمرو پژوهش از نظر مکانی، زمانی و موضوعی به صورت زیر می­باشد:
۱-۷-۱ قلمرو مکانی:
این پژوهش در اداره بنادر و دریانوردی بندرلنگه انجام گرفته است.
۱-۷-۲ قلمرو زمانی:
این پژوهش از نظر زمانی شامل سه ماهه تابستان و سه ماهه پاییز ۱۳۹۳می باشد.
۱-۷-۳ قلمرو موضوعی:
این پژوهش از نظر موضوعی در حوزه مدیریت رفتار سازمانی و منابع انسانی می باشد که به بررسی مبحث رهبری تحول گرا و رضایتمندی کارکنان پرداخته است.
.
فصل دوم
“مروری بر ادبیات نظری و پیشینه پژوهش”
۲-۱ مقدمه
مدیران امروزی، در محیطی پویا، پرابهام و متحول کار می­ کنند و یکی از بارزترین ویژگی­های عصر حاضر، تغییرات و تحولات شگرف و مداومی است که در طرز تفکر، ایدئولوژی، ارزش­های اجتماعی، روش­های انجام کار و بسیاری از پدیده ­های دیگر زندگی به چشم می خورد. از طرفی هم با این تغییرات و افزایش رقابت میان سازمان­ها مشتریان با حق انتخاب­های بیشتری مواجهه هستند؛ در نتیجه کیفیت ارائه خدمت در این عصر معنای تازه­ای پیدا نموده و برای سازمان­ها و مدیران آن اهمیت زیادی یافته است.
با توجه به این تحولات شگرف، مساله این است که مدیران چگونه سازمان خود را در جهتی سوق و توسعه دهند که بهتر بتوانند با تغییرات و تحولات محیط هماهنگ شود (بک هارد و پریتچارد، ترجمه فارسی۱۳۸۲: ۷) و بتوانند مشتریان بیشتری را برای سازمان خود جذب نمایند.
این فصل در دو بخش ارائه می شود در قسمت اول به بیان مطالعه مبانی نظری و پژوهشات انجام شده در زمینه مدیریت تحول گرا پرداخته می شود و در بخش دوم به مبانی نظری در خصوص رضایت کارکنان اشاره می شود و در نهایت مدل مفهومی پژوهش در انتهای فصل ارائه می­ شود.
۲-۲ بررسی نظریه های پیرامون مدیریت تحول گرا
۲-۱-۱ مفهوم و تعاریف مدیریت
امروزه اداره سازمان­های عظیم و پیشرفته مرهون زحمات مدیران لایق، مطلع و با کفایتی است که با به کارگیری دانش و فنون مدیریت در انجام این امر مهم توفیق یافته‌اند. پیشرفت روز افزون تکنولوژی و کاربرد روبه تزاید آن در سازمان­های مختلف، وظایف دشواری را بر عهده مدیران گذارده است. یکی از وظایف اساسی مدیر در فرایند مدیریت، رهبری سازمان است (مورهد گریفین، ۱۳۸۴). مدیران برای موفقیت و ایفای نقش مؤثر در سازمان علاوه بر دارا بودن نگرش اقتضایی نسبت به متغیرهای محیطی، باید سازمان و مدیریت را به عنوان یک سیستم مدنظر قرار دهند و با این نگرش به بررسی رفتار کارکنان بپردازند و شیوه و سبک رهبری خود را بر اساس واقعیت و شرایط، ماهیت کار و وظایف و خصوصیات کارکنان انتخاب کنند. امروزه مدیران با چالش­های متعددی مواجه اند، بنابراین سازمان­های موفق به رهبرانی نیازمند هستند که با ژرف‌نگری، جهت مناسب و مسیر آینده سازمان را مشخص سازند، افراد را به آن مسیر هدایت کنند و انگیزه ایجاد تحول را در کارکنان به وجود آورند.
تعاریف بسیار زیادی از مدیریت ارائه شده است، یکی از جامع ترین این تعاریف در ذیل آمده است مدیریت عبارت است از:
«علم و هنر برنامه ریزی، سازمان دهی، هدایت و رهبری، نظارت و کنترل و نهایتاً ایجاد هماهنگی برای رسیدن به هدف یا اهداف از پیش تعیین شده سازمان»
البته تمام مباحث فوق بر روی منابع سازمانی صورت می گیرد که مهم­ترین و ارزنده­ترین دارایی هر سازمان منابع انسانی (کارکنان) هستند و سپس منابع دیگر نظیر دارایی­ های فیزیکی، مادی و حتی اطلاعات قرار می­گیرند.
هربرت سیمون مدیریت را فرایند تصمیم‌گیری می‌داند. از نظر او مدیر خوب کسی است که تصمیمات صحیح را به‌موقع اتخاذ می‌کند و مدیر بد کسی است که در تصمیم‌گیری متزلزل عمل می‌کند (مشبکی،۱۳۸۸).
ماری پارکر فالِت مدیریت را هنر انجام دادن کارها به‌وسیله دیگران و از طریق آن­ها می‌داند (رضاییان، ۱۳۸۸).

فواید اینترنت برای کودکان

اینترنت یک منبع اطلاعاتی و ارتباطی جهانی گسترده است که فرزندان شمارا قادر به استفاده از آن در کسب اطلاعات راجع به موضوعات مختلف بازیهای کامپیوتری، ملاقات دوستان، انتخاب واحدهای درسی و شرکت در صدها سرگرمی و فعالیت آموزشی دیگر می‌کند.فواید اینترنت فراتر از کمک به فرزندانتان در انجام تکالیف مدرسه است. اینترنت توانایی سفر به دور دنیا و یادگیری مطالب جدید در مورد دیگر اماکن، فرهنگها، افراد و علوم مختلف از جمله تاریخ، هنر و بسیاری موارد دیگر را فراهم می‌کند.
به طور خلاصه در این جا به هفت دلیل عمده ای که دسترسی کودکان به اینترنت را ضروری می سازد اشاره می‌شود:
برای دسترسی به علم و دانش. هزاران کتابخانه مرجع و دایره المعارف در اینترنت قابل دسترسی است.
برای گفتگو با کارشناسان در رشته‌های خاص جهت کسب اطلاعات.
جهت دسترسی به خبرهای روز.
برای تماس با خانواده و دوستان به صورت ارزان( برای مثال از طریق پست الکترونیک)^[۲۴].
برای امکان بازیهای آموزشی با افراد دیگر در سرتاسر جهان.
برای یادگیری در مورد دیگر فرهنگها، اماکن و زبانها.
برای قضاوت کردن دیگران در مورد عقاید شما بدون آگاهی از سن و ظاهر شما.
خطرات اینترنت
اینترنت هم همانند تمام وسایل و ابزاری که در زندگی روزمره از آن استفاده می نمائیم در صورت استفاده نابه جا خطراتی را برای ما به همراه دارد. در هنگاه استفاده از همه ی این وسایل باید هنگام انجام دادن کار مراقب خطرات احتمالی آن نیز باشیم.
خطرات اینترنت می تواند همه ی سنین را در بر گیرید و به این صورت نیست که تنها طیف یا گروه خاصی را هدف قرارداده باشد، اما چون بحث ما در مورد اینترنت و کودکان می باشد بالطبع باید در مورد خطرات اینترنت برای کودکان بحث نمائیم:
سودجویان از طریق اینترنت و از روش های گوناگون برای به دام انداختن کودکان استفاده می‌کنند.
یک فرد سودجو، شخص بزرگسالی است که میل جنسی شدیدی به کودکان دارد. امروزه سودجویان به طور روز افزونی از اینترنت برای سازماندهی گروههایی که اقدام به تهیه و توزیع تصاویر منسجمی از کودکان می‌کنند استفاده می‌نمایند.
سودجویان و کلاهبرداران می توانند با گذراشتن لینک^[۲۵] های خاصی در سایت خود فرد را به سمت هدف و مسیر خاصی در اینترنت بکشانند و از این طریق به هدف خود برسند.مسئله امنیت کامپیوتری و مخصوصا امنیت اینترنتی روزبروز اهمیت بیشتری بخود می گیرد و جایگاه خود را در روابط خانوادگی اعضاء خانواده، درست مشابه رفت و آمد و ترددهای عادی و روزانه کودکان مهم و پراهیمت میسازد. همانگونه که شما نصایحی برای کودکان در رفتار و برخورد با غریبه ها در مدرسه و محیط بیرون دارید و قوانینی برای آن تعریف میکنید و اصرار بر اجرای آن دارید، باید در مورد وبگردی و آنلاین شدن کودکان هم همانقدر نکته بین و دقیق رفتار کنید.
قبل از آنکه کودکان شما اقدام به رفتن بروی اینترنت کنند و به عبارتی به وبگردی پرداخته و به آن عادت کنند لازم است تا تک تک اعضا خانواده بدانند و بفهمند که هنگام آنلاین شدن چه کارهایی میتوانند و چه کارهایی نمیتوانند انجام دهند.
بهترین روش آنست که همه دور هم نشسته و قوانینی تعریف کنید که همگی آنرا فهمیده و قبول کنند و آنرا مانند یک دستورالعمل برای هر کودک مطابق سن او بروی کاغذ آورده و قوانین خاص سن او را برایش مشخص سازید تا هنگام وبگردی از آن استفاده کند. این قوانین را در ادامه بشما پیشنهاد مینمایم.
بهتر است این دستورالعملها را مطابق یک قرارداد تنظیم کرده و بعد از تفهیم به کودک، آنرا به او بدهید تا امضاء کند و موافق اجرای آن نیز باشد. البته این مسئله بستگی مستقیم به سن کودک دارد و هرچه سن او بالاتر میرود حساسیت بیشتری می یابد.
پس بیایید تا به کودکانمان کمک کنیم با امنیت بیشتری از اینترنت استفاده کنند. کودک شما در چه مقطع سنی قرار دارد؟ ابتدا این مقطع سنی را مشخص کنید و سپس توصیه های این مطلب را خوانده و دنبال نمایید.الف) سنین ۲ تا ۴ سال – آغاز
معمولاً در این سن فعالیتهای اینترنتی با همراهی والدین انجام میشود مانند نگاه کردن به عکسهای خانوادگی، استفاده از یک وبکم^[۲۶] برای ارتباط با سایر اعضاء خانواده و فامیل و یا دیدن سایتهای مورد علاقه کودکان مانند سایتهایی که لیست آنها در سایت کامتونت^[۲۷] آمده است. مطابق مطالعاتی که در سال ۲۰۰۳ انجام شده است کودکان پیش دبستانی یکی از پررشدترین مصرف کنندگان اینترنتی محسوب میشوند. هرچند که این کودکان توجه محدودی به فعالیتهای آنلاین دارند اما تصاویر و اصوات اینترنتی میتواند به بازسازی قوای تجسمی آنها کمک کرده و
تجربیاتشان را دوچندان نماید.
اما سئوال اینجاست که گروه پیش دبستانی چه نوع فعالیتهای آنلاین می توانند داشته باشند. پاسخ اینست که والدین و پدربزرگ و مادربزرگها بچه ها را به دیدن وب سایتهای مخصوص کودکان میبرند و به بازیهای آنلاین میپردازند. در این رده سنی افراد بزرگسال نقشی اساسی در ایجاد محیط امن اینترنتی بازی میکنند و از نزدیک اقدام به مراقبت از کودکان خود مینمایند.

• • حال باید دید که چه نکات امنیتی را میتوان در این گروه رعایت کرد.

۱) همیشه وقتی آنها میخواهند به اینترنت وصل شوند همراهشان باشید.
۲) با افزودن سایتهای مخصوص کودکان که میشناسید در لیست Favorites برایشان یک محیط آنلاین شخصی ایجاد نمایید.
۳) از موتورهای جستجوی مخصوص کودکان مانند MSN Kids Search به آدرس اینترنتی http://sea.search.msn.com/kids برای جستجوی موارد مورد نیاز استفاده کنید.
۴) ابزار فیلتر سازی اینترنت را مورد توجه قرار دهید. MSN Premium Parental Controls میتواند بشما کمک کند.
۵) به کمک ابزار پیشگیری از بروز پاپ آپ از کودک حکایت کنید. اکثر نمونه های ویندوز XP بروز شده، حاوی این قابلیت هستند. تولبار MSN هم میتواند بشما کمک کند. این تولبار را میتوانید از آدرس http://toolbar.msn.com بردارید.
ب)سنین۵تا۶سال-خودمختاری
بچه های این سن بیشتر تمایل دارند تا به تنهایی وبگردی کنند. در این مرحله باید با آنها بیاموزید که به چه نکاتی دقت کنند. این رده سنی دیدی مثبت به دنیا دارد و معمولا همه چیز را باور دارد.
بچه های این سن معمولا دستورات کامپیوتر را دنبال میکنند، از ماوس استفاده میکنند و به بازیهای کامپیوتری میپردازند. البته آنها وابستگی شدیدی به افراد بزرگسال دارند تا بتوانند به وب سایت مورد نظر برسند، ایمیل بفرستند یا اطلاعات آنلاین را تحلیل کنند.

• • مسائل امنیت برای وبگردی این رده سنی به این شرح است.

۱) مانند رده سنی قبلی نکات امنیتی را راعایت کنید.
۲) کامپیوتر را به نحوی قرار دهید که بتوانید صفحه آنرا دیده و فعالیتهای کودک را زیر نظر بگیرید.
۳) به کودک خود مسائل شخصی را بیاموزید و به او یاد دهید که اطلاعات مربوط به خود و خانواده را وقتی آنلاین است به دیگران نگوید.
۴) در این سن به او اجازه ندهید تا از سیستم پیام فوری IM ، ایمیل، چت روم استفاده کند.
۵) در کودک خود این اعتماد را بوجود آورید که اگر مسئله ای او را در اینترنت ناراحت کرد با شما در میان بگذارد.
ج) سنین ۷ تا ۸ سال - رشد علائق
بچه های این رده بدنبال انجام کارهایی که از آن منع شده ا ند میروند. وقتی آنلاین هستند به سایتهایی میروند که اجازه ندارند و یا با کسی صحبت کنند که نباید. این سن بسیار به خانواده علاقمند است. دوست دارد در مورد جنسیت و توانمندی عقلی خود بداند، اعتماد میکند و سئوالی درباره شناسایی طرف خود نمیکند.

• • مسایل امنیتی این سن میتواند بشکل زیر باشد.

۱) مطابق ابتدای مقاله، یک قانون برای استفاده از اینترنت تدوین کنید.
۲) او را تشویق کنید که فقط از سایتهایی دیدن کند که اجازه آنرا دارد.
۳) مسائل مطرح شده در ردیفهای سنی قبلی را نیز رعایت کنید.