علاوه بر الزامات عملکردی مورد نیاز برای پیاده سازی موثر طرح جامع شهر تهران، دسته دیگری از داده ها بر وجود الزاماتی دلالت داشت که ساختار قانونی، مدیریتی و اجرایی شهر را نیازمند تغییراتی می دید. از نمونه این داده ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

“لزوم اعمال ضوابط و مقررات هماهنگ برای کلیه “مراکز جمعیت و فعالیت ” واقع در این حریم و عدم تعیین حریم جداگانه برای کانون های جمعیتی و کلیه سکونتگا ه های موجود در آن، از طریق تهیه طرح حریم در قالب طرح جامع تهران، همراه با ضوابط و مقررات ساخت و ساز."(۱.۱۴)
“نظام حقوقی و اصلاحات ساختاری (مرتبط با دولت و مجلس)“(۱.۹۴)
“مشارکت دادن شورای اسلامی شهر تهران در وضع هرگونه ضابطه، دستورالعمل، اعلام برنامه ها“(۱.۸۳)
“تدوین قوانین، مقررات و مصوبات خاص و متناسب با نیازهای ویژه کلانشهر تهران (پایتخت ) و اصلاح قوانین، مقررات و مصوبات موجود“(۱.۹۵)
“فراهم نمودن زمینه یکپارچگی در حوزه سیاستگزاری و اجراء میان دستگاه های ذیربط و ذیمدخل در نظام مدیریت شهری، در اجرای ماده ۱۳۷ قانون برنامه چهارم توسعه“(۱.۹۶)
“اصلاح تقسیمات کشوری شهرستان های تهران، ری و شمیرانات، به نحوی که محدوده شهر تهران در یک شهرستان واقع شود“(۱.۹۸)
“بازنگری و بهنگام سازی طرح مجموعه شهری تهران و تدوین نظام مدیریت آن توسط مراجع ذیربط و به مورد اجرا گذاشتن آنها، با همکاری وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت کشور، استانداری تهران و شهرداری تهران."(۱.۱۰۰)
“به منظور برقراری فرایندی پویا و مستمر در هدایت و راهبری دائمی تحولات کالبدی - فضائی و عملکردی شهر تهران و رفع نیازهای بهنگام مدیریت شهری آن، و نظارت بر تحقق کامل طر ح های جامع و تفصیلی مصوب شهر، و تهیه طرح های موضعی و موضوعی آن، مدیریت شهری تهران (شورای اسلامی شهر و شهرداری )، با همکاری و مشارکت وزارت مسکن و شهرسازی، نسبت به ایجاد رسمی و قانونی “نهاد (دائمی) مطالعات و تهیه طر ح های توسعه شهری تهران” و در تداوم همکار ی ها و فعالی ت های گذشته که در فرایند تهیه طر ح های جامع و تفصیلی شهر تهران شکل گرفته است، اقدام خواهند نمود“(۱.۱۰۹)
“مدیریت واحد و یکپارچه مجموعه شهری“(۸.۰۷)
“از دیدگاه نظر تمرکز زدائی و واگذاری اختیار به سطوح پایین تر از ملی و مرکز مستلزم نهاد سازی است."(۳.۰۶)
“شرط اول تحقق طرح: ایجاد مدیریت یکپارچه مجموعه شهری“(۷.۰۸)
“بازنگری سایر ضوابط و مقررات ناظر بر استقرار صنایع در استان تهران براساس شرایط نوین اقتصادی، با توجه ویژه به صنایع متکی بر فناوری­های پیشرفته و رعایت سقف جمعیتی مصوب مجموعه شهری تهران با رعایت قوانین و مقررات مربوط“(۷.۱۷)
و…
تمامی داده هایی که اشاره به این نوع از الزامات داشتند تحت تمی با عنوان “الزامات ساختاری پیاده سازی موثر طرح جامع شهر تهران” دسته بندی شدند.
۴-۳-۷ تم های نوع G :پیاده سازی و کنترل استراتژی
دسته نهایی تم های مورد توجه در این بخش از پژوهش آن دسته از داده هایی را در بر می گیرد که به نوعی توجه تدوین کنندگان طرح جامع شهر تهران را به مسائل مربوط به پیاده سازی و کنترل طرح نشان می دهد. از توجه به سازوکارهای تامین مالی طرح تا توجه به سازوکارهای اجرایی و مکانیسم های کنترلی که با ارائه بازخورد مناسب به اصلاحات مورد نیاز برای تاثیرگذاری بیشتر طرح جامع شهر تهران کمک کنند.
۴-۳-۷-۱ تم G-1: تمهیدات مالی طرح جامع شهر تهران
این تم از داده هایی تشکیل شده است که به نوعی بار مالی داشته و به بیان کدهایی در مورد این موضوع پرداخته اند و نشان دهنده این امر هستند که تدوین کنندگان طرح جامع شهر تهران از توجه به این گونه مسائل غافل نبوده اند.
داده هایی مانند:
“جایگزینی منابع پایدار درآمد برای تأمین هزینه های اداره شهر با کاهش تدریجی سهم درآمد از ساخت وساز مسکونی (رویه فروش تراکم قبلی)، به ویژه با رونق اقتصاد شهری در پهنه های فعالیت و دستیابی به حداکثر تنوع اقتصادی در این پهنه ها."(۱.۴۰)
“ایجاد صندوق های محلی اعتباری مسکن با مشارکت شهرداری تهران و سایر دستگا ه های ذیربط در جهت تأمین مسکن افراد کم درآمد“(۱.۸۶)
“احصاء و احیاء حق مرغوبیت، ارزش افزوده و عایدی حاصل از عملیات توسعه و عمران شهری، در اخذ انواع مالیاتهای اجاره بها، نقل و انتقال و ساخت و ساز و امثال آن."(۱.۸۹)
“پرداخت سهم شهروندی دولت و هزین ه های پایتخت نشینی آن به شهردار ی ، معادل انواع عوارض قانونی شهر و عوارض نوسازی، دریافتی از سایر شهروندان تهرانی."(۱.۹۰)
“کلیه اعتبارات ارزی و ریالی مربوط به بخش حمل و نقل و ترافیک تهران و حومه که در بودج ه های سالیانه و ) برنامههای پنج ساله مجلس شورای اسلامی م صوب و ابلاغ خواهد شد و سایر مصوبات که اجرای آنها مستلزم دخالت شهرداری تهران است، مستقیماً و از طریق مراجع ذیربط در اختیار شهرداری قرار گیرد، تا رأساً از طریق مبادله موافقتنامه با معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، هزینه نماید."(۱.۱۰۲)
“نهاد سازی در نظام درآمد- هزینه استان صورت گرفته است."(۳.۰۷)
و…
این داده ها و داده های مشابه آن ها ذیل تم “تمهیدات مالی طرح جامع شهر تهران” دسته بندی شد.
۴-۳-۷-۲ تم G-2: تمهیدات اجرایی طرح جامع شهر تهران:
این تم از مجموع داده هایی شکل گرفته است که به نوعی اشاراتی به درنظر گرفتن سازوکارهایی برای اجرا و پیاده سازی طرح جامع شهر تهران توسط تدوین کنندگان طرح دارند. چند نمونه از این داده ها در زیر مورد اشاره قرار گرفته است:
“حسب مورد و بنا به اهمیت طرح، پس از تأیید کمیسیون ماده ( ۵) شهر تهران، طرحهای مذکور به تصویب نهایی شورایعالی شهرسازی و معماری ایران نیز خواهد رسید."(۱.۸۲)
“احیاء قوانین مالیات مستغلات و قانون مالیات بر اراضی بایر در اشکال جام ع تر برای جلوگیری از بور س بازی و بدون استفاده ماندن اراضی شهری و هر گونه مستغلات“(۱.۸۸)
“الزامات اجرائی“(۱.۱۰۵)
“مدیریت شهری تهران موظف است، برای اجرائی شدن شروط تحقق پذیری طرح جامع شهر تهران به شرح فوق و عملیاتی شدن آنها، در جهت تهیه لوایح، طرح ها و پیشنهادات لازم با همکاری، مشارکت و تفاهم دستگاه های ذیربط در قوه مجریه، قوه قضائیه و قوه مقننه و شورایعالی استان ها، اقدام و ترتیبی اتخاذ نماید تا کلیه این الزامات در حداقل زمان ممکن و حداکثر تا پایان سال ۱۳۸۷ ، از طریق تصویب لوایح و طر ح های لازم در مجلس و اخذ مصوبات مورد نیاز از هیأت وزیران و سایر مراجع و به مورد اجراء گذاشتن آنها، اقدامات لازم را به عمل آورده، هر سه ماه یکبار نتیجه اقدامات خود را به شورایعالی شهرسازی و معماری ایران گزارش نماید."(۱.۱۰۶)
“شهرداری تهران موظف است، با همکاری و هماهنگی اداره کل بازرگانی استان تهران و سایر دستگاه های ذیربط و تشکل های صنفی و به منظور تعیین موقعیت های مکانی مناسب برای عملکردهای مجاز و مورد نیاز مردم در سطوح مختلف و در مقیاس محلی، ناحیه ای، منطقه ای و فرامنطقه ای (شهری و فراشهری)، گروه های کاربری و عملکردی را با توجه به سازگار ی و یا تزاحم همجواری فعالیت ها نسبت به یکدیگر یا نسبت به سکونت، طبقه بندی تا فعالیت های همخوان در مقیاس مناسب و در یک گروه سازگار بتوانند در کنار یکدیگر و در زیرپهنه مناسب قرار گیرند و فعالیت های غیرهمخوان به تدریج به سمت پهنه های مناسب هدایت شوند."(۱.۱۱۱)
“برنامه های عمرانی استانها و فرمانداریهای کل را سازمان برنامه با توجه به نظر استانداردان و فرمانداران کل تهیه می نماید“(۲.۳۹)
و…
داده های مشابه را ذیل تمی با عنوان “سازوکارهای اجرایی طرح جامع شهر تهران” دسته بندی گردید.
۴-۳-۷-۳ تم G-3: سازوکارهای کنترل، ارزیابی و بازخورد در طرح جامع شهر تهران
این تم از داده هایی تشکیل شده است که به نوعی به در نظر گرفتن مکانیسم های کنترل و ارائه بازخورد در طرح جامع شهر تهران دلالت دارد. این داده ها بیانگر این نکته هستند که تدوین کنندگان طرح، در مراحل تهیه و برنامه ریزی به در نظر گرفتن سازوکارهایی برای کنترل و ارزیابی و ارائه بازخورد به منظور اصلاح-در صورت نیاز- توجه داشته اند.
این مفهوم از داده هایی مانند:
“نظارت بر حریم تعیین شده (۱.۱۵) و همچنین توزیع درآمدهای حاصل از توسعه و عمران و نظارت بر ساخت و سازهای مجاز و قانونی بین مراکز جمعیتی (شهری و روستایی ) واقع در حریم مذکور(۱.۱۷)، براساس دستورالعملی می باشد که ظرف مدت ۳ ماه از تاریخ تصویب طرح جامع توسط وزارت کشور تهیه و ابلاغ خواهد شد.”
“نظارت شهرداری تهران بر حوزه وظایف و اختیارات اتحادی ه های صنفی، تشک ل های غیردولتی و نظامات مهندسی، با طی مراحل قانونی."(۱.۹۱)
“مدیریت شهری تهران موظف است، برای اجرائی شدن شروط تحق ق پذیری طرح جامع شهر تهران به شرح فوق و عملیاتی شدن آنها، در جهت تهیه لوایح، طر ح ها و پیش نهادات لازم با همکاری، مشارکت و تفاهم دستگاه های ذیربط در قوه مجریه، قوه قضائیه و قوه مقننه و شورایعالی استا ن ها، اقدام و ترتیبی اتخاذ نماید تا کلیه این الزامات در حداقل زمان ممکن و حداکثر تا پایان سال ۱۳۸۷ ، از طریق تصویب لوایح و طر ح های لازم در مجلس و اخذ مصوبات مورد نیاز از هیأت وزیران و سایر مراجع و به مورد اجراء گذاشتن آنها، اقدامات لازم را به عمل آورده، هر سه ماه یکبار نتیجه اقدامات خود را به شورایعالی شهرسازی و معماری ایران گزارش نماید."(۱.۱۰۷)
“با توجه به ماهیت راهبردی - ساختاری طرح جامع تهران، در پایان هر یک از دور ه های پنج ساله ۱۴۰۰-۱۳۹۵-۱۳۹۰ و ۱۴۰۵ )، و در فعالیتی مستمر و پیوسته به منظور اعمال بازخوردهای ناشی از فرایند تکمیل، تدقیق و اجراء و در جهت کارآمدی و تحقق پذیری هرچه بیشتر اهداف و راهبردها و طر ح های اجرائی فرودست آن، متناسب با تحولات، شرایط و مقتضیات زمان و ضمن حفظ اصول کلی و راهبردهای مصوب آن، این طرح توسط “نهاد دائمی مطالعات و تهیه طر ح های توسعه شهری تهرا ن “، مورد بازبینی و انجام اصلاحات احتمالی قرار گرفته، پس از بهنگا م سازی، برای روزآمد شدن آن، به تصویب مراجع ذیربط خواهد رسید."(۱.۱۰۸)
و…
این داده ها و داده های مشابه آن ها در دسته بندی پژوهش ذیل تمی با عنوان “سازوکارهای کنترل، ارزیابی و بازخورد در طرح جامع شهر تهران” دسته بندی شده اند.
جدول ۶؛ جمعبندی تم های حاصل از بررسی اسناد؛ تنظیم نگارنده