در مقام مقایسه، برنامه درسی طبقه متمول بر خلاقیت و تفکر مستقل تأکید دارد و برنامه درسی متعلق به طبقه نخبگان مبتنی بر این مفروضه است که دانش‌آ‌موزان به مهارت‌های «تحلیلی و مقایسه‌ای» لازم جهت ارائه برهان‌ها و راه حلهای منطقی نیازمندند. آنیون معتقد است که در برنامه درسی ویژه طبقه متوسط، پاسخ صحیح به سؤالات و یافتن پاسخ درست مورد تأکید قرار می‌گیرد. تکالیف کلاسی، خلاقیت و بیان احساسات را ترغیب نمی‌نمایند و مانع بروز تفکر انتقادی از سوی دانش‌آموزان می‌شوند. این نوع برنامه درسی افراد را برای مشاغل اداری، فنی، فروش و امثال آنها آماده می‌سازد. اما در برنامه درسی ویژه طبقه مرفه، بر خلاقیت، بیان احساسات و مهارت‌های مذاکره تأکید می‌گردد. دانش‌آموزان فرصت پیدا می‌کنند تا سرمایه‌های نمادین مانند ادبیات، هنر، ایده‌های علمی، … را کسب کنند. این نوع برنامه درسی منجر به تربیت افراد برای مشاغل هنری، حقوقی ،علمی، … می‌شود. از سوی دیگر، برنامه درسی ویژه نخبگان افراد را قادر می‌سازد تا قوانین را در ذهن خود نهادینه نموده، در صورت لزوم با انسجام بخشیدن به آن‌ها، به طور مقتضی، آن‌ها را در حل مسائل مورد استفاده قرار دهند .

ج) نظریه انتقادی^[۶۳]: دیدگاه نظریه‌پردازان انتقادی در ارتباط با نقش و کارکرد برنامه درسی پنهان تا حد زیادی شبیه به نظریات طرفداران نگرش مارکسیستی است، با این تفاوت که نظریه‌پردازان انتقادی محور بحث‌ها را از توجه صرف به نیروی کار به مباحث دیگری نظیر جنسیت، نژاد، تعارض، مقاومت و عملکرد سیاسی تغییر دادند. برای مثال، نیلن، گرانت و ترون، بازآفرینی نقش‌های جنسی را مورد بررسی قرار دادند، وجیل مکن و آن نیلن برنامه درسی پنهان را در ارتباط با باز آفرینی اختلافات جنسی بررسی کردند (اسکندری، ۱۳۸۳).
پارادایم انتقادی مدرسه را عاملی می‌داند که در جهت منافع نخبگان عمل می‌کند، نابرابری‌های موجود را تقویت می کند و نگرش خاصی در افراد به وجود می‌آورد تا وضع موجود خود را پذیرا باشند (شارع پور، ۱۳۸۶). نظریه‌پردازان انتقادی، برنامه درسی پنهان را ابزاری دانسته‌اند که نظام آموزشی به واسطه آن، به برخورد ناعادلانه و تبعیض‌آمیز با دانش‌آموزان، بر مبنای نژاد، توانایی تحصیلی، طبقه اجتماعی و یا جنسیت می‌پردازد.
هدف و مسؤولیت برنامه درسی ، جداسازی طبقات اجتماعی است، به این معنی که برای پیشرفت نخبگان آزادی بیشتری مهیا می‌سازد و غیرنخبگان را طوری پرورش می‌دهد که قسمت و سرنوشت خود را در آینده به عنوان کارگرانی منضبط و فرمانبردار پذیرا باشند. به عقیده مایکل اپل، آموزش و پرورش به گونه‌ای سازماندهی شده است که بتواند در تولید دانش فنی ـ مدیریتی مورد نیاز جهت توسعه بازار، کنترل تولید و کار، خلق نیازهای مصنوعی بزرگ‌تر و افزایش وابستگی به مصرف تأثیرگذار باشد. برای مثال، هدف از سواد آموزی، ایجاد مهارت‌های اقتصادی و شکل‌دهی یک نظام مشترک از اعتقادات و ارزش‌ها در جهت کمک به خلق یک فرهنگ ملی است.
د) نظریه مقاومت^[۶۴] : منتقدان رویکرد مارکسیستی یا بازتولید بر این عقیده‌اند که این رویکرد، معلم و دانش‌آموز را صرفاً دریافت کنندگان ارزش و نوعی انسان‌های ساده لوح فرهنگی می‌پندارد که نقش منفعلی در نظام مدرسه ایفا می‌کنند. این نظریه بیش از حد بر ساز و کارهای سلطه تأکید دارد و در مقابل، امکان مقاومت و مخالفت از سوی انسان‌ها را نادیده می‌گیرد. پژوهش‌های زیادی نشان داده‌اند که همه دانش‌آموزان، اسیر چنین برنامه درسی پنهانی نیستند، دانش‌آموزان اغلب برای کنترل محیط مدرسه خویش فعالانه دست به کنش می‌زنند و حداقل تعدادی از آنها آشکارا به طرد هنجارهای فرمانبرداری، احترام به صاحبان قدرت و نظایر آنها می‌پردازند (شارع پور، ۱۳۸۶).
۲-۳-۲- عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی
الف. علل فردی
۱٫هوش: بدون شک یکی از عوامل مهم در عملکرد تحصیلی، کمبود هوش و توانایی‌های ذهنی است. بهره هوشی کودکانی که مشکلات خفیف یادگیری دارند، پایین‌تر از حد متوسط و در حد ۵۰ تا ۷۵ است. معمولاً این‌گونه کودکان را نمی‌توان در سال‌های نخست تحصیل، شناسایی کرد. تا حد امکان، باید این کودکان را در مدارس معمولی آموزش داد اما گاه پیش می‌آید برخی از آن‌ها به مراکز و مدارس خاص فرستاده شوند. کودکانی که مشکلات شدید یادگیری دارند از هوش بسیار پایین‌تر از حد متوسط و بهره هوشی کمتر از ۵۰ برخوردارند. اکثر آن‌ها در مدارس خاص تحصیل می‌کنند (اتکینسون و هورنبی ، ۱۳۸۸: ۲۰۸).
دو راه حل مناسب برای مشکلات کودکانی که به نحو خفیف عقب‌مانده هستند، وجود دارد:
-در مدارس بزرگ کلاس‌های مخصوصی که بتوان، متن درس و روش تدریس را با مقدار استعداد این کودکان تطبیق داد، بسیار مورد نیاز است. موضوع‌ها نه تنها باید دارای نفع فردی باشد، بلکه لازم است از لحاظ اجتماعی نیز برای آنان مفید باشد.
-در مدارس کوچک که نمی‌توان کودکان عقب‌افتاده را در کلاس‌های مخصوصی تعلیم داد، باید توجه فردی به کودکان شود، بدین معنی که معلم تا حد ممکن سعی کند که به کودکان عقب‌افتاده بیشتر رسیدگی کند و روش تدریس خود را به نحوی با استعدادهای آنان تطبیق دهد (شاملو، ۱۳۷۸: ۱۸۹).
توجه: برای یادگیری و به خاطر سپردن هر مطلبی اولین شرط، توجه به آن مطلب است و حتی اگر دانش‌آموز از هوش بالایی برخوردار باشد ولی به مطلب توجه نکند، نمی‌تواند آن را فرا بگیرد. علت افت و شکست تحصیلی بعضی از دانش‌آموزان ناشی از عدم توجه به معلم و مواد تدریس‌شده و نیز عدم تمرکز حواس هنگام مطالعه و انجام تکلیف درسی است (کاکیا، ۱۳۷۹: ۳۷).
۲٫نارسایی‌های جسمی: دانش‌آموزانی که دارای بنیه ضعیفی هستند و از سلامت عمومی کامل برخوردار نیستند، نمی‌توانند به اندازه کافی کوشش و فعالیت داشته باشند. وجود ضعف در بینایی و شنوایی نیز سبب عقب‌ماندگی و افت تحصیلی می‌شود.
این نوع دانش‌آموزان به علت خوب درک نکردن درس‌ها، افت تحصیلی اجتناب‌ناپذیری دارند. اختلالاتی مانند بیماری تنفسی(آسم)، بیماری قلبی و ناراحتی‌های ناشی از تغییر شکل عصبی مانند اختلال تغذیه عضلانی، که سطح انرژی دانش‌آموز را محدود می‌کند، ممکن است در عملکرد تحصیلی تأثیر بسزایی بگذارد.
برای کودک دارای تحمل محدود، تعدیل برنامه درسی مانند مشق کوتاه‌تر، برنامه ورزشی متناوب و پرهیز از استفاده از پله‌ها ممکن است ضروری باشد. تأثیر ظریف این نارسایی ممکن است به هوشیاری محدود و محدودیت دقت انجامد. بنابراین تدابیر آموزشی خاص، مانند آموزش موضوعات درسی مشکل در آغاز روز و تلاش در تکرار مطالب جدید ممکن است مفید باشد (دورکین، ۱۳۷۶: ۲۸۶).
۳٫انگیزه: به حالت‌های درونی فرد که موجب هدایت رفتار او به سوی نوعی هدف است، انگیزه گفته می‌شود. محققان یکی از دلایل افت تحصیلی را نداشتن انگیزه پیشرفت می‌دانند (کاکیا، ۱۳۷۹: ۳۷).
ب. علل خانوادگی
۱٫فقر اقتصادی: فقر، می‌تواند یکی از علل افت تحصیلی باشد. شاگردانی هستند که از نظر هوشی و بدنی هیچ‌گونه ناراحتی و عقب‌ماندگی ندارند، اما بر اثر فقر خانوادگی، تحمل گرسنگی و کمبودها و نداشتن وسایل تحصیل نمی‌توانند به‌طور مرتب در مدرسه حضور یابند و درس‌های خود را فراگیرند، در نتیجه دچار ناکامی و عقب‌ماندگی می‌شوند.
در واقع فقر به سلامت و آسایش کودک لطمه می‌زند. کودکان خانواده‌های فقیر معمولاً از غذای سالم استفاده نمی‌کنند و در وضعی کثیف و نابسامان به‌ سر می‌برند. مادران این دسته از کودکان آن‌قدر در خارج از خانه گرفتار و مشغول به کار هستند که نمی‌توانند به نحو شایسته از فرزندان خود مراقبت و پرستاری کنند. در طبقات پایین و فقیر جامعه رفتارها و نگرش‌های نامطلوب خانواده‌ها مسائل کودکان را دوچندان می‌کند، به‌ویژه اگر با تنبیه بدنی و ارضاء نشدن نیازها و خواست‌های فوری آن‌ها همراه باشد. در این‌گونه خانواده‌ها چون کسب علم و معرفت هدف‌های درازمدتی را دنبال می‌کند مانند رفع نیازهای فوری چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد (پارسا، ۱۳۷۶: ۱۱۶).
۲٫ناراحتی‌های خانوادگی: خانواده، یکی از اساسی‌ترین ارکان ثبات روانی شاگردان به‌شمار می‌آید. در واقع باید گفت که میان ناراحتی‌های خانوادگی و عقب‌ماندگی کودک ارتباط بسیار نزدیکی وجود دارد. اوضاع خانوادگی مانند طلاق، اعتیاد و اختلافات شدید خانوادگی ممکن است آن‌چنان موجب ناراحتی کودکان شود که نتوانند در امر تحصیل تمرکز حواس پیدا کنند و درس‌های درک نشده به صورت باری سنگین درآیند. نگرش پدر و مادر نسبت به مدرسه و آینده زندگی در نگرش کودک به تحصیل تأثیر بسزایی دارد. والدینی که درس را کاری بیهوده و اتلاف وقت تلقی می‌کنند ممکن است در فرزندانشان نیز همین نوع داوری پدید آید و در نتیجه برای آموختن و پیشرفت‌های درسی هیچ کوششی به‌کار نبرند (همان: ۱۱۷).
۳٫کودک‌آزاری: کودک‌آزاری و بی‌توجهی می‌تواند شکل‌های بسیار متفاوتی داشته باشد. از داد و فریادی که موجب هراس کودک می‌شود تا رفتارهای خشنی چون ضرب و شتم و سوء استفاده جنسی، انواع کودک‌آزادی محسوب می‌شوند.
کودکان آزاردیده علاوه بر اینکه در برقراری ارتباط با همسالان و معلمان خود مشکل دارند، در یادگیری هم با مشکلات جدی روبرو می‌شوند. انگیزه‌های اندک تحصیلی، فقدان انگیزش گفتاری، نداشتن رغبت به آموختن و عدم تشخیص نقاط قوت و پیشرفت‌های آنان توسط والدین، همه عواملی هستند که جلوی پیشرفت تحصیلی را می‌گیرند. زندگی در دنیایی که قابل پیش‌بینی نیست بر اضطراب‌ها می‌افزاید و در قابلیت‌ها و شایستگی‌های فرد تردید ایجاد می‌کند، همین مسأله مانعی در برابر فراگیری و رشد عقلانی می‌شود. کودکان آزاردیده زمانی که وارد مدرسه می‌شوند با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند. بیشتر آن‌ها در به پایان رساندن تکالیف مدرسه مشکل دارند، نوآوری و خلاقیت ندارند، عاری از تمرکز هستند، بیش از حد به معلمان خود وابسته هستند و از خود رفتارهای پرخاش‌گرایانه یا انزواجویانه نشان می‌دهند.
احتمال دارد که این کودکان تن به فعالیت‌های مدرسه ندهند و بیشتر از همسالان آزار ندیده خود از مدرسه اخراج شوند. شاید مشکلات رفتاری آنها تا حدی جدی باشد که ارجاع آنها به روان‌شناس تربیتی ضرورت یابد. مشکلات حضور این کودکان در مدرسه امری رایج است و می‌توان با ارجاع کودک به یکی از مسئولان رفاه آموزشی مدرسه این مشکل را برطرف نمود (اتکینسون و هورنبی، ۱۳۸۸: ۲۷۵).
۴٫فشار روانی پس‌آسیبی: این اختلال در پی یک حادثه تنش‌زای روانی که خارج از قلمروی طبیعی تجربیات انسان است، ایجاد می‌شود. بلایای طبیعی، جنگ، تصادف‌های شدید، ضرب و شتم جسمانی یا خشونت شدید و نیز وقایعی چون سوء استفاده جنسی و جسمی در حد افراطی از وقایع آسیب‌زننده‌ای هستند که می‌توانند منجر به این اختلال شوند. احتمال دارد این اختلال پس از بیماری‌های خطرناک و مشکلات پزشکی حاد نیز ایجاد شود. اثر حادثه بر کودکان می‌تواند چنان شدید باشد که بر تمامی جوانب زندگی و از جمله تکالیف درسی آنها تأثیر بگذارد. به احتمال زیاد پیشرفت تحصیلی کودکان از فشارهای روانی آسیب‌زا تأثیر نامطلوب می‌پذیرد.
البته اگر کودکان تحت حمایت اجتماعی قرار گیرند و به آن‌ها فرصتی بدهند تا از تجربیات خود بگویند، می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. به علاوه اگر این وضعیت در زمان‌های مهمی مانند امتحانات خاص برای دریافت گواهینامه تحصیلات دبیرستانی رخ رهد می‌تواند پیامدهای بلندمدتی داشته باشد. ممکن است لازم باشد که برخی از کودکان برای بهبودی مدتی به مدرسه نروند و نیز احتمال دارد که برخی دیگر چنان مضطرب باشند که از رفتن به مدرسه طفره روند.
باید آن‌ها را تشویق کرد که هر چه سریع‌تر به مدرسه برگردند، وگرنه این وضعیت ممکن است به مشکلات ریشه‌دارتری چون گریز از مدرسه بیانجامد که به راحتی حل نمی‌شوند. ممکن است که حادثه تمام فکر کودکان را به خود مشغول کند، به حدی که دیگر انگیزه یا تمرکز لازم را برای انجام تکالیف درسی خود نداشته باشند. علاوه بر این، آشفته‌خوابی‌های مداوم می‌تواند آنها را خسته کند و بر شدت عدم تمرکز آنها بیافزاید (همان: ۲۹۰).
۲-۳-۳- عوامل درونی و بیرونی عملکرد تحصیلی
عوامل مؤثر بر عملکرد تحصیلی را می‌توان به دو دسته عوامل درونی و بیرونی تقسیم کرد. گاما^[۶۵] و همکارانش (۱۹۸۶) عوامل شکست یا افت تحصیلی را شامل شرایط اقتصادی، روانی- اجتماعی و مسائل خانوادگی می‌دانند. ویلیس^[۶۶](۱۹۸۶) معتقد است عواملی نظیر ساختار خانوادگی، فقر و مسائل اقتصادی، نژاد و قومیت، زبان و محل سکونت و جنسیت ارتباط نزدیکی با شکست تحصیلی دانش‌آموزان دارند.
نوجوانان در این مرحله از رشد بطور اجتناب ناپذیری تحت تأثیر دوستان و همسالان خود قرار می‌گیرند. مطالعات پژوهشی نشان می‌دهد که همسالان تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر روی عملکرد تحصیلی دوستان خود دارند (هلی‌نان و ویلیامز^[۶۷]،۱۹۹۰: ۱۲۸، پیرسون و نیوکامب^[۶۸]،۲۰۰۰: ۵۷۰) به عبارت دیگر وابستگی به دوستان و یا بالعکس طرد شدن از طرف همسالان می‌تواند عملکرد تحصیلی در مدرسه را تحت‌الشعاع قرار داده و یک عامل پیش‌بین برای عملکرد تحصیل باشد.
بررسی منابع متعدد مطالعاتی نشان می‌دهد که مهم‌ترین عامل بیرونی مؤثر بر شکست تحصیلی، عامل اقتصادی- اجتماعی است. محرومیت خانواده و فقر اقتصادی آن‌ها به ویژه در مناطق حاشیه شهری و مهاجرنشین و مناطق دور افتاده روستایی بالاترین درجه تأثیرگذاری را بر شکست تحصیلی دانش‌آموزان داشته است. هم‌چنین عواملی چون محرومیت‌های فرهنگی ناشی از ارزش‌های سنتی و رسوم کهنه دست و پاگیر به ویژه در مورد ترک تحصیل دختران، فقر سواد فرهنگی و اجتماعی و عدم ارزش‌گذاری برای علم، شکاف فرهنگی، رسیدگی ضعیف والدین در شکست تحصیلی بسیار تأثیر گذارند.
در ایران به ویژه در مناطق محروم حاشیه‌ای، مناطق محروم روستایی عواملی چون فقر محیطی، تفاوت‌ها و نابرابری‌های امکانات به نسبت مناطق شهری مرفه، سوء تغذیه، عده زیاد افراد خانوار، کار کردن دانش‌آموز به سبب فقر اقتصادی و در نتیجه ناتمام گذاشتن تحصیلات حتی دوره ابتدایی از عمده موارد مؤثر بر عملکرد تحصیلی هستند (سلسبیلی و قاسمی، ۱۳۸۴ : ۳۸).
چشم‌اندازی که ویلسون مطرح می‌کند در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است: همجوارانی که سطوح بالایی از فقر، بیکاری و مشکلات دیگر را دارند، برنامه‌ریزی کارآمد، موفقیت تحصیلی و رفتارهای شایسته را در جوانان بوجود نمی‌آورند. علاوه بر این تعدادی از قوم‌نگاران می‌گویند که محلات فقیر جوی دارند که موفقیت تحصیلی را تضعیف می‌کنند (سهرابی و جندقی، ۱۳۸۴ :۱۵۳).
ساز و کارهای تئوریکی چندی، رابطه چگونگی محل زندگی با نتایج تحصیلی افراد را به هم ربط می‌دهند و در حالی که برخی نویسندگان بر اهمیت نقش ساختارهای محلی یا بر قدرت نهادهای معاشرتی اشاره کرده‌اند، سه چشم‌انداز تئوریکی توجه دانشمندان را به خود جلب نموده‌اند. شاید مهم‌ترین این سه مدل چشم‌انداز جامعه‌پذیری جمعی باشد که فرض را بر این می‌گذارد که هنجارها، ارزش‌ها، آرمان‌ها و بالاخره رفتارهای جوان از طریق تعامل با بزرگسالانی که در همسایگی او هستند شکل می‌گیرد.
از این منظر دوستان محل زندگی مدل‌های رفتاری مهمی برای جوان هستند و جوانانی که در محیط‌هایی زندگی می‌کنند که در آن شکست تحصیلی، بیکاری، فقر، بی‌ثباتی خانوادگی باشد، خود به خود میلی به اتمام تحصیل و بدست آوردن شغل ندارند. شاید موثرترین جمله در رابطه با چشم‌انداز جامعه‌پذیری از ویلسون باشد که می‌گوید هم‌جوارانی که سطوح بالایی از فقر، بیکاری و مشکلات دیگر را دارند برنامه‌ریزی کارآمد، موفقیت تحصیلی و رفتارهای شایسته را در جوانان بوجود نمی‌آورند. او می‌گوید: همسایگانی که شأن اجتماعی بالایی دارند این ادراک را زنده می‌کنند که تحصیل هدفمند است، کار کردن رفاه به دنبال دارد و وجود ثبات برای خانواده نه یک استثناء بلکه یک هنجار است.
وجود همسایگانی با شأن اجتماعی بالا محیطی را ایجاد می‌کند که در آن موفقیت در تحصیل هنجاری و نهادینه می‌شود. علاوه بر این، تعدادی از قوم‌نگاران می‌گویند که محلات فقیر جوی دارند که موفقیت تحصیلی را تضعیف می‌کند. (همان)
چشم‌انداز سرمایه اجتماعی، چشم‌انداز قبلی را کامل می‌کند اما تأثیر آن بیشتر بر شبکه‌های اجتماعی و جریان اطلاعات و منابع در این شبکه‌هاست. از منظر رویکرد سرمایه اجتماعی موفقیت تحصیلی به مقدار زیاد به این بستگی دارد که جوان بتواند با نهادهای محلی ارتباط داشته و در شبکه‌های اجتماعی مشارکت داشته باشد، اما این سرمایه اجتماعی برای جوانانی مفید است که با همسایگان مفید در رابطه باشند و جوانان بخواهند به شبکه‌هایی دسترسی داشته باشند که از آن‌ها افرادی با شأن اجتماعی بالا منابع و اطلاعات تحصیلی سودمند را برایشان فراهم سازند. برعکس شبکه‌های اجتماعی جوانانی که در مناطق محروم زندگی می‌کنند منابع کوچک‌تر ضعیف و درارای افراد کمتری به عنوان منابع آموزشی هستند. سرانجام چشم‌انداز کنترل اجتماعی می‌گوید که جوانان مناطق محروم از این نظر در خطر شکست تحصیلی و مشکلات دیگر هستند که این مناطق بر فعالیت جوانان کنترلی ندارند (سهرابی، جندقی،۱۳۸۴ :۱۵۳).
ادبیات موضوع حکایت از آن دارد که رابطه بین نابرابری اقتصادی و اجتماعی با آموزش رسمی بیشتر دارای یک سبقه دیرینه تجربی است تا تئوریک. بدین معنی که عمده کارهای انجام شده و مباحث منتشر نشده ناظر بر تحقیقات وسیع میدانی یا تجربی است که به ارتباط بین نابرابری با آموزش پرداخته‌اند که البته در کنار نابرابری اقتصادی- اجتماعی، انواع دیگری از نابرابری‌ها مانند نابرابری جنسی، قومی و نژادی نیز بعضاً مورد توجه بوده است.
باید در نظر داشت که شکست یا افت تحصیلی نتایج اقتصادی و اجتماعی فراوانی با خود به همراه دارد. طبق دفتر آمار آمریکا، در سال ۲۰۰۸، ۴۷ درصد کسانی که درآمد کم داشته‌اند، دوران متوسطه را در دبیرستان طی نکرده‌اند (دی ماریا^[۶۹]،۲۰۱۰). این نکته قابل توجه است که “کودکان فقیر امروز، بزرگسالان فقیر فردا هستند” (لینچر^[۷۰]،۱۹۹۷). جوانانی که قبل از موعد مدرسه را ترک می‌کنند، آینده شغلی مبهمی داشته و احتمال این که به راه‌های خلاف کشیده شوند، بیشتر است.
۲-۴۳-پیشینه پژوهش
پژوهش‌گر با بررسی‌های که انجام داد به پژوهشی مرتبط با موضوع پژوهش برخورد ننمود بیشتر پژوهش‌ها در زمینه تأثیر نمایش خلاق بر مشکلات رفتاری کودکان بود. با وجود نبود پژوهش‌های مناسب پژوهش‌گر در این قسمت پژوهش‌های که شاید مرتبط با موضوع این پژوهش باشد ارائه می‌دهد:
۲-۴-۱-پژوهش‌های داخلی:
-یاری (۱۳۹۲) بررسی تأثیر روش آموزش مبتنی بر نمایش خلاق بر کاهش مشکل رفتار پرخاشگری دانش‌آموزان پسر مقطع پنجم ابتدایی.
معلمان و والدین گزارش کردند که روش آموزشی مبتنی بر نمایش خلاق نشانه‌های پرخاشگری را در کودکان کاهش می‌دهد. ۱-روش آموزش مبتنی بر نمایش خلاق بر کاهش میزان رفتار پرخاشگری جسمانی دانش‌آموزان در سطح ( sig=0/00 ) مؤثر است. ۲- روش آموزش مبتنی بر نمایش خلاق بر کاهش میزان رفتار پرخاشگری رابطه‌ای دانش‌آموزان در سطح ( sig=0/00 ) مؤثر است. ۳- روش آموزش مبتنی بر نمایش خلاق بر کاهش میزان رفتار پرخاشگری واکنشی کلامی- پیش فعالی دانش‌آموزان در سطح (sig=0/001) مؤثر است. نتیجه‌گیری: این نتایج قابلیت کاربرد نمایش خلاق و ساختار آن را در آموزش کودکان و حل مشکلات آن‌ها نشان می‌دهد.
-فؤادالدینی (۱۳۹۱) تأثیر نمایش درمانی مبتنی بر مهارت اجتماعی رفتار سازگارانه دختران کم‌توان ذهنی با هوش‌بهر ۷۰-۵۵ در دامنه سنی ۳۰-۱۴ سال.
تحلیل داده‌ها نشان داد که نمرات رفتارهای سازگارانه قبل و بعد از مداخله اختلاف معنی‌داری داشته و تغییرات مثبت بوده‌اند. (۰۰۲/۰ = P) نتیجه‌گیری: نمایش درمانی در نمونه مورد مطالعه موجب بهبود رفتار سازگارانه آنان گردید.
-جعفری (۱۳۹۱). تأثیر نمایش خلاق بر میزان مهارت‌های اجتماعی کودکان.
نتایج پژوهش نشان داد که کارگاه نمایش خلاق بر تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان ( سازه‌های همدلی، جرأت‌ورزی و کارگروهی) تأثیر مثبت دارد. هم‌چنین نتایج به دست آمده نشان داد: کارگاه نمایش خلاق بر مهارت‌های همدلی و جرأت‌ورزی کودکان دختر و پسر تأثیر متفاوت داشته، ولی تفاوت مشاهده شده بر مهارت کارگروهی آنان معنادار نیست.
-مرادی مخلص (۱۳۸۹). انتقال مفاهیم رایانه‌ای به روش تئاتر خلاق در محیط‌های یادگیری تلفیقی.
نتایج حاکی از تأثیر روش تئاتر خلاق بر انتقال یادگیری مفاهیم رایانه‌ای در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه بود.

حال با بهره گرفتن از معادله ۳-۸ به صورت زیر بازنویسی می‌شود:

۳-۹

حال روابط را برای ضرایب فوق تعریف کرده و با بهره گرفتن از ، رابطه‌ی به صورت زیر بازنویسی می‌شود:

۳-۱۰

بنابراین برای آزمون وجود ریشه واحد در داده‌های فصلی، ابتدا باید متغیرهای زیر در نرم افزار تعریف شود:

۳-۱۱

سپس مدل را برآورد و فرضیه‌ی ریشه واحد غیر فصلی ()، ریشه واحد شش ماهه () و ریشه واحد فصلی () را آزمون کرد (سوری،۱۳۹۲: ۵۲۷-۵۱۹).

۳-۱۲

پس از برآورد مدل، فرضیه صفر مبنی بر وجود ریشه واحد با آماره برای ضرایب برآورد شده ، و آماره برای ضرایب ، آزمون می‌شود. این آماره با مقادیر بحرانی ارئه شده توسط هیلبرگ و همکاران (۱۹۹۰) مقایسه می‌شوند . اگر محاسبه شده بزرگ‌تر از جدول باشد، نمی‌توان فرض صفر را رد نمود و لذا سری در فراوانی صفر دارای ریشه واحد در فراوانی صفر (برای ) و ریشه واحد در فراوانی شش ماهه (برای ) است. بعلاوه اگر محاسبه شده کوچک‌تر از جدول باشد، فرض صفر رد نمی‌شود و ریشه واحد در فراوانی‌های سه ماهه وجود دارد. پس از تشخیص وجود ریشه واحدهای فصلی و غیرفصلی توسط آزمون و استفاده از فیلتر تفاضل‌گیری مناسب، می‌توان رفتار سری زمانی را در مدل مورد نظر بررسی کرد.
تعیین طول وقفه بهینه
بعد از تشخیص ایستایی متغیّرهای مدل، اولین مسئله در مدل­های خود رگرسیون برداری تعیین طول وقفه بهینه است. از آنجایی‌که الگوی خودتوضیح برداری الگویی است که بین متغیرهای درون‌زا و برون‌زا تمایزی قائل نمی‌شود و در آن هر متغیر بر روی مقادیر با وقفه‌ی خودش و مقادیر با وقفه‌ی کلیه متغیرهای دیگر در مدل رگرس می‌شود، تعیین وقفه‌ی بهینه در الگو را می‌توان یکی از مسائل اساسی در این الگو دانست که با توجه به حجم نمونه و تعداد متغیرها صورت می‌گیرد.
نکته‌ای که باید در انتخاب مرتبه بهینه مورد توجه قرار گیرد، اینست که مرتبه بهینه باید به اندازه‌ای بزرگ باشد تا جزو اختلال معادلات تا حد امکان دچار هم‌بستگی نشوند و دیگر این‌که پارامترهای تخمینی بیش از حد درجه آزادی از دست ندهند. این بهینه‌سازی با بهره گرفتن از معیارهای آکائیک، شوارتز بیزین و حداکثر درستنمایی انجام می‌شود. اگر طول وقفه انتخابی کمتر از طول وقفه واقعی باشد، حذف وقفه‌های صحیح باعث ایجاد همبستگی سریالی خطاها می‌شود و ممکن است استنباط آماری مناسب بر مبنای بردارهای هم‌انباشتگی را تحت تأثیر قرار دهد و اگر طول وقفه انتخابی بیشتر از طول وقفه واقعی باشد، به افزایش میانگین مجذور خطاهای تخمین منجر می‌شود و وقفه‌های اضافی در مدل خود رگرسیون برداری، باعث ناکارایی تخمین‌ها شده و معمولاً وقفه‌های بالاتر متغیرها از لحاظ آماری معنی‌دار نمی‌شوند. بنابراین، در تصمیم‌گیری در مورد انتخاب وقفه بهینه و معیار مربوطه معمولاً دو گزینه در نظر گرفته می‌شود، یکی درجه آزادی و دیگری قدرت توضیح‌دهندگی الگو که در موازنه با هم قرار دارند. کاهش درجه آزادی با افزایش وقفه منجر به افزایش قدرت توضیح‌دهندگی الگو می‌شود لذا باید وقفه‌ای را انتخاب کرد که بهترین موازنه را به دست می‌آورد (نوفرستی، ۱۳۷۸).
برای احراز شرایط ذکر شده انتخاب وقفه بهینه توسط معیارهایی همچون آکائیک، شوارتز-بیزین، حنان کوئین و… صورت می‌گیرد. معمولاًً وقفه‌ای که بیشترین مقدار از معیارهای آکائیک، شوارتز-بیزین، حنان کوئین و… را ارائه می‌دهد، به عنوان طول وقفه بهینه انتخاب می‌شود. از میان این معیارها، SBC وقفه کمتری را نسبت به سایر معیارها ارائه می‌کند لذا منجر به از دست دادن درجه آزادی کمتری شده و برای نمونه‌های کوچک مناسب‌تر است. معیار نسبت درستنمایی LL معمولا بیشترین وقفه را ارائه می‌کند و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و معیارهای AIC و HQ حد وسط این دو هستند.
توابع عکس‌العمل آنی^[۶۸]
در الگوی VAR به طور معمول، به سختی می‌توان ضرایب برآورد شده را تفسیر کرد. به ویژه هنگامی‌که ضرایب با وقفه یک متغیر، تغییر علامت دهند. به همین منظور می‌توان تابع واکنش عکس‌العمل را برآورد کرد و بنابر آن، رفتار متغیرها را در طول زمان مورد بررسی قرار داد. توابه عکس‌العمل، ابزاری متداول برای بررسی و دستیابی به اطلاعات پیرامون تأثیرات متقابل میان متغیرها در الگوهای پویا است که رفتار پویای متغیرهای درون‌زای سیستم را در پاسخ به تکانه‌ی اعمال شده به میزان یک انحراف معیار به هر یک از متغیرهای سیستم نشان می‌دهد. تحلیل این توابع این امکان را فراهم می‌آورد تا آثار اخلال‌های ایجاد شده در یکی از متغیرهای درون‌زا بر دیگر متغیرهای سیستم در الگوهای VAR مورد ارزیابی قرار گیرد. در بحث توابع عکس‌العمل فرض می‌شود که سیستم در تعادل قرار دارد و این تعادل در مبدآ مختصات قرار دارد؛ به گونه‌ای که تمامی متغیرها در حالت تعادل برابر صفر هستند. اثر شوک یکباره به یک متغیرموقتی نامیده می‌شود اگر متغیر پس از گذشت چند دوره‌ی زمانی به مقدار تعادلی قبل خود باز گردد، اما اگر این متغیر به صفر برنگردد و در مقدار تعادلی متفاوتی استقرار یابد، اثر شوک دائمی دانسته می‌شود.
تجزیه واریانس خطای پیش‌بینی^[۶۹]
تجزیه واریانس ابزار دیگری از الگوهای VAR برای بررسی عملکرد و پویایی کوتاه‌مدت است که به کمک آن سهم بی‌ثباتی هر متغیر در مقابل شوک وارد بر هر یک از متغیرهای دیگر الگو تعیین می‌شود. با تجزیه‌ی واریانس خطای پیش‌بینی، می‌توان اثر هر متغیر بر روی متغیرهای دیگر را در طول زمان اندازه‌گیری کرد؛ به عبارت دیگر، توسط این ابزار می‌توان واریانس خطای پیش‌بینی را به عناصری تجزیه کرد که شوک‌های هر یک از متغیرها را در بردارد. در واقع تجزیه واریانس نشان می‌دهد چند درصد از تغییرات یک متغیر متغیر مربوط به تغییرات گذشته خود متغیر و چند درصد مربوط به تغییر دیگر متغیرهاست.
آزمون همگرایی یوهانسون

اندیشه های سینوت برگرفته از گافمن و مکتب شیکاگوست. اندیشه هایی که در مکتب شیکاگو پیرامون مفهوم “خود” شکل گرفت و همچنین تئوری نمایشی گافمن توسط سینوت دستمایه پردازش افکاری پیرامون مسئله آرایش و جراحی زیبایی شد. از نظر او آرایش دو فعالیت عمده را به انجام می‌رساند: ابراز وجود^[۱۴۴] و خلق خود^[۱۴۵] ؛ دو کارکردی که ظاهرا متناقضند چرا که در اولی فرض می‌شود خودی برای ابراز وجود دارد: من واقعی؛ در حالی که در دومی، مطابق نظر پارک^[۱۴۶]، فرض می‌شود ما به عنوان خود های فراوانی هستیم که نقش هایی برای بازی کردن به عهده می‌گیریم. سینوت سپس بر مبنای تئوری نمایشی گافمن می افزاید: چنانکه گافمن پیشنهاد کرده است، اگر جهان تماما یک صحنه نمایش است، پس آرایش هم صرفا یک آرایش نمایشی است که ما را در نقش های متعددمان در زندگی حمایت می‌کند. دقیقا به این خاطر که ما بازیگر این صحنه نمایش هستیم، آرایش امر اجتماعی مطلوب، لازم یا مفیدی است که نه تنها صورت هایمان را تغییر می‌دهد بلکه خودمان را نیز تغییر می‌دهد … آرایش حامی نقش‌های ماست (Synnott,1990a:62-61).

سینوت معتقد است که همانطور که پارک و دیگر صاحبنظران قدیم و جدید مکتب شیکاگو به درستی اشاره کرده اند، نمی توان خود را از جامعه جدا دانست. اگر آرایش و جراحی های زیبایی قرار است نمایشی باشند برای “دیگری” مسلما این دیگری نه بیرون از خود بلکه سازنده خود است. اگر نارضایتی از ظاهر، مبنای دستکاری های پزشکی بدن قرار می‌گیرد، مطابق الگوی “خود آیینه سان” کولی، این نارضایتی همزمان ناشی از تصویری است که فرد به واسطه تصویر دیگران از او، از خود دارد. به عبارت دیگر این رفتار ضمن آنکه ناشی از نارضایتی از بدن خود است، همزمان ناشی از عدم پذیرش بدن توسط دیگران است (Synnott,1990a:62-61). بنابر این نارضایتی از بدن خود باید ضرورتا با عدم پذیرش بدن توسط “دیگری” همراه باشد. اگر یکی وجود ندارد، دیگری هم ضرورتا نباید وجود داشته باشد و این امر می تواند به انحاء مختلف مورد آزمایش و امتحان قرار گیرد. که در جامعه کنونی ما این دیگری مهم برعهده رسانه‌هاست و رسانه ها به عنوان بزرگترین دیگری ایفای نقش می کند.
۲-۴- پژوهش‌های پیشین
نخستین گامی که در فرایند تحقیق برداشته می شود بررسی مدارک در حوزه مطالعه است. سود جستن از اندیشه‌های دیگران به پژوهشگران کمک می کند مسائلی را روشن می کند که ممکن است در یک طرح تحقیقاتی احتمالا مطرح می‌گردد و روش‌هایی ممکن است در پژوهش به کار برده شود. بررسی پیشینه تحقیق معمولا نقدی از دانش موجود در مورد موضوع پژوهش است. بررسی پیشینه تحقیق اگر به درستی صورت گیرد به بیان مسئله کمک می کند و یافته‌های تحقیق را به پژوهش های قبلی متصل می‌سازد (سرمد،۱۳۸۸: ۵۶).
بررسی تحقیقات انجام گرفته، راهنما و راهگشا برای پژوهشگر است و او را قادر می‌سازد تا با دقت و اطمینان بیشتری به مطالعه موضوع مورد تحقیق بپردازد. چرا که می توان از نقاط قوت کارهای صورت گرفته بهره برده و از نارسایی‌ها و نقص‌های احتمالی آن اجتناب ورزید و در پی جبران آن بر می‌آید. و همچنین از رویه موفقیت‌آمیز به کار گرفته شده استفاده نموده و از برخی دوباره کاری‌های غیر ضروری پرهیز نمایند (اسماعیلی، ۱۳۹۱: ۶).
بررسی آثار و مطالعات انجام گرفته در ایران و خارج از ایران حکایت از آن دارد که با وجود ریشه تاریخی و تاثیرات عمیقی که استفاده بیش‌ از حد از لوازم آرایشی و مواد رژیمی بر جوامع بشری داشته است، اما چندان مورد توجه و علاقه اندیشمندان واقع نگردیده است. در دهه‌ های اخیر چون به صورت یک مسئله دامنگیر خیلی از جوامع شده است، مطالعاتی بر روی آن صورت گرفته است که در اینجا به اختصار مرور خواهند شد.
۲-۴-۱- تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور
۲-۴-۱-۱- پایان‌نامه‌ها

1. 1. کمال کوهی(۱۳۹۰) در رساله دکترای خود موضوعی با عنوان «تبیین جامعه شناختی مدیریت بدن در میان زنان شهر تبریز » انجام داده است. این پژوهش با روش تلفیقی، با تعداد نمونه ۷۳۸ نفر در بخش کمی (پیمایش) و ۲۰ نفر در بخش کیفی (گروه متمرکز) انجام شده است. روش نمونه‌گیری در بخش کمی، خوشه‌ای چند مرحله‌ای توام با تصادفی ساده و سیستماتیک و در بخش کیفی هدفمند و در دسرس بوده و به‌وسیله پرسشنامه و مصاحبه نامه اطلاعات لازم از زنان ۱۵ سال و بالاتر گردآوری شده است. در بخش کیفی نمونه‌گیری تا اشباع نظری تداوم داشت. پس از تجزیه و تحلیل داده‌های کمی رساله، یافته‌ها نشان می دهد که: ۱) مدیریت بدن در میان زنان ۱۵ سال و بالاتر شهر تبریز از سطح متوسط به بالایی برخوردار بوده است. ۲) مدیریت بدن به تفکیک وضعیت شغلی، وضعیت تاهل و منشا اجتماعی متفائت بوده و اختلاف معنی داری بین گروه‌های مختلف متغییرهای مذکور وجود دارد. ۳) همچنین متغییرهای مقایسه اجتماعی بدن، گروه‌های اجتماعی، سن، تحصیلات، سرمایه فرنگی، اقتصادی و دینداری و رسانه‌های ارتباطی و اطلاعاتی بر مدیریت بدن زنان به صورت مستقیم و غیر مستقیم تاثیر معنی داری دارند. در مجموع ۲۶ درصد از تغیرات مدیریت بدن به‌وسیله متغییرهای موجود در شکل معادلات ساختاری تبیین می شوند.

1. 1. مهسا زاهدی نژاد (۱۳۸۹) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود موضوعی با عنوان «بررسی جامعه شناسی عوامل موثر بر مدیریت بدن بین دانشجویان دختر دانشگاه باهنر و دانشجویان دختر علوم پزشکی » انجام داده است. که با بهره گرفتن از روش پیمایشی از مجموع تقریبا۹۴۵۰ دانشجوی دختر دانشگاه باهنر کرمان و ۳۰۰۰ دانشجووی دختر دانشگاه علوم پزشکی کرمان بر مبنای فرمول کوکران ۴۰۰ نمونه به روش اتفاقی انتخاب شده است. دیدگاه‌های نظری فیمینیسم رادیکال. نظریه گیدنز، گافمن، فستینگر، گروگن، روزنبرگ و نظریه مبادله اجتماعی راهنمای آزمون فرضیات تحقیق می‌باشد. هم‌چنین برای سنجش روایی و پایایی سوالات از ضریب الفای کرونباخ و اعتبار صوری استفاده شده است. یافته‌‌های تحقیق نشان می دهد، عوامل مستقیم موثر به مدیریت بدن عبارتنداز: رسانه، نگرش جنسیتی، تصویر از بدن که ۷۴۴% واریانس مدیریت بدن را تبیین کرده‌اند.

1. 1. سعید سلطانی بهرام (۱۳۹۰) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود موضوعی با عنوان «بررسی رابطه منابع هویت با مدیریت بدن در میان زنان متاهل شهر تهران » انجام داده است. در این مطالعه توصیفی تحلیلی رابطه منابع سه گانه هویت ( مدرن، ملی و دینی) و مدیریت بدن با روش پیمایشی مورد بررسی قرار گرفته است. حجم نمونه ۴۰۰ نفر از زنان متاهل شهر تهران هستند که با فرمول کوکران و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله‌ای انتخاب شده‌اند. در این تحقیق پیمایشی از پرسشنامه برای جمع‌ آوری اطلاعات استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می دهد که رابطه مثبت و معنی‌داری بین هویت مدرن و مدیریت بدن وجود دارد. لیکن دو منبع هویت، یعنی هویت ملی و هویت دینی رابطه معنی داری با مدیریت بدن ندارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که چهار متغییر سطح تحصیلات، منطقه محل سکونت، هویت مدرن و هویت ملی در کل توانسته‌اند ۲۹ درصد واریانس مربوط به مدیریت بدن را تبیین کنند.

1. 1. غلامرضا میناخانی (۱۳۹۰) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود موضوعی با عنوان «مدیریت بدن و صورت‌بندی هویت فردی و اجتماعی » انجام داده است. برای این منظور متغییرهای مدیریت بدن، هویت اجتماعی، تصویر بدن کما‌گرایی، خودپنداره، سرمایه فرهنگی و مصرف رسانه‌ای بر روی نمونه‌ی ۳۸۵ نفری (۱۹۵ دختر و ۱۹۰ نفر دختر) از دانشجویانی که به صورت خوشه‌ای چند مرحله‌ای از تمام دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان انتخاب شده بودند، به صورت کمی مورد آزمون و بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین مدیریت بدن و سبک هویت اطلاعاتی، خودپنداره مثبت، سرمایه فرهنگی و مصرف رسانه‌ای ارتباط مثبت و معنادار و با هویت ملی و مولفه‌های تصویر بدنی ارتباط منفی معنادار وجود دارد و با کمال‌گرایی ارتباط معنادار وجود ندارد. همچنین یافته‌ها نشان داد که بین دو جنس، مقاطع مختلف تحصیلی، گروه‌های مختلف تحصیلی و قومیت در مدیریت بدن تفاوت معناداری وجود ندارد ولی بین دانشجویان مجرد و متاهل در میزان اهمیت به مدیریت بدن تفاوت معنادار وجود دارد. یافته‌های این پژوهش بیانگر اهمیت مدیریت بدن در رفتارهای روزانه افراد در موقعیت‌های مختلف است.

1. 1. امیر امیری (۱۳۹۰) در پایان نامه خود با عنوان «مدیریت بدن و مقبولیت اجتماعی» پژوهشی انجام داده‌اند. تحقیق به روش پیمایش و با ابزار پرسش‌نامه و در میان دانشجویان علوم انسانی مقطع کارشانسی دانشگاه آزاد و پیام نور شهر زنجان انجام شده و روش نمونه گیری آن بصورت تصادفی سیستماتیک است که حجم نمونه براساس فرمول کوکران ۳۷۰ نفر انتخاب شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که میانگین مدیریت بدن برای دانشجویان دختر۴۶/۸۳ و پسر ۶۶/۷۲ درصد بوده که حاکی از مدیریت بیشتر دختران نسبت به پسران بر بدن‌هایشان می‌باشد. بر اساس نتایج، همه‌ی فرضیه‌ها معنی دار بوده و در مجموع ۷/۸۹ درصد از واریانس و پراکندگی متغییر بدن بوسیله متغییرهای مستقل تبین گردیده است.

1. 1. ندا گلبهاری (۱۳۹۱) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود پژوهشی با عنوان “بررسی رابطه‌ی بین سرمایه فرهنگی و مدیریت بدن در بین زنان و مردان ۲۰ – ۵۹ سال ساکن تهران و با تکیه بر نظریات آنتونی گیدنز و پیر بوردیو” انجام داده است. این پژوهش در واقع به دنبال یافتن پاسخ این سوال است که سرمایه فرهنگی، چگونه و طی چه مکانیسمی در ارتباط با مدیریت بدن قرار می گیرد و چه عوامل یا متغییرهای دیگری می توانند در جرح و تعدیل این ارتباط دخیل باشند. جمعیت نمونه‌ی این کار تحقیقی بر اساس فرمول کوکران و با بهره‌گیری از شیوه نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب گردیدند که شامل ۳۵۰ نفر می شوند. همچنین روش تحقیق در این پژوهش، پیمایش و ابزار اصلی گردآوری اطلاعات در آن، پرسشنامه است. نتایج حاصل از آزمون‌های همبستگی و تجزیه و تحلیل داده‌ها در این اثر، حاکی از وجود رابطه معنادار و مستقیم بین سرمایه فرهنگی و مدیریت بدن و عدم وجود رابطه معنادار بین تصور ذهنی از بدن و متغییر وابسته می‌باشند. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهند که بین سن، جنس، وضعیت تاهل و دینداری و همچنین پایگاه اقتصادی (متغییرهای زمینه‌ای) با مدیریت بدن ارتباط معنادار وجود دارد. نتایج بدست آمده از تحلیل رگرسیون چند متغییری نیز گویای آن است که متغییرهای پایگاه اقتصادی و اجتماعی و وضعیت تاهل در ترکیب با دیگر متغییرهای مستقل وارد شده در تحلیل، از قدرت لازم در پیش‌بینی میزان مدیریت بدن برخوردار نیستند و لذا از معادله رگرسیون حذف می‌گردند. ضمن اینکه پس از انجام تحلیل رگرسیون به تفکیک جنس، مشخص شد برای جنس مذکر، دو متغییر وضعیت تاهل و سرمایه فرهنگی به عنوان متغییرهای پیش بین در معادله رگرسیون باقی می مانند و برای جنس مونث نیز متغییرهای سرمایه فرهنگی، دینداری و جنس به ترتیب با بیشترین و کمترین وزن، به عنوان متغییرهای پیش‌بینی کننده‌ی میزان مدیریت بدن مطرح می‌گردند.

1. 1. آرش ضیاء پور (۱۳۸۹) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود موضوعی با عنوان «بررسی تاثیر سرمایه فرهنگی بر مدیریت بدن جوانان (مطالعه موردی جوانان شهر گیلانغرب) » انجام داده است. در این پژوهش از یک نمونه ۴۰۲ نفری از ساکنان ۱۵-۲۹ سال شهر گیلانغرب، استفاده شده است. چارچوب نظزی تحقیق بر اساس عقاید «بوردیو» و «گیدنز» شکل گرفته است. نتایج پژوهش با بهره گرفتن از آمارهای توصیفی و استنباطی نشان می دهد که میانگین سرمایه فرهنگی (۰۱/۳ از ۵) کمتر از میانگین مدیریت بدن (۱۰/۳ از ۵) است. مقایسه ضرایب همبستگی نیز نشان می دهد که قوی‌ترین متغییر «سرمایه فرهنگی عینیت یافته» (۳۲۴%=r) و ضعیف‌ترین «سرمایه فرهنگی نهادینه شده» (۱۸۸%=r) با مدیریت بدن رابطه برقرار است. در مجموع نتایج تحقیق حاکی از آن است که بیشترین همبستگی سرمایه فرهنگی با رژیم لاغری (۳۷۴%) و جراجی زیبایی (۳۷۲%)، همچنین، نتیجه رگرسیون خطی چند متغییره متغییرهای مستقل با مدیریت بدن پسران و دختران نشان می دهد که از میان متغییرهای مستقل، چهار متغییر سرمایه فرهنگی عینیت یافته، سرمایه غرهنگی تجسم یافته، سن و پایگاه اقتصادی/ اجتماعی در مدل نهایی باقی مانده‌اند مقایسه بتاها نشان می دهد که سرمایه فرهنگی عینیت یافته (۲۲۴/=beta) و سن (۱۰۴/=beta) به ترتیب، قوی‌ترین و ضعیف‌ترین میزان تاثیر را بر متغییر وابسته مدیریت بدن پسران و دختران دارند. بطور کلی مدل ارائه شده در این پژوهش ۱۶٫۵ درصد تغییرات متغییر وابسته را توضیح می دهد.

1. 1. احمدی (۱۳۸۶) در پایان نامه خود با عنوان “بررسی فعالیت‌های مرتبط با مدیریت بدن و هویت اجتماعی” صورت گرفته است. روش تحقیق خوشه‌ای چند مرحله‌ای بوده است. نمونه این آماری تحقیق شامل ۴۰۰ نفر از ساکنان ۱۸ سال به بالای ساکن در شهر رشت می‌باشد. نتایج این تحقیق نشان‌ داده است که بین سرمایه اقتصادی و مدیریت بدن هیچ‌گونه رابطه‌ای وجود ندارد. به‌علاوه نتایج نشان‌دهنده‌ی آن است که سرمایه فرهنگی با مدیریت بدن‌ رابطه معناداری دارد. همچنین بین زنان و مردان از نظر میزان اهمیت دادن به کنترل وزن خود تفاوت معناداری دیده می شود.

1. 1. مرتضی شعبانی (۱۳۹۱) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود پژوهشی با عنوان “بررسی وضعیت سبک زندگی و ابعاد آن شامل: اوقات فراقت، مصرف فرهنگی و مدیریت بدن در بین جوانان شهر رودسر” انجام داده است. در این پژوهش، از رویکرد تقلیل‌گرایانه بوردیو استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق، جوانان ۱۵- ۲۹ ساله‌ی شهر رودسر می‌باشد و تعداد نمونه برابر ۲۷۱ نفر است که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شده‌اند. روش تحقیق پیمایش و ابزار آن پرسشنامه می‌باشد. نتایج تحقیق نشان داد که سرمایه فرهنگی بر روی بر روی سبک زندگی تاثیر گذار است. ولی تاثیر سرمایه اقتصادی بر روس سبک زندگی مورد تایید قرار نگرفت. همچنین تاثیر سرمایه فرهنگی بر چگونگی گذران اوقات فراقت و مصرف فرهنگی تایید و بر روی مدیریت بدن رد شد. ولی سرمایه اقتصادی تاثیری بر هیچ کدام از ابعاد سبک زندگی نداشت.

1. 1. سمیه ورشوی (۱۳۸۹) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان “عوامل اجتماعی موثر بر انجام جراحی زیبایی زنان"انجام داده است. روش مورد استفاده روش علی- مقایسه‌ای بوده که بر پایه آن نمونه مورد نظر که شامل ۸۰ نفر از زنان ۱۸ الی ۴۵ ساله است به دو گروه تقسیم شده است (زنانی که جراحی زیبایی انجام داده‌اند و زنانی که جراحی زیبایی انجام نداده‌ند) این دو گروه برحسب متغییرهای تاهل و منطقه محل سکونت همگن شده‌اند. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان می دهد متغییرهای سرمایه فرهنگی، فشار هنجاری، و پایگاه اجتماعی/ اقتصادی با احتمال انجام جراحی زیبایی رابطه مثبت و معنادار و متغییرهای تصور از بدن و روابط اجتماعی با احتمال انجام جراحی زیبایی رابطه منفی و معنادار دارد.

1. 1. مهدی ژیانپور درپایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان “بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر انجام جراحی های زیبایی در شهر اصفهان ” (۱۳۸۶) که به عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه اصفهان ارائه شده است به بررسی متغییرهای زمینه ای و پایگاه اجتماعی- اقتصادی و نیز مدیریت بدن پرداخته است. حجم ۱۴۰ نفری نمونه‌ی تحقیق شامل افرادی است که بدون داشتن نقص یا مشکل پزشکی، در مقطع دو ماه‌ی این بررسی اقدام به عمل جراحی کرده بوده‌اند. ابزار گردآوری داده‌ها در این پیمایش پرسش نامه بوده است. یافته‌های تحقیق نشان می دهد اکثریت افرادی که به جراحی زیبایی اقدام کرده‌اند زن، غیرمتاهل، و متعلق به طبقات و پایگاه متوسط روبه پایین و پایین جامعه بوده و این واجد سطح متوسط بالا و بالایی از مدیریت بدن هستند. و براساس نظرات راهنما و نتایج این تحقیق می توان گفت: (۱) انجام جراحی زیبایی به عنوان یک رفتار مصرفی منزلت بخش مختص به اقشار ممتاز جامعه نیست و در میان اقشار پایین‌تر جامعه نیز فراگیر شده است. (۲) اکثریت یافتن اقشار پایین تر از متوسط در بین متقاضیان زیبایی کلینیکی می تواند بیانگر اهمیت اجتماعی زیبایی و تمایل این افراد جهت کسب موقعیت بالاتر و دستیابی به احترام بیشتر باشد؛ (۳) رفتارهای معطوف به زیبایی و جذابیت بدنی به عنوان بخشی از یک سبک زندگی می تواند تمایزبخش اقشار مختلفی باشد واجد تعلق طبقاتی و پایگاهی واحد هستند.

1. 1. حمیده فرزانه در پایان نامه ای با عنوان “زنان و فرهنگ بدن: عوامل موثر بر گرایش به جراحیهای زیبایی” (دانشگاه علامه طباطبایی سال ۱۳۸۵) به بررسی متغییرهای مستقل موثر بر گرایش زنان به جراحی زیبایی پرداخته است. این متغییرها چنین اند: متغییرهای سن، تحصیلات، وضعیت تاهل. بقیه متغییرهای او عمدتا از بعدی روانشناختی برخوردارند و میل به برتر بودن و دستیابی به اعتماد به نفس بیشتر و همین طور نارضایتی و بیگانگی نسبت به بدن را در بر می گیرند. مورد اخیر که در قالب تصور ذهنی از بدن مورد بررسی قرار گرفته می تواند با ابعاد اجتماعی وسیعتری ارتباط یابد و در سطحی جامعه شناختی مورد بررسی قرار گیرد. در تحقیق حاضر این کار به واسطه بررسی ابعاد اجتماعی هویت و به ویژه تاثیر رسانه‌ها در عصر جهانی شدن انجام پذیرفته است.

1. 1. سحر آقایاری در پایان نامه “بررسی گرایش زنان به جراحی پلاستیک ” (۱۳۸۲)، که به عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران ارائه شده است به بررسی متغییرهای زمینه ای و همینطور متغییرهای پایگاه اجتماعی– اقتصادی و نیز متغییرهای روانشناختی اعتماد به نفس و تصویر بدن پرداخته است. ابزار گردآوری داده‌ها در این پیمایش پرسش نامه بوده است. در این تحقیقی گرایش زنان به جراحی های زیبایی در شهر تهران را متاثر از عقیده شوهران آنان می داند و بیان می کند که تمایل صاحبان کار در به کارگیری افراد زیبا و خوش اندام برای تصدی برخی مشاغل در اعمال مدیریت بدن زنان موثراست.

1. 1. محمد روحانی (۱۳۷۹) در رساله ی دکتری خود با نام “مقایسه ویژگی های شخصیتی مراجعه کنندگان جهت عمل رینوپلاستی به درمانگاه ENT‌ بیمارستان امیر اعلم با گروه شاهد بر اساس پرسش نامه شخصیتی MMPI ” با بررسی یک نمونه ۶۰ نفری از مراجعه کنندگان جهت عمل رینوپلاستی به درمانگاه گوش و حلق و بینی، که با یک نمونه ۶۰ نفری از همراهان دیگر بیماران کنترل می شد و از نظر سن، جنس و تحصیلات با نمونه اول همسان شده بود نتیجه می گیرد که از ده ویژگی شخصیتی نابهنجار که از پرسشنامه شخصیتی چند وجهی مینه سوتا استخراج شده است، سه ویژگی در بین افراد گروه رینوپلاستی به طور قابل ملاحظه ای از گروه شاهد بیشتر است. این سه ویژگی عبارتند از: شخصیت نابالغ و رشد نیافته، تمایل به گوشه گیری، مردم گریزی و اشکال در برقراری روابط اجتماعی، هیپوکندریازیس.

۲-۴-۱-۲- مقاله‌ها

1. 1. رضایی، اینانلو و فکری (۱۳۸۹) در پژوهشی با عنوان «مدیریت بدن و ارتباط آن با عوامل اجتماعی» پژوهشی انجام داده‌اند. در این تحقیق عوامل اجتماعی موثر در این پدیده بررسی شده است و با بهره گرفتن از روش پیمایشی از مجموع ۶۰۰۰ دانشجوی دختر دانشگاه مازندران بر مبنای فرمول کوکران ۴۰۰ نمونه به روش خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شده است. دیدگاهای نظری فمنیسم سوسیال، نظریه فوکو، گیدنز و گافمن راهنمای آزمون فرضیات تحقیق می‌باشد، برای سنجش روایی و پایایی سوالات از ضریب الفای کرونباخ و اعتبار صوری استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می دهد عوامل مستقیم موثر در مدیریت بدن عبارتند از: مصرف گرایی (r=0/56) فشار اجتماعی (r=0/61) و مصرف رسانه‌ای (r=0/42). این سه عامل ۸۳ درصد تغییرات متغییر وابسته را تعیین می‌نمایند.

1. 1. مهدوی و اسفنجیر(۱۳۸۹) پژوهشی با عنوان « بررسی میزان تمایل به مدیریت بدن و کنترل اندام و عوامل موثر بر آن» را انجام داده‌اند. این تحقیق با هدف بررسی میزان تمایل به مدیریت بدن و کنترل اندام و عوامل موثر بر آن صورت گرفته است. به این منظور از میان ۳۵۰ نفر از دانشجویان دختر دانشگاه غیر انتفاعی سبزآمل ۲۰۰ نفر به روش تصادفی انتخاب شدند. تحقیق به روش توصیفی از نوع زمینه‌یابی انجام شد. ابزار گرداوری اطلاعات پرسشنامه است. نتایج تحقیق نشان داد که: ۱) در تمامی ابعاد هشت گانه تشخص طلبی، تاثیر دوستان و هم‌سالان،‌ تنوع طلبی و نوگرایی، مقاصد جنسی، همانندسازی، معرف طبقه اجتماعی و داشتن هویت بالاترین تاثیر را در تبین متغییر وابسته میزان تمایل به مدیریت و کنترل اندام و بدن دارند.

1. 1. فاتحی و اخلاصی(۱۳۸۷) تحقیقی با عنوان ” مدیریت بدن و پذیرش اجتماعی بدن” در شهر شیراز با جامعه آماری زنان آن شهر انجام دادند بیان می‌کنند که براساس یافته هایشان میانگین مدیریت بدن ۸/۶۲% بوده که نشان از میزان توجه بالای زنان به بدن در همه ابعاد گوناگون آن دارد و پذیرش اجتماعی، دینداری، مصرف رسانه‌ای، سرمایه ی فرهنگی، پایگاه اقتصادی و اجتماعی و سن به ترتیب با ۲۷%، ۳۸%، ۱۶%، ۰۷/۰%، ۲۳%، ۲۳%، از واریانس مدیریت بدن را تبیین می‌کنند و بیان می کند که مدیریت بدن زنان توأم با پذیرش و تائید اجتماعی است.

1. 1. خواجه نوری و روحانی و هاشمی (۱۳۹۰) تحقیقی با عنوان «سبک زندگی و مدریت بدن» انجام داده‌اند. داده‌های پژوهش با بهره گرفتن از روش پیمایشی و با تهیه پرسش‌نامه خود گزارشی در شهر شیراز نمونه‌ای ۵۰۸ نفری از زنان ۱۵ تا ۶۴ ساله با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان دادند که در سطح تحلیل دو متغییره تمامی سبک‌های زندگی با مدیریت بر ظاهر و هم‌چنین تغییر شکل اندام رابطه داشته‌اند، اما در تحلیل چند متغییره مشاهده شد که سبک‌های مدرن ورزشی- موسیقی، فراغتی، مشارکت‌های جدید، مذهبی و در نهایت، موسیقی سنتی روی هم توانسته‌اند مدیریت زنان در ظاهرشان را با ۴۵ درصد تبیین کنند و متغییرهای سبک مشارمتی جدید، ورزشی- موسیقی جدید، موسیقی قدیمی و در نهایت فراغتی روی هم ۳/۳۰ درصد تغییرات مدیریت تغییر شکل اندام زنان ر تبیین کنند.

1. 1. رسولی در پژوهشی (۱۳۸۲) به بررسی شاخص های سبک زندگی و نحوه پرداخت آنها در آگهی های بازرگانی تلویزیون ایران پرداخته است. روش به کار رفته در این پژوهش، تحلیل محتوا و پرسشنامه معکوس بوده است. سوال اصلی این بوده است که آیا تبلیغات تجاری در تلویزیون سبک و شیوه خاصی از زندگی را به مخاطبان معرفی می‌کنند؟ نتایج حاکی از آن بودده است که سه نوع تبلیغات مطرح شده است: الف ) سبک زندگی مبتنی بر نمایش الگوها و ارزشهای مبتنی بر طبقات اجتماعی. ب ) سبک زندگی مبتنی بر مصرف کالاهای فرهنگی و اقتصادی) سبک زندگی مبتنی بر الگوهای مدرن و سسنتی. بدین ترتیب بیشتر الگوها و ارزشهای مربوط به زندگی مدرن طبقات متوسط و مرفه جامعه در تبلیغات عرضه شده است.

1. 1. میرزایی و امینی ( ۱۳۸۵ ) در پژوهشی با عنوان “تحلیل محتوای پیام های بارگانی تلویزیونی با تأکید بر طبقۀ اجتماعی و سبک زندگی” به دنبال پاسخ گویی به این سؤال است که پیام های بازرگانی در ایران چه نوع الگو و سبک زندگی را تبلیغ می‌کنند؟ آنها با بیان اینکه پیام های بازرگانی کارکردهای چندگانه ای ایفا می‌کنند؛ از یک سو به معرفی محصولات و کالاهای مورد نیاز پرداخته و از سوی دیگر جنبۀ گسترش مصرف گرایی را با خود به همراه دارند، به تحلیل آنها در یک مقطع زمانی پرداخته اند. نتایج این پژوهش که با بهره گرفتن از روش تحلیل محتوا انجام شده و جامعۀ آماری آن، پیام های بازرگانی پخش شده قبل و میان پربیننده ترین برنامه ها و سریال های تلویزیونی در شش ماه اول ۱۳۸۴ بوده است، حاکی از آن است که پیام های بازرگانی در ایران به مثابۀ زبان، تولید کنندۀ معانی مصرف است و نمایش دهندۀ سبک زندگی طبقۀ متوسط رو به بالاست. به طوری که این تبلیغات حاوی نمایش ورزش های متعلق به طبقۀ بالا، خیابان های شمال شهر، منازل ویلایی دارای حیاط و استخر و همچنین نمایش برج های بلند و اتومبیل های بالای پانزده تومان در آگهی های بازرگانی است. از سوی دیگر مقولۀ دیگری که نمایانگر ترویج مصرف گرایی به واسطۀ پیام های بازرگانی است اختصاص بیشترین درصد پیام ها به تبلیغات مواد غذایی است.

1. 1. خواجه نوری و مقدس (۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان “رابطه بین تصور از بدن و فرایند جهانی شدن ” انجام داده اند. مطالعه شامل ۲۲۰۰ زن در شهرهای تهران، شیراز و اصفهان است. در ابتدا مطالعات انجام شده را بررسی می‌کرده، و سپس با بهره گرفتن از نظریه ترکیبی که عمدتا مبتنی بر آرا گیدنز و سپس رابرتسون و همچنین پژوهش‌های پیشین بوده است. ۹ فرضیه به آزمون گذاشته شدند. برای جمع‌اوری اطلاعات روش پیمایش به‌کار گرفته شده و با بهره گرفتن از پرسش‌نامه مقیاس تصور بدن داده‌های مورد نیاز جمع‌ آوری شدند. شیوه نمونه‌گیری مطالعه تصادفی نظام‌مند بوده است. یافته‌های تحقیق نشان دهنده آن است که مدل نهایی تحقیق به ترتیب با بهره گرفتن از شش متغبر نوگرایی، آگاهی نسبت به جهانی شدن، شیوه زندگی، گفتگو در خانواده، سرمایه فرهنگی و وضعیت تاهل نزدیک به ۴۰ درصد از تغییرات تصور بدن در زنان شهرهای تهران، شیراز و اصفهان را تبیین می کند.

1. 1. بلالی و افشارکهن (۱۳۹۰) در تحقیقی با عنوان «زیبایی و پول، آرایش و جراحی» انجام داده است در این مقاله مفهوم زیبایی به صورتی مختصر کنکاش شده و سپس با استدلالی در خصوص اینکه به باور مردم زیبایی را می توان با پول و تلاش فردی به دست آورد به بحث آرایش و جراحی زیبایی و تاریخچه این دو مقوله درجهان و ایران پرداخته شده است. در بحث ایران به نقش رسانه‌ها و مطبوعات در خصوص ورود فرهنگ زیبایی غربی به ایران صحبت شده است و سپس به آمار مصرف لوازم آرایشی و نیز اقدام به اعمال جراحی در جهان و ایران و روند رو به رشد آن اشاره شده است. در بخش نظریات، سه رویکرد در ارتباط با فرهنگ مصرف لوازم آرایشی مطرح شده‌اند. در نهایت نتیجه‌گیری از بحث ها ارائه شده است.

1. 1. گلمراد مرادی (۱۳۹۱) در تحقیقی با عنوان ” نقش عوامل جامعه شناختی موثر بر استفاده دختران جوان از لوازم آرایشی” انجام داده است. این پژوهش با روش پیمایش انجام و داده‌های آن از طریق پرسش‌نامه جمع‌ آوری شدند. جامعه آماری کلیه دانشجویان دختر دانشگاه آزاد واحد اسلام‌آباد غرب بود. تعداد جامعه آماری برابر ۷۸۴ نفر است. از این تعداد ۴۰۰ نفر براساس نمونه‌گیری تصادفی ساده برای مطالعه انتخاب شدند. یافته‌های پژوهشی نشان می دهد بین متغییرهای، تمایل به جلب توجه، تشخص‌طلبی، میزان نوگرایی، میزان گرایش دینی و تحصیلات پدر و مادر با بهره گرفتن از لوازم آرایشی رابطه معنی‌دار وجود دارد. نتایج ضریب رگرسیونی نشان می دهد که شش متغییر متمایل به جاب توجه، میزان تشخص‌طلبی، میزان نوگرایی، میزان درآمد، وضعیت شغلی و وضعیت تاهل، به ترتیب میزان اهمیتی که در تبین متغییر وابسته داشته‌اند، وارد معادله شده و در مجموع مقدار ۵۱ درصد از واریانس متغییر وابسته را تبین نموده‌اند.

۱۰- آزاد ارمکی و چاوشیان (۱۳۸۱) تحقیقی با عنوان « بدن به مثابه رسانه و هویت » انجام داده است. این تحقیق به بررسی تجربی فرضیه گسسته شدن شکل‌های هویت از موقعیت ساختاری می‌پردازد. روش تحقیق خوشه‌ای چند مرحله‌ای بوده است. نمونه این تحقیق شامل ۸۲۵ نفر از ساکنان ۱۸سال به بالای شهر تهران می‌باشد. یافته‌های این تحقیق حاکی از آن است که سطوح گوناگون مدریت بدن رابطه معناداری با متغییرهای که آشکارا ریشه در فرهنگ جامعه (سن، جنس، تحصیلات، سرمایه فرهنگی، دیانت و نگرش سنت به خانواده) دارند، به علاوه نتایج تحقیق نشان می دهد که بین مدیریت بدن و متغییرهای ساختاری مثل پایگاه اقتصادی و شغل رابطه معناداری وجود ندارد.
۱۱-شیرین احمدنیا نیز در مقاله ای با عنوان جامعه شناسی بدن و بدن زنان در سال ۱۳۸۵ در فصلنامه زنان ضمن این که از اهمیت بدن و ضرورت توجه داشتن بر بدن از سوی زنان اشاره دارد به فشارهای فرهنگی اجتماعی موثر بر بدن زنان نیز توجه دارد و معتقد است اساساً الگوی فرهنگی غربی در سطح بین المللی که از طریق رسانه‌های جمعی و تکنولوژی های نوین ارتباطی تشدید و تسهیل می گردد ارزش های خاصی مرتبط با اشکال و اندازه های بدنی ایده آل و مطلوب مورد تأکید قرار می گیرد به طوری که این گونه ارزش ها به عنوان ایده آل و اهداف عینی بر رفتارهای افراد به ویژه در جوامع مختلف برای هماهنگ کردن یا نزدیک تر کردن خصوصیات بدن خود با این ارزش ها مورد توجه قرار می گیرند. نمونه مشخص که از این ارزش ها مورد توجه قرار می گیرند. نمونه مشخص از این ارزش ها که امروزه در مورد زنان در اکثر جوامع مورد توافق قرارگرفته باریک اندامی است. او همچنین به پیامدهای سوء رژیم های لاغری برای روانی و جسمانی زنان اشاره کرده است. و از نظر جسمانی مشکلاتی که در اثر رژیم های لاغری ممکن است در رشد بدنی آنان اثر بگذارد و در رابطه با مسائل روانی رژیم های لاغری نوعی وسواس خوردن را نیز ایجاد می‌کنند، به طوری که اگر افراد بیش از مقدار لازم بخورند دچار احساس گناه می شوند
۱۲-محمود بلوچی در تحقیقی که پیرامون جراحی زیبایی بینی انجام داده است (۱۳۷۶)، با بررسی ۸۷ مورد از افرادی که تحت عمل جراحی زیبایی بینی قرار گرفته اند، به این نتیجه رسیده است که ۹۶% علت انجام عمل مزبور به خاطر زیبا شدن بینی و نهایتا زیبا شدن صورت بوده است. سن ۱۸ تا ۳۵ سالگی بیشترین سن انجام عمل بوده است و ۷۵% افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند، ‌قبل از عمل جراحی علاوه بر خودشان، پدر، مادر یا همسرشان از وضع بینی آنها ناراضی بودند که در ۶۴% از آنها، این نارضایتی پس از عمل از بین رفته بود. بر اساس نتایج این تحقیقات میزان تحصیلات ۶۳% افراد در این مطالعه، زیر دیپلم بوده است.
۱۳-همچنین علی اصغرسعیدی در مقاله ویژگی های مصرفی که در سال ۱۳۸۴ منتشر نمود در ابتدا از فرهنگ مصرفی و پس از آن به روند این که چگونه شد که بر بدن پرداخته شد و شاخه ای به عنوان جامعه شناسی بدن شکل گرفت صحبت می کند. او در مقاله اش معتقد بود که بدن به عنوان اُبژه در نظریه های جامعه شناسان شناخته شده است و بدن را به مثابه ماشین می داند که در امر رژیم گرفتن و ورزش کردن چنان باید تحمل کند که در حقیقت با انواع وسائل به اندازه گیری آن می پردازد. او معتقد است تبلیغات هم ایده ای خاص از نوعی بدن و شکلی مطلوب ازبدن ارائه می کند و آن را توسعه می دهد و افراد را مجبور می کند که اگر می خواهید این لباس را بپوشید باید این شکل بدن را داشته باشید.
۲-۴-۲- تحقیقات انجام گرفته در خارج کشور

1. 1. تن (۱۹۷۹) تاثیر تبلیغات رسانه ای بر ملاک های زیبایی را مورد بررسی قرار داد. او با قرار دادن عده ای از افراد در معرض پیام های رسانه ای در مورد زیبایی، نشان داد افرادی که در معرض این پیام ها بودند به نسبت افرادی که در معرض آنها نبودند، ویژگی هایی چون جذابیت جسمی، صورت زیبا و تناسب اندام را با اهمیت تر تلقی می کردند. این تحقیق با بهره گرفتن از مدل آزمایشی کلاسیک صورت گرفت و تاثیر پیام های رسانه‌ای درباره زیبایی بر افراد مواجه با این پیامها را تایید نمود. با این وجود این تحقیق، گروه های مختلف افراد متاثر از رسانه‌ها را از یکدیگر متمایز نکرد و به عبارت دیگر افراد را بر حسب میزان و نوع تاثیر پذیری از این پیامها در دسته های مختلف قرار نداد (امیدی ۱۳۹۰: ۱۴)

1. 1. رابینسون^[۱۴۷] (۲۰۰۳) در تحقیق با عنوان “شیوه پوشش، تاثیر گذاری بدن و مدیریت بدن” دریافت که شرکت در برنامه‌های کاهش وزن با بالا رفتن جذابیت بدن رابطه دارد. زنان بیشتر آن نوع لباس‌هایی می‌پوشند که آن قسمت از بدنشان را نشان دهد که از آن راضی هستند. آن‌ها (زنانی که در برنامه کاهش وزن شرکت کرده بودند) لباس‌هایی را نمی‌پوشند که آن قسمت از بدنشان را نشان دهد که از آن رضایت ندارند. از طرف دیگر یافته‌های این تحقیق نشان داد که شیوه پوشش با سن و وضعیت تاهل در ارتباط است. زنانی که برای کاهش وزن شرکت می‌کنند از لباس‌هایی استفاده می‌کنند که ظاهر آنان را بهتر سازد و تصور آنان را از بدنشان بهبود بخشد. آنان به مرور که در برنامه کاهش وزن شرکت می‌کنند اگر تصور و رضایت آنان از بدنشان افزایش پیدا کند با جدیت برنامه‌ها را دنبال می‌کنند و در کاهش وزن موفق‌تر عمل می‌کنند.

1. 1. راد و لنون^[۱۴۸] (۲۰۰۰) در تحقیق با عنوان “تصور از بدن و مدیریت ظاهر^[۱۴۹]” به این امر می‌پردازد که زیبایی در تمامی فرهنگ‌ها به عنوان یک ارزش محسوب می شود و آن ممکن است به خودی خود برای بعضی افراد خصوصا برای زنان یک هدف باشد. صورتی زیبا، اندامی‌ باریک و تناسب اندام امروزه معیاری برای زیبایی زنان محسوب می شود. جمعیت مورد مطالعه شامل دانشجویان دختر ۹۹ کالج در آمریکا، بین سنین ۱۹-۲۴ سال است. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده و نمونه آماری تحقیق نیز ۲۰۸ نفر بوده است. آنان در نتایج خود دریافتن زنان خیلی سریع یاد می‌گیرند که ظاهر خود را جهت رسیدن به ایده‌آل‌های فرهنگی مدیریت نمایند که نوعا شامل تنظیم وزن و تمیز نگه‌داشتن خود جهت برآوردن هنجارهای مورد انتظار می‌باشد. چنین انتظارات فرهنگی قویا ما را درمورد اینکه راجع به بدن خود چگونه احساسی داشته باشیم تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین آن میزان از مدیریت ظاهر از جمله رژیم غذایی، ورزش، استفاده از وسایل آرایشی، جراحی‌های زیبایی و انتخاب پوشش را نیز تحت تاثیر قرار می دهد،‌ به‌علاوه نتایج یافته‌های تحقیق نشان داده که بعضی بر این باور بودند که داشتن تناسب اندام، بدنی باریک و ظاهری آراسته، شادی و موفقیت را به همراه خود دارد. در ضمن یافته‌ها حاکی از این است، زمانی تصور از خود تحت تاثیر ظاهر قرار می گیرد که آزمودنی‌ها خود را با افراد دیگر مقایسه می‌کردند. همچنین زمانی که این مقایسه با افرادی بود که لحاظ ظاهر از آزمودنی‌ها بالاتر بودند تصور آنان از خود منفی و در غیر این صورت تصور آنان از خود مثبت بود.

1. لنون و راد (۱۹۹۴) در تحقیق دیگری تحت عنوان ” رابطه بین نگرش به نقش‌های جنسیتی، رضایت از بدن، عزت نفس و مدیریت ظاهر در زنان” به بررسی این موضوع در بین ۱۹۴ نفر از دانشجویان دانشگاه با میانگین سنی ۲۱ سال پرداخته‌اند. ابزار این تحقیق پرسشنامه بوده است. یافته‌های تحقیق نشان می دهد که: ۱- نحوه نگرش به نقش جنسیت و رضایت از بدن، با عزت نفس به صورت مثبتی در رابطه است ۲- رضایت از بدن همبستگی بیشتری با عزت نفس دارد تا نگرش‌های سنتی به نقش‌های جنسیتی. ۳- زنانی که دارای عزت نفس بالایی هستند نسبت به زنانی که دارای عزت نفس پایینی می‌باشند کمتر درگیر فرایند مدیریت ظاهر می شوند.۴- هم زنانی که دارای نگرش سنتی به نقش‌های جنسی و هم زنانی که دارای نگرش‌های غیر سنتی به نقش‌های جنسی هستند به مدیریت ظاهر توجه دارند و ۵- اینکه توجه زیاد به مدیریت ظاهر با عزت نفس رابطه معکوس دارد

سمت عرضه: دانشی است که در هر صورت برای افزایش عرضه دانش موجود به همکاران یک شرکت طراحی می‌شود.

سمت تقاضا: دانشی است که بر روی عرضه دانش موجود به عده‌ای از نیروی کار متمرکز شده و سعی در افزایش ظرفیت آنان جهت تولید دارد (افرازه، ۱۳۸۶: ۴۷).
۲-۱۷-۶- مدل بک من^[۶۵]
بک من (۱۹۹۹)، هشت مرحله زیر را برای فرایند مدیریت دانش پیشنهاد داده است:
- شناسایی: تعیین صلاحیت‌های درون، منبع استراتژی، قلمرو دانش
- تسخیر یا گرفتن: رسمی کردن دانش موجود
- انتخاب کردن: تعیین ارتباط دانش، ارزش و دقت، رفع دانش‌های ناسازگار
- ذخیره کردن: معرفی حافظه یکی شده در مخزن دانش با انواع الگوهای دانش
- پخش کردن: توزیع دانش برای استفاده کنندگان بطور خودکار بر پایه علاقه و کار و تشریک مساعی دانش در میان گروه‌های واقعی
- بکار بردن: بازیافتن و استفاده از دانش در تصمیم‌گیری‌ها، حل مسائل، خودکار کردن و پشتیبانی کار و مددکاری شغل و آموزش
- ایجاد: کشف کردن دانش جدید در حین تحقیقات، تجربه کردن کار و فکر خلاق
- تجارت: فروش و معامله، توسعه و به بازار عرضه کردن دانش جدید در قالب محصولات و خدمات (افرازه،۱۳۸۶: ۴۸).
۲-۱۷-۷- مدل لیبوویتز^[۶۶](۲۰۰۰)
این مدل دارای هشت مرحله می‌باشد که عبارتند از: تبدیل اطلاعات به دانش، شناسایی و تبیین دانش، بدست آوردن و تامین دانش، سازماندهی دانش، بازیابی و پیاده‌سازی دانش، ترکیب و پیاده‌سازی دانش، ایجاد دانش، توزیع و فروش دانش.
۲-۱۷-۸- مدل لیبوویتز و بک من(۱۹۹۸)
این مدل دارای هشت مرحله می‌باشد که عبارتند از:شناسایی (ملزومات کلیدی، راهکار اصلی و حوزه‌های اصلی دانش مشخص می‌شود)؛ بدست آوردن (دانش موجود فرمول‌بندی شود)؛ گزینش (ارتباط، ارزش و اعتبار دانش ارزیابی شود و دانش در حال از دست رفتن نیز شناسایی شود)؛ ذخیره (حافظه مشترک دانش سازمانی در قالب‌های طرح‌های مختلف دانش بازنمون شود)؛ به اشتراک گذاشتن (دانش به صورت خودکار بر اساس فعالیت و علاقه کاربران به آنها توزیع شود و در قالب گروه‌های مجازی نسبت به همکاری در زمینه کار دانشی همت گماشته شود)؛ پیاده‌سازی (دانش در اخذ تصمیمات، حل مشکلات، خود کارسازی یا پشتیبانی از انجام کارها، کمک به انجام وظایف و آموزش بکار گرفته شود)؛ خلق دانش (از طریق پژوهش، تجربه و تفکر خلاق، دانش جدید کشف شود)؛ فروش ( محصولات جدید و خدمات دانش مدار تهیه و فروخته شود)
۲-۱۷-۹- مدل هولساپل و یوشی^[۶۷](۱۹۹۷)
این مدل شش مرحله دارد: گردآوری (استخراج، تفسیر، انتقال)؛ گزینش دانش (مکان‌یابی، بازیابی، انتقال)؛ واسپاری (درونی‌سازی، ارزیابی، هدف‌گذاری)؛ بکارگیری دانش؛ خلق دانش (نمایش، ارزیابی، تولید،انتقال)؛ برون افکنی (هدف‌گذاری، تولید، انتقال).
۲-۱۷-۱۰- مدل دیتاور^[۶۸](۱۹۹۸)
این مدل هفت مرحله شامل شناسایی مشکلات تجاری، آمادگی برای تغییر، ایجاد تیم مدیریت دانش، دستکاری و تجزیه و تحلیل دانش، تعریف رویه‌های بنیادی برای حل مسئله، ایجاد سنگ بناهای اولیه مدیریت دانش،پیوند زدن دانش به افراد می باشد.
۲-۱۷-۱۱- مدل واندر اسپک و هوگ^[۶۹](۱۹۹۸)
مفهوم‌سازی (دانش موجود را کشف کنید، نقاط ضعف و قوت را تجزیه و تحلیل کنید)؛ انعکاس (تصمیم به اصلاح‌سازی مورد نیاز، طرح‌هایی طرح‌هایی برای اتقای فرایند تهیه کنید)؛ اقدام ( دانش را تأمین، ترکیب، توزیع و گسترش دهید)؛ مرور (وضعیت جدید و قدیم را مقایسه و نتایج بدست آمده را ارزیابی کنید). (آتشک و ماه زاده، ۱۳۸۶)
۲-۱۷-۱۲- نقد نظریه‌ها و مدل‌های مدیریت دانش
تا اینجا توصیف مختصر مدل‌های مدیریت دانش را به پایان می‌بریم. لذا در این قسمت به بررسی تشابهات و تمایزات مدل‌های ارائه شده می‌پردازیم.
الف) تشابهات: مطلب واضح و مبرهن در تمامی مدل‌های مدیریت دانش که به آنها اشاره داشته‌ایم، این است که مراحل مدل‌های مذکور با شناسایی و خلق و اکتساب دانش شروع می‌شود و با اشتراک و توزیع دانش ادامه می‌یابد و با بکارگیری دانش خاتمه می‌یابد. همچنین تمامی مدل‌ها حداقل از چهار مرحله و حداکثر از هشت مرحله تشکیل می‌شود.
ب) تمایزات: در مدل نوناکا و تاکیوچی، از تبدیل دانش آشکار و پنهان به یکدیگر صحبت شده است و مراحل این مدل بر مبنای تبدیل دانش آشکار و پنهان می‌باشد. مک الروی در مدلش از سمت عرضه و تقاضای دانش بحث به میان می‌آورد. بک من در مدل هشت مرحله‌ای خود، مرحله‌ای با عنوان تجارت لحاظ می‌کند که شامل فروش و معامله، توسعه و به بازار عرضه کردن دانش جدید در قالب محصولات و خدمات می‌باشد. در مدل واندراسپک و هوگ مرحله‌ای با نام مرور وجود دارد که در آن وضعیت جدید و قدیم مقایسه و نتایج بدست آمده، ارزیابی می‌شود.
۲-۱۷-۱۳- مدل پیشنهادی برای تحقیق
پس از بررسی مدل‌های مشهور در زمینه مدیریت دانش با توجه به اهداف و نیاز تحقیق و نظر اساتید، مدل چرخه‌ای زیر شامل فرآیندهای جذب و اکتساب دانش^[
۷۰]، ذخیره دانش^[۷۱]، اشتراک دانش^[۷۲]، بکارگیری دانش^[۷۳] است که به عنوان متغیرهای مستقل تحقیق می‌باشد، را برای بررسی وضعیت مدیریت دانش بکار می‌بریم.
شکل ۲-۷: فرایند چرخه دانش (متغیرهای مستقل تحقیق)

۲-۱۸- مبانی نظری تحلیل مفهوم مسیر شغلی^[۷۴] (کارراهه)
منابع انسانی از ارزشمندترین سرمایه‌های هر سازمان است؛ زیرا سایرعوامل مانند تکنولوژی، سرمایه و … وابسته به نیروی انسانی است .علی رغم پیشرفت‌های فنی و تکنیکی جدید، هنوز هیچ عاملی نتوانسته جایگزین نیروی انسانی شود و انسان به عنوان یک عامل کلیدی در سازمان مطرح است. مدیریت سازمان با توجه به این نکته باید بکوشد تا این سرمایه را به درستی شناخته و توان و استعدادهای نهفته ‌او را پرورش داده و به نحو مؤثری آنرا در پیشبرد هدف های سازمان بسیج کند (الوانی، ۱۳۸۲: ۲۰).
۲-۱۸-۱- تعریف مسیر شغلی
واژه مسیر شغلی معنی‌های بسیاری دارد. معروفترین تعریف آن به معنای پیشرفت (فرد در شغلش به سمت بالا می‌رود)، یک تخصص (فرد مسیر شغلی‌اش را در زمینه پزشکی انتخاب کرده است)، یا ثبات در طی زمان (مسیر شغلی نظامی) است. برای اهداف ما، مسیر شغلی به عنوان “الگوی تجربیات مربوط به کار که مراحل زندگی شخص را در بر می‌گیرد” تعریف می‌شود (دیسنزو و رابینز^[۷۵]، ۱۳۸۸: ۳۴۱).
مسیر شغلی به مجموعه‌ای از کارها و مشاغلی اشاره می‌کند که افراد در مدت زندگی کاری خود بر عهده می‌گیرند (عباسپور،۱۳۸۷: ۱۸۱).
به عبارت دیگر، یک کارراهه شغلی، یک ترتیب مسیر زندگی کاری است که با نگرشها وانگیزه‌ها شخصی‌ که کارکنان درنقش‌های کاریشان انتخاب می‌کنند، تلفیق می‌شود (سید جوادین، ۱۳۸۱: ۴۹۴).
شاین، کلمه مسیر شغلی را دارای معنای درونی و بیرونی می‌داند. به نظر او مسیر شغلی درونی، شامل احساس درونی است که فرد نسبت به زندگی کاری روزمره خود دارد. این مفهوم به توالی نقشهای زندگی که یک فرد برای پیشرفت خود از طریق یک یا چند مسیر شغلی بیرونی در رؤیا وخیال خود می‌پروراند، اشاره‌ می‌کند. ازنقطه نظر بیرونی، مسیر شغلی بیرونی به توالی نقشهای رسمی – با یک حرفه معین پیوند می‌خورد – اشاره‌ می‌کند(عباسپور، ۱۳۸۷: ۱۸۲).
به نظر فلدمن^[۷۶] بررسی مسیر شغلی در سازمان‌ها به شش موضوع اشاره دارد(عباسپور، ۱۳۸۷:۱۸۱):

1. 1. چگونه قابلیت‌های افراد،علایق ومهارت‌های آنها در طول مسیر زندگی کاریشان تغییرمی‌کند؟

1. 1. چگونه افراد درباره مشاغلی که دنبال می‌کنند و پستهای سازمانی که می‌پذیرند (یا ترک می‌کنند) تصمیم‌ می‌گیرند؟

1. 1. چگونه افراد با موقعیت‌های شغلی جدیدی سازگارمی‌شوند؟

1. 1. چگونه سازمان‌ها، فرآیندهای مرحله‌گذار را تجربه می‌کنند؟

1. 1. تصمیمات مسیرهای شغلی کوتاه مدت چه تأثیری برگزینه‌های مسیرشغلی بلندمدت دارند؟

1. 1. انسجام یا تعارض تقاضای مسیر شغلی و تقاضای زندگی شخص چگونه بررسی می‌شود؟

۲-۱۸-۲- توسعه مسیر شغلی^[۷۷]
فرایند توسعه مسیر شغلی را می‌توان از دو دیدگاه مورد توجه قرار داد.
ابتدا از نقطه نظر فردی که عبارت است از تلاش برای برنامه‌ریزی مسیر شغلی خود به صورت کارا و اثربخش. این فرایند برنامه‌ریزی شامل مراحل آگاه شدن از فرصت‌ها، محدودیت‌ها، گزینه‌ها وپیامدهای آنها، تعیین اهداف، تجارب و آموزش‌های مورد نیاز جهت رسیدن به اهداف است (کرباسیان و راد، ۱۳۸۸: ۹۱). توسعه مسیر شغلی فردی روی کمک به افراد برای شناسایی اهداف اصلی‌شان و چگونگی دسترسی به آنها تمرکز دارد (دیسنزو و رابینز، ۱۳۸۸: ۳۴۵).
براساس دیدگاه دوم، توسعه مسیر شغلی شامل فعالیت‌هایی است که سازمان، جهت رسیدن به اهداف سازمانی، کارکنان را به صورت مؤثری انتخاب و آموزش می‌دهد. این مدیریت مسیر شغلی در سطح سازمانی یک فرایند مداوم آماده کردن، به کارگیری و نظارت بر برنامه‌های مسیر شغلی است که کارکنان بر عهده گرفته‌اند (کرباسیان و راد، ۱۳۸۸: ۹۲).
توسعه مسیر شغلی سازمانی به اشخاص برای تأمین نیازهای سازمان نگاه می‌کند درحالیکه توسعه مسیر شغلی فردی به مسیر شغلی در کار هر شخص و دیگر مسائل سبک زندگی نگاه دارد.
گاتریج^[۷۸]براساس شکل۲-۷ مدل توسعه مسیر شغلی را توصیف می‌کند (عباسپور، ۱۳۸۷: ۱۸۵):
شکل ۲-۸ : مدل توسعه مسیر شغلی

الف- تعریف داوطلب
بر اساس تعریف فدراسیون کسی است که با میل و رغبت و انگیزه شخصی قوی، برای ارئه خدمت به همنوع خود و بدون هیچ گونه دستمزد و یا چشمداشتی اعلام آمادگی می کند.

ویژگی های یک داوطلب
هر داوطلب برای آن که بتواند بیشترین خدمت را ارائه دهد، باید دارای ویژگ یهایی باشد که در زیر به مواردی از آن اشاره می شود:
داوطلب باید دارای صفاتی مانند احساس مسئولیت، قابل اعتماد بودن، فداکاری، تواضع، خوش خلقی و… باشد.
وقت کافی برای ارائه خدمات داوطلبانه داشته باشد.
وضع ظاهری مرتب و مناسبی داشته باشد(ساده پوشی و پاکیزگی)
هرگز افراد را از لحاظ سطح زندگی و رفتار مقایسه نکند.
خوش بین و علاقمند به پیشرفت دیگران باشد.
دارای پشتکار و جدیت در کار باشد.
درانجام خدمات خود اعتماد به نفس کافی داشته باشد.
انگیزه خیرخواهانه و بشردوستانه داشته باشد. (نه قصد منفعت طلبی)
ب-تعریف انواع داوطلب
داوطلبان را می توان از جنبه های گوناگون تقسیم بندی نمود:
*از نظر شکل انجام خدمات داوطلبانه:
الف - داوطلب منفرد: این داوطلب خدمتش را به صورت انفرادی انجام می دهد. خدمت این داوطلب بیشتر در مراکز خاص و بر اساس تجارب و توان فرد صورت می گیرد.
ب - داوطلب عضو گروه: این داوطلب خدمت خود را در قالب گروه ارئه می دهد.
یادآوری: انجام خدمات داوطلبانه در سازمان جوانان به صورت گروهی است.
*از نظر زمان انجام خدمات داوطلبانه:
الف - داوطلب دائمی: داوطلبی است که به طور مستمر و مداوم، قسمتی از اوقات فراغت خود را به فعالیت در زمینه خدمات بشر دوستانه اختصاص می دهد. مثلاً دو یا سه روز در هفته و یا یک هفته در ماه فعالیت می کند.
ب- داوطلب غیر دائمی: داوطلبی است که در هنگام بروز حادثه و در مواقع لزوم از مهارت ها و تجارب آنان استفاده می شود و زمان مشخصی برای بهره گیری از آنان وجود ندارد.
* از نظر کیفیت انجام خدمات داوطلبانه:
الف - داوطلب مفید: کسی است که علاوه بر دارا بودن آگاهی و توانایی لازم برای انجام کارهای خیر، وظایف خود را به نحو احسن انجام می دهد.
ب - داوطلب غیر مفید: کسی است که برای پیشبرد مقصود شخصی و یا پیدا کردن مقام و موقعیت خاصی به گروه داوطلبان می پیوندند و یا فرد نا امید و بدبینی است که با افکار مسموم خود باعث
نا امیدی و بدبینی در گروه داوطلبان یا اجتماع می شود.
ج- تعریف خدمات داوطلبانه
فدراسیون بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر، خدمت داوطلبانه را اینگونه تعریف می کند:
خدمت داوطلبانه، خدمتی است که فرد داوطلب آن را با میل و اختیار انجام م یدهد نه به علت عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی که بر او تحمیل شده و هدف از آن، ارئه خدمات به مردم آسیب پذیر جامعه است نه کسب منافع مادی
د- انواع خدمات داوطلبانه
خدمات داوطلبانه به دو نوع تقسیم می شوند:
اول: خدمت انفرادی: که خود شامل دو حالت است:
الف - خدمتی که داوطلب به تنهایی انجام می دهد.
ب- خدمتی که داوطلب شخصاً با مراجعه به سازمان ها و ادارات مربوط انجام می دهد.
دوم: خدمت گروهی: در این نوع خدمت داوطلبانه، کار در قالب فعالی تهای گروهی انجام می شود.
ر- ضرورت و اهمیت خدمات داوطلبانه
سازمان های رسمی به علت گستردگی حوادث و مشکلات جوامع، بدون استفاده از نیروهای داوطلب، از عهده انجام مطلوب وظایف خود بر نمی‌آیند. علاوه بر این، انجام امور به وسیله داوطلبان، هزینه ها را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. زیرا استفاده از نیروهای رسمی مزدبگیر، باعث افزایش هزین هها می شود. از طرفی داوطلبان انگیزه قوی تری برای این نوع کارها دارند.
نیاز به داوطلبان در کشورهای در حال رشد محسوس تر است و خدمت داوطلبانه در این کشورها اهمیت به سزایی دارد. زیرا سازما نها و مؤسسات ارائه دهنده خدمات اجتماعی، بدون داوطلبان تربیت شده فقط قادر به انجام دادن حداقل برنام ههای خود هستند، ولی با کمک داوطلبان می توانند برنامه های خود را از نظر کمی وکیفی گسترش دهند و به عده بیشتری از مردم خدمت کنند. از طرفی انجام خدمات داوطلبانه برای خود داوطلبان نیز بسیار مفید است، زیرا سبب تقویت حس نوع دوستی درآنان می گردد.
کارهایی که داوطلب صلیب سرخ و هلال احمر نباید انجام دهد:
بدون اختیار و دستور قبلی امکانات جمعی تهای هلال احمر یا صلیب سرخ را به امری اختصاص
ندهند.
از موقعیت خود در صلیب سرخ یا هلال احمر برای منافع شخصی استفاده نکنند.
از اعتبار بدست آمده از جمعیت هلال احمر یا صلیب سرخ به منظور معاملات شخصی یا خرید و
فروش که سود حاصله آن به نفع خود یا شخص ثالثی باشد، استفاده نکنند.
ز- ملاکهای خدمت داوطلبانه
علاقه
انگیزه
توانایی
دانش و مهارت
وقت کافی
رضایت خانواده (صلیب سرخ و هلال احمر، ۲۰۱۳)