آگاهی از رفتار سلامتی

۴-۶- تکنیک­های آماری تحلیل داده ­ها
بعد از اینکه داده ­ها با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه گردآوری شد، نوبت به آماده سازی داده ­ها جهت تحلیل های آماری مورد نظر رسید. در این مرحله ابتدا داده ­ها را کدگذاری کرده (کمی کردن داده ­های خام) و سپس جهت پردازش داده ­ها از برنامه spss استفاده ­شد. همچنین تحلیل داده ­ها- آزمون فرضیه ­های مطرح شده در تحقیق – با بهره گرفتن از آزمون­های آماری مختلف انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ­ها در دو سطح انجام گرفت :
الف). سطح توصیف : در این سطح، به تجزیه و تحلیل یک بعدی (یک متغیره) یا توصیف متغیرها با بهره گرفتن از جداول توزیع فراوانی و آماره­ های توصیفی پرداخته شد.
ب). سطح تبیین : در این سطح، به منظور بررسی نحوه­ تاثیرات عوامل و تعیین کننده­ها بر سبک زندگی­سلامت­محور از آزمون­های آماری مختلف نظیر تحلیل­واریانس، ضریب­همبستگی، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر استفاده شد.
۴-۷- تعاریف متغیرها
تعریف عملی، یک مفهوم و به بیان دقیق­تر، یک متغیر را به صورت اعمال و اموری که در مطالعه به عنوان معرف و معادل آن مشخص می­ شود، تعریف می­ کند. متغیرهای مورد بررسی در این تحقیق شامل سه­دسته متغیرهای مستقل، واسطه­ای و بینابین می­باشد. دراینجا، به مفهوم­سازی یعنی مشخص سازی متغیرها، ابعاد و تعیین شاخص­ های گوناگون آن می­پردازیم.
۴-۷-۱ - متغیرهای مستقل
منظور متغیرهایی است که بر دیگر متغیرها تاثیر می­گذارند. در این بررسی، متغیرهای مستقل به دو دسته متغیرهای جمعیتی و اجتماعی – اقتصادی تقسیم می­شوند.

• متغیرهای جمعیتی

■ سن : به تعداد سالهایی که از عمر یک فرد (از لحظه تولد تا زمان تحقیق) می­گذرد، گفته می­ شود. این متغیر در سطح فاصله­ای سنجیده می­ شود.
■ وضعیت تاهل : در بررسی­های جمعیتی، معمولاً وضعیت تاهل در دو مقوله هرگز ازدواج نکرده (مجرد) و حداقل یکبار ازدواج کرده (متاهل) طبقه ­بندی می­ شود. در مقوله دوم یعنی حداقل یکبار ازدواج کرده خود به سه دسته دارای همسر، بی­همسر در اثر فوت همسر و بی­همسر در اثر طلاق همسر تقسیم می­ شود. در این تحقیق از این طبقه ­بندی استفاده شده است.
■ وضعیت اشتغال : جمعیت فعال هر جامعه­ای به دو دسته افراد شاغل و غیر شاغل تقسیم می­شوند. “شاغل کسی است که کار یا شغلی را داراست و به این کار و شغل خود به عنوان یک تخصص و حرفه آگاهی دارد” (تقوی، ۱۳۷۲ : ۷۳). بنابراین، هر فرد یا دارای وضعیت شاغل است یا غیر شاغل. که هر کدام به عنوان یک گروه مجزا مورد بررسی قرار می­گیرند. در این تحقیق وضعیت اشتغال پاسخگو به هفت قسمت تقسیم بندی شده است : آزاد، دولتی، خصوصی، دانشجو، خانه­دار، بیکار و سایر.

■ بعد خانوار : اکثر افراد جمعیت در واحدهایی اجتماعی، اقتصادی و بیولوژیکی که به نام خانوار است گرد هم زندگی می­ کنند. خانوار دارای شماری از افرادی است که به این شمار، بعد خانوار می گویند (امانی، ۱۳۷۹ : ۳۹).

• متغیرهای اجتماعی - اقتصادی

■ تحصیلات : منظور فراگرفتن علوم و فنون که توسط نظام آموزشی جامعه ارائه و درجه­بندی شده است. در اینجا سطح تحصیلات بر اساس تعداد سال­های کاملی که شخص پاسخگو صرف فراگیری آموزش رسمی نموده است و در سطح مقیاس فاصله­ای سنجیده شده است.
■ درآمد خانواده : مجموعه عایداتی است که یک فرد در نتیجه سهیم شدن در فعالیت­های تولیدی به دست می ­آورد. در این تحقیق، منظور ما کلیه­ درآمدهای ناشی از کار اعضای خانواده است که ماهیانه دریافت می­ کنند.
■ میزان مطالعه در حوزه­ سلامت : اندازه­ مطالعه فرد درخصوص رفتارهای سالم از قبیل مهارت­ های زندگی، ورزش، تغذیه، مدیریت ­استرس و … است. این متغیر در سطح ترتیبی چند وجهی سنجیده شده است.
■ میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی : ساعات استفاده­ی پاسخگو از انواع وسایل ارتباط جمعی در طی یک شبانه روز مورد نظر است. این متغیر با طرح سئوال در ارتباط با ۴ وسیله ارتباطی (ماهواره، تلویزیون داخلی، رادیو و اینترنت) سنجیده شد که در نهایت از مجموع وسایل، یک متغیر ساخته و در سطح فاصله­ای اندازه گیری شد.
■ هویت طبقاتی : به درک افرادی از جامعه اطلاق می­ شود که به لحاظ داشتن ارزش­های مشترک، منزلت معین، فعالیت­های دسته جمعی، میزان ثروت و دیگر دارائی­های شخصی و نیز آداب معاشرت با دیگر بخش های همان جامعه متفاوت باشند (کوئن، ۱۳۷۲: ۲۳۹). در این بررسی از پاسخگو خواسته شده تا با توجه به وضعیت اجتماعی و اقتصادی خود، بیان کند به کدام طبقه­ی اجتماعی تعلق دارد. هویت طبقاتی حاصله در ۴ سطح از پایین تا بالا درجه بندی شد.
■ حمایت اجتماعی : سارافینو حمایت اجتماعی را میزان برخورداری از محبت، همراهی و توجه اعضای خانواده، دوستان و سایر افراد تعریف می­ کند (سارافینو، ۲۰۰۰؛ به نقل از نبوی و دیگران، ۱۳۸۸ : ۸۵). حمایت اجتماعی در این تحقیق دارای سه بعد عاطفی، ابزاری - مالی و اطلاعاتی است. که با ۱۴ گویه (۶ گویه : بعد عاطفی، ۵ گویه : بعد ابزاری و مالی، ۳ گویه : بعد اطلاعاتی) سنجیده شده است.
۴-۷-۲ - متغیر وابسته : سبک زندگی سلامت محور
تعریف نظری : یک الگوی چندبعدی از کنش خود آغاز و ادراکات فرد است که برای نگهداشت و کنترل سطوح سلامتی، خودشکوفایی و رضایت­مندی فرد می باشد (کدوان، ۱۹۹۶؛ به نقل از زنجری، ۱۳۹۰: ۹۸).
تعریف عملیاتی : میزانی که برای هر فرد در رفتارهای ارتقاءدهنده سلامت که در پرسشنامه سبک زندگی سلامت­محور ۲ پندر^[۶۰] آمده است، اندازه ­گیری می­ شود. این پرسشنامه شامل شش زیر مقیاس؛ مسئولیت سلامت، فعالیت فیزیکی، تغذیه، رشد روحی، روابط بین فردی و مدیریت استرس است.
۴-۷-۳- متغیرهای بینابین ( زمینه ­های سلامتی) :
■ وضعیت سلامتی خود گزارش شده :
تعریف نظری : ارزیابی ذهنی فعلی فرد از سلامت خودش (تایگ، ۱۹۹۷: ۷).
تعریف عملیاتی : به صورت عینی از پاسخگویان پرسیده شود که وضعیت سلامت عمومی خود را چگونه ارزیابی می­کنید. سئوالات این قسمت از پرسشنامه­ ۲۸ سئوالی سلامت عمومی استخراج شده است. و با یک مقیاس ۴ گویه­ای سنجیده شد.
■ خودکارآمدی سلامت خودگزارش شده :
تعریف نظری : به بیان پندر اثربخشی قضاوت افراد از توانایی یک فرد برای همراهی یک مرحله مشخصی از اجرا می­باشد.
تعریف عملیاتی : یک ارزیابی از باور زنان مربوط به توانایی آنان برای شرکت کردن در رفتارهای ارتقاء سلامت که با یک مقیاس ۴ گویه­ای سنجیده شد. سئوالات مربوط به این مقیاس نیز از پرسشنامه­ خودکارآمدی عمومی شوارزر استخراج و سپس تجدید نظر شد.
■ سابقه­­ بیماری : در این پژوهش، منظور تجربه کردن یا مبتلا بودن به یکی از بیماری­های مزمن شایع در بین زنان است که با ۱۲ عنوان بیماری سنجیده شده است.
■ آگاهی از رفتار سلامتی : میزان معلوماتی که فرد از طرق مختلف در زمینه­ رفتارهای سالم کسب می کند. در این تحقیق آگاهی از رفتار سلامتی با ۴ گویه در قالب طیف لیکرت درباره تغذیه، ورزش، مدیریت استرس و مشارکت اجتماعی سنجیده شد.
فصل پنجم
تجزیه و تحلیل داده ­ها
در این فصل به ارائه­ نتایج آماری این تحقیق می­پردازیم. داده ­های پیمایشی با تحلیل کمی سازگارند. انتخاب مناسب­ترین تکنیک تحلیل، تابع ساختار فرضیات و نحوه سنجش متغیرها است. تحلیل داده ­های پیمایشی هم به صورت توصیفی و هم به صورت تبیینی انجام­پذیر است. در تحلیل توصیفی، هدف عمده مطالعه چگونگی توزیع داده ­های تجربی در واحدهای تحلیل است. در این سطح شواهد تجربی از طریق آماره هایی مثل جداول توزیع فراوانی، میانگین، انحراف معیار، مد و میانه توصیف می­شوند. در تحلیل­تبیینی فرضیات تحقیق از طریق تکنیک­های تحلیل چند متغیری به صورت تجربی آزموده می­شوند. کاربرد تکنیک هایی مانند تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر در این سطح صحیح است (ساعی، ۱۳۸۷).
۵-۱- آمار توصیفی
در این قسمت از تحقیق، با بهره گرفتن از جداول توزیع فراوانی و درصدی، به ارائه­ توصیفی از یافته­های تحقیق می­پردازیم. ابتدا ویژگی­های جمعیتی نمونه مانند سن، وضعیت تاهل، وضعیت اشتغال و … معرفی خواهند شد، در ادامه خصوصیات اجتماعی- اقتصادی مانند تحصیلات، درآمد، حمایت اجتماعی و … خواهد آمد، سپس یافته­های مربوط به سبک زندگی­ سلامت­ محور، ابعاد و گویه ­های آن ارائه می­ شود. در ادامه سلامت عمومی خود گزارش شده و خودکارآمدی سلامت، مطرح خواهد شد. در نهایت، یافته­های مربوط به حمایت اجتماعی و آگاهی از رفتار سلامتی ارائه می­ شود.
نمونه­ مورد نظر در این تحقیق، ۳۹۲ نفر از زنان واقع در سنین باروری (۴۹-۱۵ ساله) شهر شیراز است. این افراد از گروه­ ها و مناطق مختلف اجتماعی بودند و ویژگی­های جمعیتی و اجتماعی- اقتصادی متفاوتی داشتند. در اینجا به ارائه­ شناخت و تصویری از ویژگی­ها و مشخصه­های نمونه می­پردازیم.

• ویژگی­های جمعیتی نمونه

■ سن : همان­طور که در جدول ۵-۱-۱ مشاهده می شود زنان واقع در سنین باروری به ۷ گروه سنی تقسیم شدند. بیشترین درصد پاسخگویان به ترتیب در گروه های سنی۲۰- ۲۴ ساله (۷/۲۰ درصد)، و ۲۵-۲۹ ساله (۴/۲۰ درصد) هستند. درحالی که تنها (۱/۷ درصد) ۱۵تا۱۹ ساله بودند. به عبارتی، نزدیک به نیمی از پاسخگویان کمتر از ۳۰ سال داشتند. که به نسبت می­توان گفت نشان دهنده جوان بودن جمعیت نمونه است. همچنین میانگین سنی این زنان، ۳۱ سال بوده است.
جدول ۵-۱-۱ توزیع فراوانی و درصدی سن پاسخگویان و آماره های توصیفی

عباس عجم وعلیرضاباقری درسال ۱۳۷۸درمطالعه ای به بررسی کاربرد دیوارهای آب بندبابتن پلاستیک درسدهای خاکی پرداختند.آنها دراین مطالعه به طورموردی دیوارآب بندسدکرخه رامورد بررسی قرار دادند.
۲-۳- سوابق اجرایی آببندنمودن پی سدوجلوگیری ازنشت
روش حفاری وتزریق جهت آببندی پی وتکیه گاه های سدهای خاکی وبتنی وایجاد دیوار آببند،پرده تزریق مورد استفاده قرار میگیرد که باتوجه به سوابق اجرایی این روش درچند سد ونیروگاه میتوان بطور خلاصه مروری بر اجرایی آن داشت.
-سد ونیروگاه کرخه: سد ونیروگاه آبی کرخه در ۲۰کیلومتری شمال غرب اندیمشک در ارتفاع۲۳۴ متری از سطح دریاهای آزاد وبر روی رودخانه کرخه واقعه شده است رودخانه کرخه با حوضه آبریز۴۲۵۸۱کیلومترمربع سومین رود بزرگ ایران برای آبدهی محسوب میشود.دراین پروژه به منظور کنترل نشت آب درپی سد،ایجاد یک پرده تزریق به عنوان اولین گزینه مد نظرقرار گرفت. نتیجه بدست آمده از آزمونهای تزریق در محل بیانگرعدم کارایی پرده تزریق در پی سد بود.بنابراین گزینه دیگری برای کنترل نشت آب در پی سد مورد مطالعه قرار گرفت ودر نهایت یک دیوار آببند از بتن پلاستیک به عنوان دیوار آببند اصلی در زیر سدویک دیوار آببنددرشرق نیروگاه ودرساحل چپ سدبرای کنترل نشت آب نیروگاه،طراحی واجراء شد.دیوار آببنداصلی که هم راستای محور بدنه سداست درزیرپی ودر مرکزهسته رسی سد احداث شده است.پس از آبگیری سد کرخه درسال ۱۳۷۸ سطح آب مخزن سد رو به افزایش نهاد.برای بررسی اثرات آبگیری سد کرخه بر سازه های مختلف طرح،یک پانل بین المللی مرکب از کارشناسان ومتخصصان خارجی وایرانی در تیرماه ۱۳۷۹ در محل سدتشکیل شد.طی دوره برگزاری پانل،میزان نشت آب در پی سد از نزدیک مورد تحقیق وبررسی قرار گرفت ومشخص شد که میزان نشت در تکیه گاه ها بسیار بیشتر از بخش های میانی پی است.دلیل این امر،وجودلایه های نفوذ پذیر در عمق های زیاد در محلی است که دیوار آببند احداث نشده بود تشخیص داده شد.به همین منظور و برای اتصال دیواره آببند شرق نیروگاه به دیوار آببند اصلی بدنه سد،یک پرده تزریق از طریق گالری دسترسی به هسته رسی سد طراحی و اجراء گردد.که در نهایت از روش حفاری وتزریق استفاده شده است(۱۴و۱۳).

-سدونیروگاه مسجد سلیمان(گدارلندر):
سدونیروکاه مسجدسلیمان درفاصله ۵/۴۶۶کیلومتری دهانه اروند رود،۵/۲۵ کیلومتری شمال شرقی شهر مسجدسلیمان،۲۶کیلومتری پایین دست سد شهید عباسپور(کارون یک) واقع شده است.عملیات اجرای پرده اب بند وتزریقات تحکیمی درپروژسد مسجد سلیمان درزون هسته اصلی سد ؛ تونل های تزریق ؛ گالری سرریزوتونل های انحراف انجام شده است.در حفاری گمانه های تحکیمی وروکشی هسته مرکزی ونیز گمانه های ابزار دقیق سد مسجد سلیمان ازدستگاه های حفاری فوروکاوا،برتا؛SM305 استفاده شده است(۱۴و۱۳).
-سدو نیروگاه کارون۱(شهید عباسپور):
سد کارون ۱ از نوع بتنی دو قوسی است.بستر سد عمدتا سنگ آهک،شیل ومارون است. وجود تناوبی از سنگ آهک،شیل ورخنمون لایه های نفوذپذیر در دیواره های جانبی به ویژه در تکیه گاه ساحل است ونیز وجود چشمه های کارتی در پایین دست وزیر محوطه نیروگاه،موجب شد قبل از احداث سد،عملیات ویژه ای برای بهسازی زمین در تکیه گاه ها و پی سد انجام شود. به جهت آهکی بودن ساختگاه سد کارون ۱ و برای جلوگیری از نشت و فرارآب از تکیه گاه وپی سد،پرده تزریق و دیوارآببند در زیر پی و ادامه آن در تکیه گاه ها ایجاد شده است(۱۴و۱۳).
-سد کوثر:
سدکوثردر۲۵کیلومتری جنوب شرقی گچساران در منطقه بهبهان و بر روی رودخانه خیر آباد احداث شده است. این سد از نوع بتنی وزنی میباشد.دراجرای پرده آببند این سد در پی وتکیه گاه ها از روش حفاری وتزریق استفاده شده است(۱۴و۱۳).
-سدخاکی حوضیان الیگودرز وکمندان ازنا :
دراین سدهای مخزنی خاکی که هدف از احداث آنها آبیاری اراضی کشاورزی میباشد جهت آببند نمودن پی سد برای جلوگیری از نشت و فرار آب از روش حفاری وتزریق استفاده شده است(۳و۲).
۲-۴- مطالعات پی در روند طراحی سدهای خاکی
کلیات
اصطلاح پی به صورتی که در این مجموعه بکار خواهد رفت به مفهوم کف دره و تکیه‌گاه‌ها است که زیر ساخت سازه سد بوده و سد بر روی آن قرار می‌گیرد. دو شرط اصلی برای پی یک سد خاکی ایجاد تکیه‌گاه پایدار برای سد در کلیه شرایط اشباع و بارگذاری مختلف و ناتراوایی کافی برای جلوگیری از تراوش بیش از اندازه آب هستند(۷). در طراحی تمهیدات خاصی در نظر گرفته می‌شود تا از تحقق نیازهای اساسی طرح توسط آن اطمینان حاصل گردد. مشخصات و مشکلات هر پی منحصر به همان پی و متمایز از دیگر پی‌ها بوده و راه‌ حل ‌های اصلاح و آماده‌سازی مختص به خود را طلب می‌کند. روش‌های گوناگون تثبیت پی‌های ضعیف، کاهش تراوش از پی‌های تراوا، شکل‌دهی پی به منظور کاهش نشست‌های ناهمگون به حد قابل قبول و نوع و محل تسهیلات کاهش تراوش به شرایط خاص هر محل بستگی داشته و باید بر اساس آن انتخاب شوند. از آنجا که برای شرایط مختلف پی روش های متفاوتی کاربرد دارند پی‌ها را بر اساس مشخصه های غالب آنها می‌توان به سه گروه طبقه‌بندی کرد:
-پی‌های سنگی
- پی‌های متشکل از مصالح درشت دانه (شن و ماسه)
- پی‌های متشکل از مصالح ریزدانه (سیلت ورس)
۲-۴-۱- پی سنگی
پی‌های سنگی معمولاً مستحکم ترین نوع پی به شمار می‌آیند. حتی پی های تشکیل شده از سنگ ضعیف عموماً به پی های خاکی ارجحیت دارند. ترجیح پی سنگی بدون شک قابل توجیه است زیرا توده سنگ معمولا همگن و مستحکم است. چون پی‌های سنگی می‌توانند دارای درز و ترکهای بی‌شمار و گسله باشند باید به اندازه کافی مورد شناسایی قرار گیرند تا مشخص شود که از استحکام کافی برخوردارند.(۷).پی‌های سنگی دارای گل سنگ رسی، فورش سنگ و شیل‌های رسی به ویژه از نظر پایداری مشکل آفرین هستند. موقعیت نواحی ضعیف، درزه جوشها یا لایه‌بندی‌ها باید به دقت مشخص شود تا بتوان پایداری پی را برای تحمل بارهای وارد از سوی بدنه سد و مخزن ارزیابی نمود.برای اصلاح پی های سنگی می توان ازتزریق،دیوارآب بندوزهکشی استفاده نمود(۹).
-پی‌های سنگ آهک کارستیک
در میان پی های سنگی آنهایی که از سنگ آهک کارستیک تشکیل یافته‌اند باید مطالعات خاص برای ارزیابی نوع، گستردگی آن ها در سطح و عمق، مواد پر کننده درون غارهایی که از حل شدن مواد آهکی باقی مانده‌اند و احتمال متصل بودن این ناپیوستگی‌ها در مسیر رودخانه در محل احداث سد انجام گیرد. در خیلی مواقع از محل های که به دلیل پستی بلندی مناسب و یا دلایل دیگر برای احداث سد انتخاب شده بودند به جهت وجود نکات مبهم در ترمیم سنگ و هزینه زیاد صرف نظر کرده است. اینگونه پی های سنگی علاوه بر مسئله جدی نفوذ پذیری در محل احداث از دست رفتن آب از اطراف دریاچه به دره مجاور نیز می‌تواند پروژه را غیر اقتصادی کند.(۷).
۲-۴-۲- پی‌های شن و ماسه‌ای
پی سدها در بسیاری از موارد روی رسوبات آبرفتی جوان متشکل از شن و ماسه تراوای بر روی تشکیلات زمین شناسی ناتراواتر قرارگرفته است. جنس مصالح تراوا از ماسه ریز تا درشت دانه بوده ولی اغلب از مخلوط های ناهمگن تشکیل می‌شوند. پی‌های شن و ماسه ای عموماً از مقاومت کافی برای تحمل بارهای وارد از سوی بدنه سد و مخزن برخوردار می‌باشد. ولی پایداری سد باید از طریق کاوش‌های زیر سطحی، نمونه‌برداری، آزمایش و انجام تحلیل‌های مناسب تأیید شود.عموماً دو مسئله در ارتباط با پی‌های تراوا وجود دارد؛ یکی به مقدار تراوش و دیگری فشارهای ناشی از تراوش مربوط می‌شود. بعضی از پی‌ها که از ماسه بسیار پوک تشکیل می‌شوند ممکن است تحت فشارهای استاتیکی دچار فروریزش شوند. این گونه پی‌ها بارهای وارده در حین ساخت سد را تحمل کرده و سپس هنگام اشباع شدن در اولین آبگیری مخزن دچار نشست شده و یا فرو می‌ریزند.برای اصلاح و کنترل نشست در این گونه پی‌ها روش های متعددی مانند پیش تحکیم کردن از طریق اشباع یا بارگذاری، روش های تراکم مانند شمعهای تراکمی، تحکیم دینامیکی، انفجار و یا برداشت خاک و تعویض آن با خاک مناسب را می‌توان انتخاب نمود(۷).
۲-۴-۳- پی‌های سیلت و رسی
خاکهای ریزدانه عموماً به اندازه کافی ناتراوا هستند و برای جلوگیری از نشست غیر مجاز یا رگاب به در نظر گرفتن دیوار آب‌بند در طراحی نیاز نیست. مسئله اصلی اینگونه پی‌ها پایداری است. علاوه بر خطر گسیختگی از نظر باربری تأثیر اشباع پی‌ پس از ساختمان آبگیری مخزن بر روی سد و سازه های جانبی آن باید در طراحی مد نظر قرار گیرد.(۷).
هنگامی که یک سد خاکی بر روی پی ریزدانه اشباع قرار می‌گیرد توانایی مصالح پی در تحمل تنش‌های برشی ناشی از وزن سد و بارهای مخزن را باید با تعیین مقاومت خاک و انجام تحلیل‌های پایداری ارزیابی کرد. بطوریکه در تحلیل پایداری یک سد خاکی باید مراحل زیر در نظر گرفته شود:
- پایان ساختمان
- تراوش پایدار
- تخلیه سریع
خاکهای ناتراوای غیر اشباع نهایتاً پس از ساخت سد و آبگیری مخزن اشباع شده و مسائل پایداری به شرح فوق خواهند داشت. مقاومت موثر خاک در این حالت نسبت به حالت پی اشباع به علت تاریخچه تحکیم مختلف تا حدودی متفاوت است.علاوه بر این خاک های با تراکم کم علارقم مقاومت نسبتا زیاد در حالت خشک پس از اشباع شدن در معرض نشست های زیاد ویا فروریزش قرار دارند. در صورتی که در طراحی اقدام مناسبی برای کنترل نشست های زیاد در نظر گرفته نشود. سد ممکن است اولا به علت نشست های ناهمگن که باعث ترک خوردگی بخش ناترواوای سد می شود و دوما به علت نشست پی و به تبع آن از دست رفتن فاصله آزاد و یا طاق زنی سد بر سایر بخشهای نرمتر پی و نشست و فرسایش ناشی از آن، دچار مسائل سرویس دهی و یا حتی گسیختگی شود.یکی از انواع اینگونه خاکها لس است که یک خاک بادآورده با تراکم بسیار کم بوده و بخش وسیعی از چند قاره را می پوشاند این نوع خاک عمدتا در شمال و شمال شرق ایران گسترش دارد. لس حقیقی هرگز اشباع نشده و عموما از دانه های به اندازه سیلت که با مقداری رس به یکدیگر چسبیده اند تشکیل می شود. هنگامی که درصد رطوبت لس کم است قادر به تحمل فشار خاکریزه های بلند بدون نشست زیاد است ولی افزایش قابل ملاحظه درصد رطوبت باعث کاهش بسیار زیاد چسبندگی آن شده و فشار سدهای کوتاه باعث فروریختن ساختار پوک خاک میشود.بعضی از پی های سیلتی با تراکم کم حین زمین لرزه در معرض از دست دادن(مقاومت مانند انچه که برای ماس های ریز دانه گفته شد)، قرار دارند. این احتمال باید مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
سیلت ها اگرچه نسبتا ناتراوا هستند ولی چسپندگی آنها کم و قابل فرسایش است. در یک پی سیلتی حتی تراوش جزئی و فشار هیدرواستاتیکی اندک می تواند به رگاب و گسیختگی منجر شود. برای جلوگیری از رگاب باید فیلتر و زهکش مناسب در زیر بخش پایین دست و پاشنه سد تعبیه شود.در پی سیلت و رسی اگر چه به دیوار آب بند نیاز نیست ولی ترانشه های بازرسی در بخش فوقانی پی برای برداشت مصالحی که در اثر ذوب و انجماد خشکیدگی یا ریشه های گیاهی پوک شده اند و نیز بازدید بخش فوقانی پی معمولا از شرایط طراحی به شمار می آیند. علاوه برآن هنگام ساختمان پی باید مورد بازرسی قرار گرفته تا هرگونه ناحیه نرم یا ضعیف که می تواند به نشست ناهمگن یا تغییر شکل موضعی در زیر بدنه سد ایجاد کند شناسایی و برداشته شود. برای پی هایی که دارای ناحیه های وسیع از مصالح ضعیف هستند گاهی برداشت و جایگزین کردن این نواحی برای حفظ پایداری بدنه سد و یا ایجاد کلیدهای برشی در نواحی بحرانی پی برای پایداری ضرورت دارد. سطح پی نیز هنگام ساختمان به اصلاح نیاز دارد.
عوامل ایجادمسیرهای نشت درخاکریزوپی سدخاکی ۲-۵-
ملکول‌های آب به دلیل وجود انرژی پتانسیلی در محیط متخلخل خاک جریان می‌یابند و طی مسیر به تدریج انرژی خود را به واسطه اصطکاک از دست می‌دهند. این پدیده نشت آب در محیط متخلخل خاک نام دارد(۶و۷).
۲-۵-۱- ترک خوردگی خاکریز در اثر نشست، جمع شدگی و یا جابجایی پی و تکیه گاه ها
نشست نامساوی می ­تواند سبب ترک خوردگی گردد که در بسیاری از حالات ناشی از آماده سازی غیرمطلوب پی نظیر تمیزکاری ضعیف و یا آب بندی نامناسب مناطق ترک خورده می­باشد. همچنین شکل و فرم ساختگاه سد، نظیر تفاوت در عمق رسیدن به بستر سنگی در طول محور سد می ­تواند سبب ترک خوردگی گردد. تراکم خاکریز در رطوبتی کمتر از رطوبت بهینه نیز باعث جمع شدگی و ترک خوردگی در خاکریز می شود. (۶و۷).
۲-۵-۲- فیلترها و زهکش های غیر موثر
فیلترها و زهکش ها می­بایست دارای دانه بندی مطلوب در محدوده­های توصیه شده باشند بطوریکه اولا نفوذپذیری را تضمین کنند، ثانیا مانع از شسته شدن ریزدانه­ها به درون خود گردند. در غیر این صورت نمی ­توانند نقش خود را در هدایت و کنترل جریان تراوش ایفا کنند(۶و۷).
۲-۵-۳- اتصال نامناسب خاکریز به پی و یا خاکریز به تکیه گاه
مشکلی که سدهای خاکی بیشتر با آن مواجه هستند، فرسایش داخلی می­باشد و ناحیه بحرانی از این نقطه نظر، فصل مشترک بین خاکریز و پی در کف ناحیه حفاری شده می­باشد. باید توجه زیادی به ناحیه بین تماس هسته و پی سنگی گردد و قبل از ریختن خاکریز، تمامی ناصافی­های روی سطح حفاری شده مسطح گردد. خصوصا در پروژه ­هایی که ممکن است با عدم تماس درست بین هسته و سنگ، خطر فرسایش افزایش یابد. بهترین وسیله برای آببند کردن سطح تماس بین هسته و بستر سنگی، بستن سطح بستر سنگی به وسیله ملات یا ترجیحا شاتکریت می­باشد. بر حسب شکل و فرم تکیه گاه ها ممکن است تماس خاکریز با آن بخوبی انجام نشود مثلا وجود سطوح پرشیب در تکیه گاه ها بطور موثر درجه تراکم مورد نیاز را محدود می­ کند(۶و۷).
۲-۵-۴- وجود لایه آبرفت یا نفوذپذیر در پی و تکیه گاه­ها
لایه­ های آبرفتی از نفوذپذیری بالایی برخوردارند و بر اثر جریان آب در لایه آبرفتی به مرور زمان پدیده روباره یا فرار آب از پی اتفاق می­افتد(۶و۷).
۲-۵-۵- وجود درزها و ترک ها در پی سنگی و تکیه گاه ها
نکته ظریفی که باید مورد توجه قرار گیرد هنگامی است که یک سد خاکی ،خصوصا هسته آن بر روی یک بستر سنگی ترک خورده قرار گرفته است. با توجه به اینکه آب عبوری از میان ترک ها و شکاف ها ی پی سد خاکی تحت اثر فشار آب ناشی از ارتفاع مخزن است لذا می تواند به راحتی راهی از میان شکاف های نزدیک به سطح پیدا کرده و با سرعت زیاد حرکت کند که باعث شسته شدن هسته می­ شود(۶و۷).همچنین عدم کنترل مناسب، وجود اشیاء خارجی در حین تراکم، تراکم کم در نزدیکی لوله های بتنی و همچنین خشک شدن خاکریز در حین عملیات اجرایی به سبب توقف موقت کار می توانند سبب ایجاد تراوش در خاکریز گردند(۶و۷).
۲-۶- اثرات نامطلوب نشت

<p>۲-۵-۵-۱- طبقه بندی خرده فروشی از نظر سطح خدمت: ۲۶<br />۲-۵-۵-۲- خرده فروشی بر اساس ترکیب کالا برای فروش: ۲۷<br /><a href="https://feko.ir/"><img class="alignnone wp-image-65″ src="https://ziso.ir/wp-content/uploads/2021/10/THESIS-PAPER-12.png” alt="دانلود پایان نامه - مقاله - پروژه” width="404″ height="132″ /></a><br />۲-۵-۵-۳- خرده فروشی بر اساس قیمت های فروش: ۲۹<br />۲-۵-۵-۴- خرده فروشی بر اساس کنترل مجاری فروش: ۳۰<br />۲-۵-۶- اهداف خرده فروشی: ۳۲<br />۲-۵-۶-۱- فروش: ۳۲<br />۲-۵-۶-۲- سودآوری: ۳۲<br />۲-۵-۶-۳- ذهنیت: ۳۲<br />۲-۵-۶-۴- رضایت: ۳۲<br />۲-۶- رفتار خرید مشتریان ۳۳<br />۲-۶-۱- مدل S-O-R: 35<br />۲-۶-۲- مدل M-R 37<br />۲-۷- محیط فروشگاهی ۳۹<br />۲-۷-۱- اجزاء فضای فروشگاهی ۴۳<br />۲-۸- تجارت دیداری: ۴۵<br />۲-۹- توجهات صمعی و بصری محیط فروشگاه ۴۸<br />۲-۹-۱- طراحی محیط فروشگاه ۴۸<br />۲-۹-۲- چیدمان کالا و قفسه بندی: ۵۱<br />۲-۹-۳- نورپردازی محیط فروشگاه ۵۵<br />۲-۹-۴ درجه حرارت رایح

یکی از ابعاد اساسی عملکرد امنیت پایدار پلیس که بیان شد نوع نرخ پاکسازی است که« نشان دهنده نسبت بین تعداد موارد جرم حل شده به تعداد جرم گزارش شده به پلیس در یک دوره زمانی مشخص است، در جامعه ای که شهروندان فرهیخته ای بیشتری وجود داشته باشد، نظارت و بحث بیشتری در مورد پلیس وجود خواهد داشت در نتیجه منجربه فعالیت های کاراتر و مؤثرتر پلیس می شود. مشارکت بیشتر شهروندان در مناسبات اجتماعی به سمت افزایش رفاه و آسایش خود، فرصت های بیشتری را برای آنها به منظور بحث درباره امور مدنی فراهم می آورد و آگاهی آنها از مسائل سیاسی را بیش از پیش افزایش می دهد.»( مرادی و دیگران،۱۳۸۹: ۹۷) در مقابل در جوامعی که شهروندان دارای سرمایه اجتماعی کمی هستند، به دلیل کمبود اطلاعات و دانش سیاسی- اجتماعی، شهروندان در فعالیت های اساسی از جمله مشارکت در تقویت عملکرد پلیس شرکت نمی کنند.« جوامعی که سرمایه اجتماعی بالایی دارند از طریق نظارت بر دولت، اعتراض رسمی در مقابل عدم کفایت یا اقدامات غیر قانونی یا قانونی از طریق بیان ترجیحات از طریق رأی دادن، نوشتن نامه، یا دیگر ابزارها می تواند به عنوان ابزارهایی به منظور کاهش جرم و جنایت باشد که با عملکرد پلیس اتفاق می افتد. لذا شناخت و آگاهی از خط مشی ها، تدابیر و… توسط بسیاری از شهروندان و همچنین مشارکت آنها از طریق ابزارهای مختلف برای پاسخگو بودن دولت مهم است. با این روش شهروندان می توانند ترجیحات خود را بیان نموده و پلیس نیز مراقبت منافع آنها باشد»( Choi,2010,47) با توجه به این امر مشارکت سیاسی، اجتماعی و تقاضا از پلیس برای کاهش جرم در جوامع مدنی که اکثراً از سرمایه اجتماعی بالایی برخور دراند منجربه عملکرد امنیت پایدار خوب پلیس در قبال جرم و پاسخگویی به شهروندان شده و می تواند اینگونه مطرح کرد که در این جوامع احتمال بیشتری دارد که نرخ پاک سازی جرم بالاتر باشد.

از بُعد دیگر برای اینکه بتوان انسجام اجتماعی عملکرد امنیت پایدار پلیس را تقویت کرد، باید این سازمان نسبت به اینکه برخی از مأموران آن از قدرت و زور به عنوان یک ابزار که جامعه را تحت کنترل دارند؛ و به نفع و سودمندی خود قرار می دهند،نگران باشد. شکایت شهروندان از پلیس در بسیاری از مواقع موجب نگرانی این سازمان شده است. استفاده صحیح از زور و قدرت موجب کاهش اعتماد و اطمینان افراد جامعه به پلیس می شود. سازمان،افسرِ پلیس را به این دلیل افسر کرده که، موجب ایجاد اعتماد بین پلیس و شهروندان شود، نه اینکه تضاد بین پلیس و شهروندان را افزایش دهد. بر این اساس« نظارت شهروندان بر اقدامات پلیس از طریق سرمایه اجتماعی باعث می شود که افسران پلیس از قدرت و زور خود کمتر سوء استفاده کرده و پلیس نیز کنترل بیشتری بر نیروهای خود داشته باشد. در نتیجه در جامعه ای که دارای سطح بالایی از سرمایه اجتماعی است به جامعه ای که سطح پایینی از سرمایه اجتماعی دارد. تعداد شکایت شهروندان از پلیس به دلیل سوء استفاده از قدرت و اعمال زور نیز کمتر خواهد بود، همچنین به دلیل کنترل پلیس و نیروهای خود درقبال استفاده از زور نیز نرخ شکایت از شهروندان از پلیس کاهش می یابد» ( مرادی و همکاران،۱۳۸۹: ۱۰۴)
از منظر دیگر در حوزه تبیین انسجام اجتماعی و عملکرد امنیت پایدار پلیس باید به نرخ جرم و جنایت هم توجه باید کرد. در جوامعی که نرخ محرومیت اقتصادی و ناهمگونی جمعیتی بالا باشد، این شرایط باعث شده که شبکه های اجتماعی اولیه و ثانویه بین شهروندان و جامعه توسعه نیافته شکل نگیرد، در نتیجه جامعه با کاهش ظرفیت برای اعمال کنترل اجتماعی بویژه بر روی رفتار جوانان روبرو می شود، و این ضعف نظارت اجتماعی موجب آسیب زدگی و رشد انحرافات اجتماعی در جامعه به خصوص افزایش میزان جرم و جنایت در بین جوانان شهروند شده و توانمندی گروه های اجتماعی حاضر جامعه را برای سازماندهی و حفاظت از نظم کمرنگ تر می کند، و بی اعتمادی، سوء ظن، به پلیس را افزایش می دهد؛ و در نتیجه زمینه مساعدی برای جرم و جنایت فراهم می گردد.
در واقع جوامعی که از سطح بالایی از انسجام اجتماعی برخوردارند، احتمال حل دقیق تعارض هم، سطح میان شخصی و هم سطح اجتماعی را افزایش می دهد، و هم چنین جوامعی که سطح اعتماد بین افراد را افزایش می دهد، موجب کاهش تخلفات، ، آسیب های اجتماعی وجرم و جنایت می شود. بر عکس در جوامعی که اعتماد کافی به اخلاقیات و عملکرد سازمانی دستگاه ها از جمله پلیس وجود نداشته باشد، شهروندان در جهت منافع شخصی عمل می کنند و تمایل بیشتری به سوء استفاده از دیگران خواهد شد، در نتیجه جرم و جنایت افزایش می یابد.

بند اول- انسجام اجتماعی و امنیت اجتماعی پایدار پلیس

امنیت اجتماعی در رابطه با عملکرد پایدار سازمان پلیس جامعه محور به معنای تحت اختیار در آوردن و کنترل ناهنجاری ها، آسیب های اجتماعی، جرم و جنایت،اعتیاد،خودکشی، فروپاشی خانواده و مانند آن است، سرمایه اجتماعی با فراهم ساختن زمینه نظارت و کنترل اجتماعی غیر اقتدار آمیز در متن عملکرد سازمانی پلیس جامعه محور، شهروندان را برای جامعه پذیری و احترام به عرف و قانون، پایبندی به سنت ها، هنجارها، ارزش های اجتماعی( ملی- اسلامی) از یکسو و با معنایی ساختن زندگی اجتماعی برای شهروندان و زمینه سازی مشارکت فعال در توسعه همه جانبه جامعه از سوی دیگر و رشد پیامدهای جمعی و عمومی، که موجب سلامت کلی جامعه، پایداری و ثبات اجتماعی می شود؛ و آماده بسط و نهادینه کردن امنیت اجتماعی پایدار می شود.« امنیت اجتماعی، به مثابه پیامد مثبت و مطلوب، حاصل اثر گذاری سرمایه اجتماعی بر زندگی فردی در قدم اول و زندگی جمعی به تبع آن است. بدین ترتیب، هرچند اصطلاح امنیت اجتماعی، مفهوم امنیت برای اجتماع را مطابق با نگرشی کل گرایانه در ذهن متبادر می سازد؛ اما اساس مفهوم امنیت اجتماعی و وجه ممیز آن از امنیت عمومی، امنیت ملی، امنیت کشور و مانند آن، تأمین امنیت مادی و معنایی فرد است. اگر در تأمین امنیت اجتماعی، تبعات و پیامدهای عمومی آن را در نظر داشته باشیم، منافع جمع بر فرد مقدم دانسته ایم؛ اما اگر صرفاً تحقق حقوق و منافع فرد را صرف نظر از هزینه های آن در نظربگیریم، تقدم حقوق و منافع فرد بر جمع تأکید کرده ایم.» ( تقی لو،۱۳۸۵: ۲۴۰)
شاخص های سنجش انسجام اجتماعی و ارتباط مفهومی آن با امنیت اجتماعی پایدار در سازمان پلیس جامعه محور با میزان همبستگی گروهی، درجه انسجام، میزان تأثیر ارزش ها و هنجارها بر رفتارها، میزان اعتماد و قاعده مندی رفتاری و شاخص های دقیق کمی چون میزان انحرافات اجتماعی، جرم و جنایت، اعتیاد، فروپاشی خانواده، طرح دعاوی و دادخواهی، خودکشی، فرار پرداخت از مالیات، رشوه و اختلاس و مانند آن مورد ارزیابی قرار می گیرد. هرچه میزان آسیب های اجتماعی بالاتر باشد و همبستگی گروهی و درجه انسجام جامعه پایین تر باشد، پلیس نقش مؤثری در افول سرمایه اجتماعی دارد، که نتیجه آن در قالب ناامنی اجتماعی در جامعه کاملاً مشهود است.
حفظ تقویت انسجام اجتماعی به عنوان معلول یا متغیر مستقل در عملکرد پایدار پلیس جامعه محور، موجب تأمین امنیت اجتماعی در جامعه به عنوان معلول یا متغییر وابسته خواهد شد. زیرا نهادینه شدن کارکردها و کاربردهای سرمایه اجتماعی به مثابه قواعد راهنمای عمل در متن ها و موقعیت های مختلف اجتماعی، هر چند خود از مجرای رفتار متقابل شهروندان و پلیس در طول زمان شکل می گیرد و تکوین می یابد، لکن در جایگاه نهاد مستقر اجتماعی به صورت یک علت به بروز رفتارهای خاص مطابق با متن ها و موقعیت های اجتماعی مختلف می انجامد.در واقع سرمایه اجتماعی و حفظ آن در پلیس جامعه محور به عنوان یک علت، بروز رفتارهای هنجارمند را به عنوان معلول ایجاب می کند؛ و از این رو حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی به جهت دامن زدن به رفتارهای هنجارمند، به صورت علّی موجب تأمین امنیت اجتماعی یعنی کاهش ناهنجاری، جرم، جنایت، آسیب ها و انحرافات اجتماعی، اعتیاد، خودکشی و مانند آن می شود. همانگونه که جیمز کلمن می گوید«هنگامی که هنجاری وجود دارد و مؤثر هم هست، تشکیل شکلی نیرومند اگرچه گاهی هم آسیب پذیر- از سرمایه اجتماعی را می دهد. هنجارهای نافذی که مانع جرم و جنایت باشند، این امکان را به وجود می اورند که اشخاص در یک شهر در ساعات شب با فراغ خاطر از خانه خارج شوند و افراد سالمند بی آنکه بیمی از بابت ایمنی خود داشته باشند از منزل خود بیرون روند. اگر در جامعه این هنجار وجود داشته باشد که به دانش آموزانی که موفقیت بزرگ کسب می کنند، جایزه ای در خور داده شود، وظایف مدرسه بسیار تسهیل خواهد شد.»( کلمن،۱۳۸۴: ۶۳-۶۲)
بدین ترتیب انسجام اجتماعی عملکرد امنیت اجتماعی پلیس جامعه محور به تبع آن جلوگیری از وقوع جرم، جنایت و ناهنجاری، موجب زمینه سازی مشارکت مثبت و فعال شهروندان در زندگی اجتماعی می شود. در کنار این مسأله عملکرد پلیس جامعه محور با حفظ شاخص های سرمایه اجتماعی درون دادی و برون دادی، نقش مؤثری در بهبود کیفیت زندگی اجتماعی شهروندان خواهد داشت.
اساساً از مجرای تأثیر گذاری ارزش ها، هنجارها، عرف و سنت های اجتماعی(جامعه پذیر سازی شهروندان) پلیس می تواند امنیت اجتماعی پایدار را تحکم بخشد. در واقع جامعه پذیری و باز تولید آن ملازم همیشگی سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی برای پلیس در یک جامعه خواهد بود؛ در واقع تولید و باز تولید فرایند جامعه پذیری عملکردی پلیس در یک جامعه در قالب زنجیره های به هم پیوسته ارتباط متقابل با شهروندان، به صورت پایان ناپذیرموجب استقرار و قوام امنیت اجتماعی خواهند شد.اهمیت این ارتباط میان سرمایه اجتماعی پلیس با امنیت اجتماعی بویژه زمانی درک می شود که در جامعه در حال گذر نوعی بی هنجاری همراه با تزلزل ارزش های اجتماعی وجود داشته باشد که منجربه نابهنجاری ها،آسیب ها، انحرافات، جرم و جنایت، اعتیاد و خودکشی، به مثابه مظاهر مختلف ناامنی اجتماعی یافت شود، و این وضعیت منجربه افول سرمایه اجتماعی عملکرد پایدار پلیس جامعه محور و جامعه شده باشد. بر این اساس رابطه سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی بویژه در جامعه درحال گذار در عملکرد پلیس معنا پیدا می کند که در آن افول سرمایه اجتماعی با بروز ناامنی اجتماعی در ارتباط است.
بر این اساس باید کاربست های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی را پلیس به عنوان بستر تولید انسجام اجتماعی به صورت خودجوش و رسمی در بین شهروندان ایجاد کند، همچنین انگیزه مشارکت مثبت و فعال شهروندان در عرصه های عملکردی پلیس فعال نماید، مبانی تجویزی اخلاق، حمایت از شهروندان در برابر آسیب ها، انحرافات اجتماعی و… می تواند از مهمترین پیامدهای جمعی و عمومی عملکرد امنیت اجتماعی پلیس جامعه محور در تقویت سرمایه اجتماعی سازمانی در سطح جامعه باشد.

بند دوم- انسجام اجتماعی و اعتماد پایدار به پلیس

اعتماد اولین جزء انسجام اجتماعی ارتباطات بین فردی و یا بین شهروندان و سازمان ها و نهادهای یک جامعه می باشد.در واقع اعتماد عبارت است از تمایل فرد یا یک جمعی به قبول ریسک در یک موقعیت اجتماعی که این تمایل مبتنی بر حس اطمینان به این نکته است که دیگران به گونه ای انتظار می رود عمل نموده و شیوه حمایت کننده در پیش خواهند گرفت.به تعبیر فوکویاما« اعتماد انتظاری است که در یک اجتماع منظم، صادق و دارای رفتار تعاونی خود را نشان می دهد…..گیدنز دو نوع اعتماد را بیان می کند: اعتماد به افراد خاص و اعتماد به افراد یا نظام های انتطاعی. اعتماد انتزاعی در برگیرنده آگاهی از مخاطره و فرد مورد اعتماد است. لذا در حالی که کنش گر می تواند به راحتی در مورد میزان ارزش اعتماد به افراد خاص قضاوت کند (بر اساس اطلاعات مربوط به تاریخچه آن فرد، انگیزه ها و شایستگی های او) می تواند درباره میزان ارزش اعتماد نسبت به دیگران تعمیم یافته نیز دارای ایده ها و باورهایی باشد. افرا همچنین می توانند درباره میزان ارزش اعتماد نسبت به نظام های انتزاعی نظیر نهادها نیز دارای باورهایی باشند از این فرایند می توان با سطح نهادی اعتماد نام برد. این همان چیزی است که گیدنز آن را ایده اعتماد به ” نظام های تخصصی” می نامد. ممکن است که کنش گر از فردی که اتومبیل او یا خانه او را ساخته شناختی نداشته باشد، ولی نسبت به نظام استاندارد، تنظیم قواعد و قوانین، نظازت و کنترل کیفیت دارای میزانی از اعتماد باشد.»( شارع پور،۱۳۸۳: ۷۳)بر اساس این نگرش ها می توان در حوزه ارزیابی عملکرد پلیس با سرمایه اجتماعی در سطح منطقه ای و ملی در یک جامعه، سنجش اعتماد به عملکرد سازمان پلیس جامعه محور را ضرورت دانست، و آن را در سطح ملی امری توسعه مند و سودمند تلقی کرد. بر این اساس« در فرایند توسعه اجتماعی^[۵۰]، میزان عضویت جامعه در گروه ها، سازمان ها و انجمن های مختلف افزایش می یابد و آمادگی فرد برای برقراری ارتباط بیشتر می شود و بدین ترتیب اعتماد اجتماعی متقابل تعمیم می پذیرد. به همین جهت، آیزنشات به درستی متذکر می شود که مهمترین مسئله نظم اجتماعی برای بنیانگذاران جامعه شناسی اعتماد و همبستگی اجتماعی است، یعنی بدون انسجام و نوعی اعتماد پایداری نظم اجتماعی غیر ممکن است.»( چلبی،۱۳۷۵: ۱۲)با توجه به این مسأله، اعتماد پایدار به پلیس و عملکرد آن در سطح خرد و کلان، پایه نظم اجتماعی و امنیت در جامعه را مستحکم تر می کند. اعتماد به عملکرد پایدار پلیس تنش های و تعارضات درون قومی، محله ای، روستایی و شهری را کاهش داده و انسجام را تقویت می نماید. در واقع وجود امنیت از سوی پلیس جامعه محور در سطوح کلان و خرد با ابعاد اجتماعی، محیطی، منطقه ای، محله ای، مرزی، ملی، و… باعث اعتماد سایر نهادها و شهروندان به پلیس و بالعکس خواهد شد.در واقع اعتماد متقابل شهروندان با پلیس می تواند چالش های منطقه ای، ملی و بین المللی را که گریبانگیر پلیس است حل نماید و حتی با این اطلاعات مقابله کند.
بخش دیگری از جایگاه اثرگذار انسجام اجتماعی در سازمان پلیس در هر جامعه ای را باید در حوزه اعتماد به فعالیت ها و عملکرد جامعه محوری پلیس در میان شهروندان مورد تعمق و سنجش قرار داد. در واقع یکی از شاخص های مفید درباره اینکه پلیس وظیفه و کارکردش را چگونه در جامعه و در قبال امنیت و نظم شهروندان انجام می دهد، اعتماد به پلیس باید دانست. ادراک شهروندان از اعتماد پذیری و مشروعیت پلیس موجب افزایش تمایل شهروندان برای همکاری با پلیس و پیروی از قانون می شود. اعتماد یک مفهوم انتزاعی است، اما به شدت ریشه در تجربه دارد؛ تعاملات افراد با دیگر افراد و تجربیات گذشته ی آن ها با نهادهای دیگر، انتظارات در باره این که چگونه باید در آینده به آن ها اعتماد کرد، شاخص اعتماد و رابطه آن با سرمایه اجتماعی شکل می دهد.«یک افسر پلیس هنگامی مورد اعتماد واقع می شود که شهروندان معتقد باشند او مطابق با هنجارهای اجتماعی افسران پلیس رفتار خواهد کرد. اگر افسران چنین رفتاری از خود نشان دهند به عنوان یک افسر پلیس مورد اعتماد شناخته خواهند شد. افسران پلیس اعتماد مردم را از طریق رفتارشان کسب می کنند. بنابراین اعتماد به پلیس، یکی از مهمترین و بارزش ترین شاخص های عملکرد پلیس است این عملکرد از طریق نظر سنجی از شهروندان اندازه گیری می شود.»( Choi,2010,47)
در واقع اعتماد شهروندان به عملکرد سازمان پلیس جامعه محور، نوعی روان کننده حرکت توسعه مند تقویت انسجام اجتماعی پلیس در هر جامعه ای می باشد. از جمله عواملی که می تواند اعتماد شهروندان به پلیس را افزایش دهد، کمک کردن پلیس به شهروندان در زمینه های مختلف است. کمک پلیس به شهروندان علاوه بر افزایش اعتماد آنان به پلیس می تواند به منظور اهداف زیر انجام شود:
«۱- کاهش ترس شهروندان در باره مشکلات خاص در جامعه. ۲- مشارکت مردم در حمایت از پلیس برای حل مشکلات. ۳- آموزش شهروندان درباره آسیب پذیری آن ها در برابر جرم و جنایت. ۴- کمک به شهروندان در جهت حل مشکلات توسط خودشان»( مرادی و همکاران،۱۳۸۹)
بر این اساس جوامعی که از سرمایه اجتماعی بالایی برخوردار باشند، نظارت شهروندان موجب انجام بهتر خدمات پلیس می شود، این امر به افزایش رضایت میان شهروندان شده و در نهایت، منجربه اعتماد بیشتر به پلیس می شود. همچنین هنگامی که افراد تجربه خوبی از پلیس داشته باشند، بیشتر به آن اعتماد می کنند. هنگامی که شهروندان در زندگی مدنی مشارکت نداشته باشند، قادر نخواهند بود به نهادهایی که زندگی سیاسی آن ها را ادره می کنند.« اعتماد به پلیس، انعکاسی از فعالیت مدنی و نگرش های شهروندان به اعتماد اجتماعی است که در زندگی مدنی شان آموخته اند. اگر سرمایه اجتماعی کاهش یابد اعتماد نیز کاهش خواهد یافت. شهروندانی که در فعالیت های مدنی مشارکت دارند، با افراد بیشتری ملاقات کرده و از تعامل با آن ها اعتماد بین شخصی را یاد می گیرند. شهروندانی که در فعالیت های مدنی شرکت نمی کنند در خود

ه محیط فروشگاه ۵۶<br />۲-۹-۵- موسیقی ۵۷<br />۲-۱۰- خرید برنامه ریزی نشده ۵۹<br />۲-۱۱- پیشینه پژوهش ۶۲<br />۲-۱۱-۱- پژوهشات خارج از کشور ۶۲<br />۲-۱۱-۲- پژوهشات داخل کشور ۶۵<br />۲-۱۲- جمع بندی و ارائه مدل مفهومی پژوهش ۶۷<br />فصل سوم ۷۲<br />روش شناسی پژوهش ۷۲<br />۳-۱- مقدمه ۷۳<br />۳-۲- روش پژوهش ۷۴<br />۳-۲-۱- هدف پژوهش ۷۴<br />۳-۲-۲- دسته بندی پژوهشات بر اساس نحوه گردآوری داده ها ۷۵<br />۳-۳- جامعه و نمونه آماری ۷۵<br />۳-۴ تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری ۷۶<br />۳-۵- پرسشنامه ۷۹<br />۳-۵-۱ مقیاس مورد استفاده ۷۹<br />۳ -۵-۲ سوالات پرسشنامه ۸۰<br />۳-۶- روایی پرسشنامه ۸۳<br />۳-۷- پایایی ابزار پژوهش ۸۵<br />۳-۷- روش تجزیه و تحلیل داده ها ۸۶<br />۳-۷-۱ آمار توصیفی ۸۷<br />۳-۷-۲ روش های استنباطی ۸۷<br />فصل چهارم ۸۸<br />تجزیه و تحلیل داده ها ۸۸<br />-۱-۴ مقدمه ۸۹</p>

اجرای برنامه‌های کوتاه تبلیغاتی و سخنرانی‌ها در سازمان‌های خاص و مدارس و دانشگاه‌ها

{I10},{I8},{I7},{I9}

الف) ارائه‌ خدمات منحصر به فرد که تبلیغات دهان به دهان را پی خواهد داشت
مدیریت باشگاه باید بتواند از طریق مربیان خود نوعی پیوند عاطفی بین باشگاه و مشتری برقرار نماید که این امر خود منجر به تبلیغات دهان به دهان که از بهترین نوع تبلیغات می‌باشد خواهد شد{I1}.
بهترین نوع تبلیغات به نظر من برگزاری همایش‌های دوره‌ای و دعوت از خانواده‌ها و دوستانِ ورزشکاران می‌باشد تا هم از ورزشکاران نمونه تقدیر گردد و تشویقی باشد برای ادامه‌ی دوره‌هایشان و هم سبب آشنایی افراد زیادی با این ورزش و باشگاه مورد نظر شود{I3}.

مثلاً می‌توانیم با اعطای تخفیف به هر هنرجویی که یک ثبت نامی برای باشگاه بیاورد، آن‌ها را به منظور تبلیغات برای باشگاهمان تشویق نماییم و این به این معنیست که ما به ازی هر هنرجو برای خود یک بازاریاب استخدام نموده‌ایم، با کم‌ترین هزینه و کم‌ترین حقوق! {I6}.
برای پاسخ به این سوال باید به خودمان نگاه کنیم، اینکه مثلاً من چطور به فلان باشگاه، فلان رستوران، فلان آرایشگاه جذب می‌شوم؟ من که فقط در صورتی به مکانی اعتماد می‌کنم که از زبان عزیزانم بشنوم، پس این امر می‌تواند به حداقل ۱ درصد و یا شاید بیشتر از این میزان از افراد جامعه تعمیم یابد، پس تلاش ما باید ارائه‌ خدمات بهینه باشد که این امر سبب معرفی این ورزش به اطرافیان هنرجویان شود{I11}.
یکی از عوامل موثر در بازاریابی مشتریان و ارتباط با آنها تبلیغات مستقیم و از طریق تبلیغات دهان به دهان میباشد. تبلیغات دهان به دهان قدرتمندترین روش ارتباطات انسانی است و پیام تبلیغاتی مثبت باشگاهها بدون هیچ هزینهای از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. این روش عموماً با بهره گرفتن از مکالمه افراد به صورت چهره به چهره صورت میگیرد. چرا که تأثیرگذاری گفتگوهای چهره به چهره بسیار ماندگارتر از انتقال پیام از فردی به فرد دیگر از طریق واسطه است. مدیران باشگاه با تبلغیات دهان به دهان میتوانند احساس مثبتی در مشتریان خود ایجاد کنند هستند، تا آنها نیز به تبلیغ و ترویج باشگاه بپردازند. از این رو، این روش تبلیغات موثرترین روش در جذب مشتریان جدید می‌باشد.
ب) تبلیغات از طریق صدا و سیما، مطبوعات، شرکت در نمایشگاه‌های تخصصی ورزشی و معرفی خدمات در سایت‌ها و وبلاگ‌ها
به نظر من تبلیغات در تلویزیون از بهترین نوع آن برای یک ورزشگاه است، بعد از آن تبلیغات در اینترنت و سایت‌های مختلف و اینکه مکان باشگاه در معابر پر رفت و آمدی قرار داشته باشد و کنجکاوی افراد را به منظور پرسش از میزان شهریه و نوع ورزش‌های موجود برانگیزد{I4}
تبلیغات در رسانه‌های تصویری و شبکه‌های خانگی، مطبوعات و مجله‌های ورزشی، بیلبوردهای موجود در مکان‌های پر رفت و آمد و اتوبان‌ها، پخش بروشورهای تبلیغاتی در مکان‌های شلوغ و دانشگاه‌ها و مدارس که به معرفی باشگاه و انواع خدمات آن پرداخته باشد{I2}.
استفاده از بازاریابان حرفه‌ای و متخصص، شرکت در نمایشگاه‌های ورزشی و تجهیزات ورزشی، تبلیغات در سازمان‌های خاص و …{I10}
من تبلیغات در پیک برتر را مناسب می‌دانم چون اکثر بانوان خانه دار از خوانندگان این مجلات می‌باشند به شرطی که طراحی صفحه‌ی تبلیغ به گونه‌ای رسا و جذاب باشد{I5}
ج) اجرای برنامه‌های کوتاه تبلیغاتی و سخنرانی‌ها در سازمان‌های خاص و مدارس و دانشگاه‌ها
… تبلیغات در سازمان‌های خاص و مدارس و دانشگاه‌ها {I10}
پخش بروشورهای تبلیغاتی جلوی مدارس و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و حتی سایر باشگاه‌ها، توسط تراکت پخش کن‌های مورد اطمینان، چون متأسفانه بنده این تجربه را داشته‌ام که فردی که هیچ آشنایی‌اتی با او نداشتیم، تراکت هامان را پخش نمود و هیچ زنگ خوری نداشتیم و این احتمال صفر است که با پخش پانزده هزار تراکت در سراسر شرق تهران تعداد زنگ‌ها صفر باشد! و این مشکل هم که نمی‌توان اعتماد نمود به هر کس از جمله موانعی است که امیدواریم با پیدا شدن وجدان کاری در افراد حل شود {I8}
یکی از تجربیات اولیه‌ی تبلیغات من این بود که خودم به مدارس می‌رفتم و به معرفی سبک و ورزش خود می‌پرداختم که این روش موفقیت آمیز هم بود و تعدادی از مدارس که از این ورزش خوششان آمده بود با من قرارداد بستند و هفته‌ای یک بار در یک سانس خاص بچه‌ها را به باشگاه می‌آوردند و بچه‌ها تعلیم می‌دیدند{I7}.
… به نظر من کودکان در صورتی که از ورزش یا مربی ورزشی خوششان بیاید می‌توانند تمام اطرافیانشان را جذب کنند، تمام دوستانشان را در مدرسه‌شان یا بچه‌های فامیلشان را …{I9}
استفاده از رسانه های تصویری و متنی یکی از عوامل مهم در گسترش تبلیغات میباشد. قبل از انتخاب یک رسانه برای تبلیغات لازم است تا چند اقدام صورت گیرد؛
۱) ارزیابی پتانسیل مشتری برای بهره برداری از تبلیغ
۲)شناسایی نقطه اشباع مشتری در مواجه با تبلیغ
۳)شناسایی عادات مشتری و نحوه استفاده وی برای مواجه با تبلیغ
۴)و نکته آخر اینکه ارزیابی میزان قدرت اعتبار رسانه برای اقناع مشتری به منظور استفاده از خدمات باشگاه.
آنچه که در مصاحبههای مدیران قابل توجه استفاده از نشریات و تراکتهای تبلیغاتی است که علاوه بر هزینه های پایین تبلیغات اثرگذاری بیشتری در جذب مشتری دارد.
روابط با مشتریان
چهارمین بلوک از بلوک‌های نه‌گانه‌ی مدل هستان شناسی استروالدر مؤلفه‌ی ارتباطات بنگاه با مشتریان می‌باشد. تمامیِ فعل و انفعالات و مبادلاتی که بین یک بنگاه و مشتریانش برقرار می‌گردد، بر قدرت ارتباط بنگاه با مشتریانش تأثیر دارد(اوستروالدر،۲۰۰۴). تمِ روابط با مشتریان شامل سه دسته‌ی مفهومی روابط حرفه‌ای – احساسی و یکسان با تمام اقشار، روابط صادقانه با در نظر گرفتن نفع مشتری به منظور جلب اعتمادشان و نظرسنجی از مشتریان و رفع مشکلات و برآورده ساختن انتظاراتشان در اسرع وقت می‌باشد که در ادامه با بیان مثال‌هایی از جملات مصاحبه شوندگان به تشریح بیان می‌گردند.
دسته‌ه ای مفهومی تشکیل دهنده‌ی تم روابط با مشتریان در جدول زیر به همراه کدهای حاصل از مرحله‌ی کدگذاری داده‌های حاصل از مصاحبه نشان داده شده‌اند.
جدول ‏۴-۴: دسته‌ه ای مفهومی تشکیل دهنده‌ی تم روابط با مشتریان

تم

دسته‌ه ای مفهومی تشکیل دهنده‌ی تم

کد مصاحبه شوندگان

روابط با مشتریان

روابط حرفه‌ای – احساسی و یکسان با تمام اقشار

{I1},{I2},{I8 },{I11},{I9},{I6}

روابط صادقانه با در نظر گرفتن نفع مشتری به منظور جلب اعتمادشان

{I4},{I3},{ I11}

۲-۳-مدل مراحل تغییررفتاراعتیادی:

موضوع"انگیزه”^[۴۲]، یکی ازنکات بسیارمهم دردرمان سوء مصرف کنندگان مواد است. دراین زمینه، پروچاسکا و همکارانش( ۱۹۹۲) یک الگوی فرانظری معرفی کرده اند که نشان می دهد چگونه افراد رفتاری نامطلوب راتغییر می دهند ویا عادت های رفتاری جدید را در خود به وجود می آورند. با وجود این، الگوی “مراحل تغییر” نظریه ای جداگانه ای نیست، بلکه چارچوبی است برای سازماندهی نظریه های موجود تا توضیح دهد افراد چگونه با کمک یا بدون کمک متخصص، می توانند خود را تغییر دهند. مدل مراحل تغییر، برای درمانگران و پژوهشگران بسیار جالب بوده است، زیرا ساختاری برای درک انگیزه مراجع فراهم می آورد. استفاده ازاین مدل درمورد درمان بیماری های مختلفی مانند ایدز(برادلی- اسپرینگر^[۴۳]،۱۹۹۶)، ترک سیگار (دی کلمنت ودیگران، ۱۹۹۱)، ترک اعتیاد به الکل یا مواد(دی کلمنت،۱۹۹۱ )، کنترل وزن (پروچاسکا و دی کلمنت، ۱۹۸۵) و ناراحتی روانی (پروچاسکا و نورکراس,۱۹۸۳)نیز مثبت ارزیابی شده است. پروچاسکا و د ی کلمنت (۱۹۹۲)اظهار کرده اند که بسیاری از برنامه های درمان روانی- اجتماعی و همچنین درمان طبی نتایج رضایت بخشی در پی نداشته اند؛ زیرا در آنها، این فرض بدیهی شمرده می شود که مراجعان(یا بیماران) جدید از انگیزه زیادی برای مشارکت در درمان خود برخوردارند . در واقع، در برنامه ریزی درمان معمولاموضوع انگیزه مراجع نادیده گرفته می شود. اما، واقعیت این است که اغلب مراجعان، در بسیاری از اختلال های رفتاری و طبی، در آغاز درمان، انگیزه زیادی برای تغییر یادرمان ندارند. نتایج مطالعات پروچاسکا و دی کلمنت ( ۱۹۹۲) نشان می دهد از میان افرادی که مشکلات بهداشتی جدی دارند، تقریباً ۱۰تا۱۵درصدآنهادر هنگام ورود به درمان این آمادگی را دارند که برای بهبود وضع خود دست به کاری بزنند. مطالعه انجام شده در باره ی اثربخشی درمان های موجود در ایران نشان می دهد که نگرش معتادان ایرانی بر تأثیر کم رویکردهای درمانی و ناتوانی درمانگران در درمان اعتیاد تأکید دارد. این مسأله ،به نوبه خود مهمترین عامل فقدان انگیزه در معتادان از یک سو ورشد بدون مطالعه شبه گروه های درمان اعتیاداز سوی دیگردر ایران شده است(قربانی، ۱۳۸۱).طبق نظریه پروچاسکا و دی کلمنت( ۱۹۹۲), الگوی مراحل تغییر از پنج مرحله به شرح زیر تشکیل می شود. ذکر این نکته مهم است که پیشرفت بیمار در این مراحل ممکن است به شکلی خطی صورت نگیرد.

1. 1. مرحله پیش تأملی^[۴۴]: مرحله پیش تأملی، مرحله ای است که هنوز فرد معتاد تصمیم نگرفته است در آینده ای قابل پیش بینی برای تغییررفتار خود اقدام کند. اغلب افرادی که در این مرحله قراردارند هنوز رفتار خودرا مشکل آفرین نمی دانند (دی کلمنت، ۱۹۹۱).در این مرحله، قضیه فقط به ” انکار” اعتیاد و” مقاومت ” در قبول آن ختم نمی شود. بعضی افرادی که در این مرحله قرار دارند اصلا” هیچ اطلاعی از خطرات ناشی از رفتار نادرستشان ندارند .آنها فکر می کنند که اقدام برای اصلاح رفتارشان خیلی دیر شده است. سر انجام، بعضی از افراد درهمین مرحله پیش از تصمیم گیری برای درمان، مشکل خویش به دلیل تراشی می پردازند،مثلا” می گویند: ” تو که فقط یک بارزندگی می کنی تحمل درد و رنج چه حاصلی دارد ؟ “.دراین مرحله، شاید بهترین اقدام، آگاه ساختن معتادان از خطرات ناشی از رفتار نادرستشان باشد. این مسأله بویژه زمانی مصداق بیشتر پیدا می کند که هدف عمده مداخله درمانی (کوتاه مدت)، ایجاد انگیزه برای تعهد به تغییرو درمان در بیمار باشد.

1. 1. مرحله تفکر وتأمل^[۴۵]: در این مرحله (بر خلاف مرحله قبل)، فرد معتادتمایل به تغییرواصلاح خود دارد، امااحساس دودلی وتردیدوی هرگونه اقدام برای درمان را به تأخیرمی اندازد. به عبارت دیگر، افراد در این مرحله مایل به تغییر خود هستند، اما هنوز خود را متعهد و ملزم به این کار نمی بینند. دی کلمنت ( ۱۹۹۱ ) اظهار می کند افرادی که در این مرحله قرار دارند اغلب دلایلی از این دست می آورند که مثلاً ” الان وقت خوبی برای شروع برنامه درمان نیست". چالش اصلی برای درمانگر اعتیادی آن است که معتاد را که در این مرحله متوقف شده است برای حرکت به سوی مرحله بعد (مرحله آمادگی) تشویق کند. برای این منظور، نخست، اطلاعات ارائه شده از سوی درمانگر باید از نظر شخصی با وضعیت فرد مرتبط باشد.دوم، درمانگر باید مزیت های درمان یا تغییر رفتار را گوشزد نماید. توجه به منافعی که ترک اعتیاد در بر دارد، می تواند مشوق خوبی برای معتادی باشد که در این مرحله قرار دارد. به طور کل در این مرحله، درمانگر بایداز پیام هایی که ترس معتاد را بر می انگیزد. (ترفندهای هراس برانگیز)، اجتناب کند؛ چراکه خود کارآمدی او رابه شدت کاهش می دهد؛ به عبارت دیگر، ترساندن معتاد می تواند او را نسبت به اصلاح خودش بدبین کند و تلویحاً به او این طور بفهماند که دیگر “برای ترک اعتیاد، خیلی دیر شده است".

1. 1. مرحله آمادگی^[۴۶]: .طبق نظریه ی پروچاسکا ودی کلمنت( ۱۹۹۲ ), در این مرحله ، فرد معتاد تصمیم می گیرد در آینده ای نزدیک، رفتار اعتیادی خود را اصلاح کند. تصمیم معتاد به این کار اغلب با تغییرات جزئی رفتارنمایان می شود. معتاد، معمولاً برای مدتی کوتاه در این مرحله می ماند. معتادی که در این مرحله به محک زدن تغییر رفتار خود می پردازد، لزوماً به مرحله بعد، یعنی مرحله عمل سوق داده نمی شود (دی کلمنت، ۱۹۹۱ ). در این مرحله فرد تلاش می کند تا رفتارش را تغییر دهد. اگر این تلاش های اولیه فرد با شکست مواجه گردد ممکن است موجب بازگشت معتادبه مرحله قبل شود. دی کلمنت ( ۱۹۹۱ ) اشاره می کند که در این مرحله، مهم ترین وظیفه درمانگر برای کمک به معتاد آن است که او را تشویق کند برنامه ای واقع بینانه برای ورود به مرحله عمل تدارک ببیند. بسیاری از معتادانی که تصمیم به ترک اعتیاد گرفته اند دشواری هایی را که در مرحله عمل (ورود به درمان) با آنها مواجه خواهند شد، تشخیص نمی دهند یا آنها رانادیده می گیرند. در برنامه ای واقع بینانه، این موانع از پیش مشخص می شوند و راه حل ها یا پاسخ های لازم برای آنها از قبل تعیین می شوند.

1. 1. مرحله عمل یا اقدام^[۴۷] : مرحله عمل یا اقدام برای ترک عبارت است از: “اجرای برنامۀ درمان". در این مرحله، معتادمی کوشد رفتار یا محیط خود را تغییر دهد تا بر مشکل اعتیادش فائق آید. معتادانی که برای استمداد نزد درمانگر می آیند، گاهی قبلا” در زندگی شان تغییر و اصلاح رفتار اعتیادی را شروع کرده اند؛ بهره گیری از درمان اعتیاد ممکن است فقط بخشی از تلاش هایشان برای ترک اعتیاد بوده باشد. همچنین در مطالعات گوناگون معلوم شده است که معمولاًبعضی مراجعان روزها یا حتی هفته ها پیش از مراجعه برای درمان، خودشان مصرف دارو را کنارگذاشته اند (میستو^[۴۸] وهمکاران، ۱۹۹۵). به اعتقاد دی کلمنت ( ۱۹۹۱)، اینها مراجعانی هستند که نظر مثبت درمانگر را نسبت به خود جلب می کنند؛ در واقع، می توان آنان را"مراجعان بدون ایجاد درد سر” نامید و به طرزی معجزه آسا مداوایشان کرد. مراجعانی که ترک اعتیادرا خودشان از پیش شروع کرده اند، اغلب به آن علت برای مشاوره مراجعه می کنند که ( ۱) خود رادر برابر همه متعهد سازند که قصد دارند اعتیادشان را ترک کنند، ( ۲) تأیید متخصصان و دیگران رابرای برنامه ترک اعتیادشان کسب کنند، ( ۳) درصدد برآمده اند تا دیگران حمایتشان کنند و به اعتماد به نفس آنها بیفزایند و ( ۴) عده ای از بیرون روند ترک اعتیادشان رازیر نظر داشته باشند. دی کلمنت (۱۹۹۱) معتقد است ازاولین وظایف درمانگران برای کمک به مراجعانی که خودشان مرحله عمل را شروع کرده اند، آن است که راه هایی را برای ارتقای خود کارآیی پیش رویشان نهند (مثلا می توان آنان را با گروه هایی از هم سن و سال هایشان که حمایت کننده باشند، آشنا ساخت) و در صورت امکان موانع اداری را که مانع از پیشرفت شان می شود از سر راه آنان بر دارند. در واقع، می توان افرادی که توانسته باشند بین ۱ روز تا ۶ ماه رفتار خود را کنترل کرده اند (یعنی مواد مصرف نکرده باشند) را در دسته معتادانی که مرحله عمل را شروع کرده اند،قرار داد. در این صورت، پس از ۶ ماه ترک می توان گفت که آنان به مرحله بعد، یعنی مرحله ماندن در ترک نایل آمده اند.

1. 1. مرحله ماندن در ترک^[۴۹] : در این مرحله ، فرد معتاد به تلاش خود برای جلوگیری از اعتیاد دوباره ادامه می دهد و می کوشد تا موفقیت هایی را که در درمان داشته است، تثبیت کند . پروچاسکا و دی کلمنت ( ۱۹۹۲ ) ادامه ترک را مرحله ای ایستا نمی دانند بلکه آن را ادامه تلاش برای تغییر رفتارمی نامند. با گذشت زمان، خطر بازگشت به اعتیاد کمتر و کمتر می شود. با وجود این، احتمال بازگشت به مرحله قبل همیشه وجود دارد. در این مرحله، مهم ترین وظیفه درمانگر تهیه طرحی برای پیشگیری از بازگشت به اعتیاد است که با کمک معتاد آماده می شود. در این طرح، باید احتمال “تأثیرات ناشی از نقض تعهد معتاد به خودداری از مصرف مواد” را نیز مد نظر قرار دادو برای آن فکری کرد. در واقع، این تأثیرات همان واکنش های هیجانی منفی و شدید معتاد ازجمله احساس ناکامی هستند که در بسیاری از آنان با یک بار ” لغزش” و مصرف اندک مواد به وجود می آید. به این ترتیب، معتاد مصرف دوباره مواد را برای خود بیش از حد بزرگ می کند و این موجب احساس یأس و نا امیدی در او می شود. این واکنش های هیجانی، به نوبه خود به کاهش خودکارآیی معتاد منجرمی شود و معمولا به از سرگیری دوباره و شدیدتر مصرف مواد می انجامد. یکی از پیامد های بسیار زیانبار« تأثیرات نقض خویشتنداری »آن است که بسیاری از مراجعان، بدون احساس ناراحتی یا شرم، یا مصرف دوباره مشروب یا مواد را پنهان می کنند و یا حتی بدتراز آن فرایند درمان را قطع می کنند. در برنامه پیشگیری از بازگشت به اعتیاد، باید با واقع بینی به مراجع آموخت که چگونه باید در صورت« لغزش » یا یک بار مصرف دوباره الکل یا مواد ،واکنش نشان دهد یا از چه راه هایی می تواند دوباره بهبودی خود را به دست آورد. در”چرخه تغییر” زیرملاحظه می شود که چگونه افراد مراحل تغییر را دور می زنند . همان طور که ملاحظه می شود مرحله نخست که نشانگر مرحله ایستای غفلت و ناآگاهی (پیش از تأمل )درباره مشکل فرد است، در این چرخه گنجانده نشده است. بیشتر معتادان پیش از مؤفق شدن در ترک اعتیاد نهایی، چندین بار این مراحل را پشت سر می گذارند (میلر ورالینک، ۱۹۹۱).

نمودار۲-۱:نمودار چرخه تغییر

۲-۴- مدل های درمان وابستگی مواد

ادبیات پژوهش نشان می دهد که مدل های درمانی سوء مصرف مواد را می توان به دو دسته ی عمده تقسیم نمود. (الف) مدل های درمانی بنیادی یا پایه (ب) مدل های درمانی یکپارچه نگر (پرویزی فرد و همکاران ،۱۳۸۰). هر یک ازاین مدل ها برحسب پیش فرض هایی که درباره ی سبب شناسی رفتار اعتیادی مطرح می کنند اهداف وراهبرد هایی برای درمان این اختلالات ارائه می کنند. هیچ یک از این مدل ها جامع و مانع نیست وهریک محاسن و معایب خاص خودرا دارند. در ادامه ی بحث، تلویحات درمانی هر یک از این مدل ها به طور خلاصه توصیف می شود.

1. 1. مدل اخلاقی : این مدل از نظر تاریخی ، قدیمی ترین مدل درمانی است . دراین مدل ،وابستگی مواد ، از ضعف اخلاقی یا نداشتن اراده بیمار ناشی می شود. به عبارتی دیگر،سوء مصرف کننده مواد به عنوان شخصی درنظرگرفته می شود که دارای یک “منش ضعیف “،بد یا شیطانی است .از اینرو،هدف از توان بخشی بیماراین است تا اراده اوتقویت شود، تابتواند دربرابروسوسه شیطانی مصرف مواد مقاومت کند.راهبردهایی که برای این تغییرات به کارگرفته می شود شامل راهبردهای"مثبت"یعنی اتکاء به خداوندکه از طریق مشاوره مذهبی انجام می گیرد ونیز راهبردهای “منفی” یا اجتناب ازتنبیه که با توجه به مجازات یا عذابی که خداوند برای جنایتکاران در نظر گرفته است دربرمی گیرد. اما عیب اساسی این مدل این است که با اتخاذ یک موضع قضاوت گرانه کمک تخصصی که ارائه می دهد، ارتباطی ستیزنده با سوء مصرف کننده مواد برقرار می کند که سرزنش کننده وتنبیهی است سوء مصرف کننده مواد در این مدل مورد انتقاد قرار می گیرد.همچنین اگر سوء مصرف کننده مواد تغییرنکند، سزاوار تنبیه است .این نگرش ها عموما ضددرمانی است.یکی دیگر ازمعایب این مدل درمانی این است که درمحیط های درمانی دیده شده، که تنها اکتفاء کردن به نیروی اراده برای بسیاری ازسوء مصرف کنندگان مواد (البته نه همه آنها) برای جلوگیری از وابستگی مواد غیر موثراست. بنابراین راهبرددرمانی که فقط برمبنای نیروی اراده بیمارمتکی است در مرحله درمان به شکست می انجامد وحس اعتماد به نفس سوء مصرف کنندگان مواد را کاهش می دهد. ازمزایای مدل اخلاقی این است که افراد را در خصوص پیامدهای مصرف مواد مسئول می داند.

1. 1. مدل یادگیری : مطابق این مدل ، وابستگی به مواد وسایر رفتارهای اعتیاد آور از یادگیری عادات غیرانطباقی نشات می گیرد(مارلیت^[۵۰]، ۱۹۸۵، به نقل از بروور^[۵۱]وهمکاران،۱۹۸۹). دراین مدل سوء مصرف کننده مواد به عنوان شخصی تلقی می گردد،که عادات بد رابدون هیچ ضعف خاصی از جانب خودآموخته است. بنابراین ،هدف کلی درمان این است تا رفتارهای جدیدی به اوآموزش داده شود،تااز طریق یادگیریهای جدید شناخت هایی در خصوص عادات گذشته کسب نمایدوآنها راکنترل کند. دراین مدل، هدف خاص درمان چه کنترل نوشیدن مشروبات (مثلا نوشیدن الکل) از جانب فرد باشد وچه کامل کردن دوره ترک،درهرصورت روی"خویشتنداری”^[۵۲]بیمار تاکید می شود. بنابراین ،عود بیماری به عنوان عدم خویشتنداری فرد در نتیجه مصرف زیانبار مواد در نظر گرفته می شود. دراین مدل،مهمترین راهبرد درمانی ،آموزش است،که شامل آموزش مهارت های جدید،آموزش شیوه های مقابله ای، وبازسازی شناختی است(مارلت ،۱۹۸۵). یکی از مهمترین مزایای مدل یادگیری این است که در مورد پدیدآیی عادات غیرانطباقی برخلاف مدل اخلاقی نه تنبیه گر است ونه سرزنش کننده. ودیگر اینکه در این مدل روی آموزش ،ونیز یادگیری های جدید به عنوان راهبردهای درمانی تاکید زیادی می شود. یکی دیگر از مزایای مدل یادگیری همانند مدل اخلاقی این است که افرادرادرخصوص یادگیری وتحقق بخشیدن رفتارهای جدید مسئول می داند. از معایب بارز این مدل درمانی این است که روی مفهوم “خویشتنداری” افراد بسیار تاکید می کند.

1. 1. مدل بیماری : براساس این مدل ، گرچه سبب شناسی وابستگی مواد ناشناخته می باشد، اما عوامل ژنتیکی وزیست شناختی به عنوان عوامل مهمی در نظر گرفته می شوند(اسکویت ^[۵۳]وهمکاران ،۱۹۸۵، به نقل از برووروهمکاران ،۱۹۸۹) . در این مدل سوء مصرف کننده مواد به عنوان فردی که مریض یا بیمار است در نظر گرفته می شود، اما نه به این دلیل که اختلال روانی نهفته دارد،بلکه به این دلیل که خودوابستگی مواد بیماری تلقی می گردد. در این مدل، هدف از درمان ترک کامل است .زیرا بدون ترک کامل ،وابستگی مواد اغلب به عنوان یک بیماری پیشرونده وکشنده همواره مورد توجه قرار می گیرد. راهبرد اساسی درمان در این مدل این است که به جای توجه کردن به مفاهیمی چون نیروی اراده ،افسار گسیختگی ^[۵۴]،ویا نداشتن بهداشت روانی ، کانون توجه خود را روی وابستگی مواد،به عنوان یک اختلال اولیه متمرکز می کنند. از مزایای این مدل بیماری این است که این رویکرد درمانی نه تنها تنبیهی وسرزنش کننده نیست ، بلکه به طور ضمنی به اهمیت درمان وکمک به فرد ، همانند هربیماری دیگر توجه می کند. بنابراین دراین مدل برعکس مدل یادگیری ، بیشتربرخود مراقبتی^[۵۵] بیمار ونه خویشتنداری وی تاکید می شود. ازمزایای دیگراین مدل درمانی این است که وابستگی موادرابه طورمشخص به عنوان اختلال مورد توجه قرارمی دهد تا آن را کاملادرمان نماید. واز معایب این مدل درمانی این است که در خصوص آن دسته از الکلی های فاقدعلائم بیماری که عملااقدام به مصرف مواد می کنند با شکست مواجه می شود( شافر^[۵۶]،۱۹۸۶،به نقل از برووروهمکاران ،۱۹۸۹). یکی دیگر از معایب اساسی مدل بیماری این است که برخی از طرفداران این مدل ،ازعهده تبیین استقلال احتمالی اختلالات روانی همزیست بر نمی آیند.

1. 1. مدل خوددرمانی : مطابق این مدل ،وابستگی مواد یا در اثر نشانه یک اختلال روانی رخ می دهد ویا به عنوان یک مکانیسم مقابله ای دربرابر کمبودهای ساختاری یا کارکردهای روان شناختی فرد بوجود می آید(کانتزایان ^[۵۷]وهمکاران ،۱۹۸۵،به نقل از بروور وهمکاران ،۱۹۸۹). بنابراین ، هدف از درمان بهبود یافتن کارکردهای روانی است. دراین مدل انتظار می رود تا مصرف کننده مواد از حالت بیماری به سمت سلامتی روان بازگردد. ازدیگر مزایای این مدل این است که برای تشخیص ودرمان اختلالات روانی همزیست اهمیت زیادی قائل است . واز معایب اساسی این مدل این است که روی آسیب شناسی روانی بیمار ،به عنوان سبب شناسی این اختلال تاکید زیادی می کند. گرچه مطالعات گذشته نگر برای این عقیده که آسیب شناسی روانی باعث وابستگی مواد می شود شواهدی فراهم کرده اند، اما مطالعات اخیرچنین شواهدی را تایید نکرده اند(وایلنت^[۵۸] ،۱۹۸۳) زیرا در بسیاری ازموارد، آسیب شناسی روانی معلول است ، نه علت وابستگی مواد. عیب اساسی این مدل این است که چنانچه مصرف مواد از جانب بیمار تداوم یابد ،آنگاه سوء مصرف کننده مواد نسبت به کلیه اشخاص مهم درمانگر،ونیز درمان تصور غلطی پیدا خواهد کرد.

1. 1. مدل اجتماعی : دراین مدل وابستگی مواد دراثر تاثیرات محیطی،فرهنگی ،اجتماعی ، گروه همسالان یا خانواده به وجود می آید(بیگل^[۵۹]،گرتنر^[۶۰]،۱۹۷۷، به نقل از بروور وهمکاران ،۱۹۸۸). هدف از درمان این است تا کارکرداجتماعی سوء مصرف کنندگان مواد،با تغییر دادن محیط اجتماعی ویا پاسخ های مقابله ای آنها نسبت به استرس های محیطی بهبود یابد. راهبردهای لازم برای تغییرات محیطی شامل خانواده درمانی یا زوج درمانی ، شرکت کردن در گروه های خودیار جایی که در آن بیمارتوسط افراد غیر مصرف کننده مواد، درمان اقامتی احاطه شده ،وفرداز محیط های پراسترس،جاهایی که مواد براحتی در دسترس قرارمی گیرند ،اجتناب می کند.

۲-۵-مدل های یکپارچه نگر:

مدل های درمانی یکپارچه نگرعناصرمدل های بنیادی راباهم ترکیب یا یکپارجه میکنند. مدل های یکپارچه نگردارای سه ویژگی اساسی شناخته شده می باشند. نخست، این که این مدل ها عناصر اصلی مدل های بنیادی رابا هم ترکیب می کنند. دوم، این که این مدل ها برخلاف مدل های بنیادی چند کانونی هستند،چون دراین مدل ها اعتقادبراین است که سوء مصرف کنندگان مواددارای مشکلات چندگانه می باشند. سوم، این مدل ها نه تنها به درمانگران امکان می دهد تا مدل های مختلف درمانی را با هم ترکیب و یکپارچه کنند،بلکه برای درمانگران و سوء مصرف کنندگان مواد این امکان را فراهم می کنند تا باورهای خود را در مورد مدل های درمان با یک دیگر همخوان و همسان نمایند.الکلیک های بی نام ،مدل تشخیص دوگانه، و مدل زیستی-روانی- اجتماعی همگی نمونه هایی از مدل های یکپارچه نگر هستند.سوء مصرف کنندگان موادکه با افسردگی ویا مسائل اجتماعی ظاهر می شوند، معمولا دراین مدل مورد توجه قرار می گیرند. بعضی از آنان اصراردارند که افسردگی ویا سایر مسائل شان باید مورد توجه درمانی قرارگیرد ونه سوء مصرف مواد. باور آنها یا همانند مدل خود درمانی است ویا مدل اجتماعی . درمدل تشخیص دوگانه ،سوء مصرف مواد وسایر اختلالات روانی به عنوان اختلالاتی همراه وهمزیست دیده می شوند،بدون اینکه الزاما یکی را علت دیگری تصور کنند.

۲-۶-بخش دوم :بازنگری برخی از پژوهش های انجام شده در باره ی مقیاس های سنجش آمادگی برای تغییر

بررسی انتقادی ابزار:
این بخش نتایج برخی مطالعات در باره ی ویژگیهای روانسنجی مهم ترین مقیاس های به کار رفته جهت ارزیابی آمادگی برای تغییر مصرف مواد را مورد بررسی قرار می دهد.

۲-۷- بررسی روش های اندازه گیری آمادگی برای تغییر(RTC):^[61]

همان گونه که پیش تر ذکر شد,آمادگی برای تغییر(RTC)به مقدارمیزانی که فرد برای تغییرالگوهای رفتاری مسئله ساز برانگیخته می شود اشاره دارد. به عنوان شاخصی از انگیزش, آمادگی برای تغییربه آمادگی رفتاری یا تمایل فرد جهت آغاز تغییر رفتار دلالت دارد. مقیاس های متفاوتی ازجمله الگوریتم ها،پرسش نامه های خود-سنجی ودرجه بندی بالینی برای سنجش آمادگی برای تغییر مراجعان سوء مصرف کننده مواد به کاررفته است.ما هر یک از این مقیاس هارا به طور مختصر توصیف واطلاعات مربوبط به ویژگیهای روانسنجی آن ها راذکر می کنیم. برخی ازاین مقیاس ها ویژگی های روان سنجی ضعیفی دارند،در حالیکه داده های روان سنجی محدودی برای دیگران در دسترس می باشد .هیچ مقیاسی به تنهایی به عنوان بهترین مقیاس برای استفاده در زمینه های بالینی شناخته نشده است وموارد امید بخش با توجه به جمعیت هدف وروش سنجش متفاوت می باشد .

۲-۷-۱-الگوریتم های مرحله ای:

توصیف: مطابق با مدل فراتئوری ازتغییر(پروچسکاودی کلمنت،۱۹۸۳), الگوریتم های مرحله ای برای تعیین تغییر مراحل رفتار فرد طراحی شده اند.پروچسکا ودی کلمنت(۱۹۸۳) در فرمول بندی اولیه مدل فراتئوری پنج مرحله ی مجزاازتغییر را به شرح زیرمشخص کردند: مرحله ی پیش تاملی،مرحله ی تفکر ، مرحله ی آمادگی، مرحله ی عمل یا اقدام ، و مرحله ی حفظ یا نگهداری.
مرحله پیش تأملیPrecontemplation))به مرحله ای اشاره داردکه سوء مصرف کننده مواد درباره ی رفتار مشکل ساز خود آگاه نیست واحتمالادرجستجوی کمک نمی باشد.
مرحله تفکر وتأمل Contemplation))،مرحله ای است که با احساس دودلی وتردید مشخص شده است وفرد ممکن است مشکلات خود راتشخیص دهد اما هنوزمطمئن نیست که هرگونه تغییری در استفاده از مواد تضمینی شده می باشد
مرحله آمادگی Preparation ))افراد درمرحله آمادگی ممکن است گام های ابتدایی برای کنارگذاشتن مصرف مواد خود بر داشته باشند اماآن ها تاکنون اقدام راسخی جهت تغییررفتارانجام نداده اند.
مرحله عمل یا اقدام (Action)مرحله عمل،با تلاش های متمرکز برای کاهش یا حذف استفاده ازموادتعریف شده است.
مرحله ی حفظ یا نگهداری (Maintenance): مرحله ی حفظ یا نگهداری به تحکیم وتداوم تغییرات مثبت بوجود آمده در طی مرحله عمل اشاره دارد. مرحله ی حفظ یا نگهداری اغلب با تلاش هایی جهت ممانعت از عود مشخص شده است. توصیف جدیدی از این مدل شامل شش مرحله می باشد،مرحله پایانی که بر تجزیه وتحلیل مشکل با تمرکزکمتری بر عود تاثیرگذار می باشد(پروچسکا،نورکراس ودی کلمنت،۱۹۹۴).
الگوریتم های مرحله ای یک روش مقوله ای است که با بهره گرفتن از آن افراد براساس پاسخ های آنها به یک سری سوالات در مراحل مشخص تغییر قرار می گیرند. (پروچسکا،۱۹۹۴؛پروچسکاوهمکاران،۱۹۹۴).به طورکلی،دسته بندی درمرحله پیش تفکربه مدارکی ازوجودرفتارمسئله داری در یک فرد نیازداردکه توجهی به ترک در شش مرحله بعدی ندارد.افرادی که تمایل به ترک درشش مرحله نشان می دهند برای مرحله تفکر شناسایی می شوند.افرادی که تمایل بیشتری به تغییردر یک ماه نشان می دهند وتلاش هایی در جهت تغییرایجادکرده اند درمرحله آمادگی قرار داده می شوند.اگرتغییررفتارقبلارخ داده باشد،فردبرای مرحله عمل در نظرگرفته می شود.در مرحله حفظ یا نگهداری ،تغییررفتارتا شش ماه یابیشتر باقی مانده است.
تغییرپذیری الگوریتم ها:اگرچه الگوریتم هاوسیله کارآمدی برای طبقه بندی افراد می باشند،ناهمسانی دراجرا این مقیاس ها را برای ارزیابی نظام مندالگوریتم ها دشوار می سازد. برخی ازمطالعات به صورت عمدی فقط یک زیر مجموعه از این مراحل را ارزیابی می کنند(دی کلمنت وهمکاران،۱۹۹۱).مطالعات اولیه باالگوریتم های مرحله ای معیارهای موقتی متفاوتی نسبت به مطالعات بعدی به کاربرده اند.
پایایی: ساختارالگوریتم های مرحله ای به محاسبه همسانی درونی یا پایایی ارزیابها اجازه نمی دهد.بنابراین ،پایایی به روش بازآزمایی مربوط به شاخص پایایی خواهد بود.بااین وجودسنجش پایایی موقت پیچیده می باشد،زیرابرخی ازمراحل به گونه ای نظریه ای شده اندکه نسبت به بعضی دیگر کمترپایا(نااستوار)باشندوممکن است به سرعت تغییر کنند.(سی.سی.دی کلمنت وهمکاران،۱۹۹۷).
روایی: مطالعات درباره ی کشیدن سیگار روابط بین مراحل تغییر،فرآیندتغییر، وسایرمتغیرها رابررسی کرده اند.دی کلمنت وهمکارانش(۱۹۹۱)دریافته اندکه افرادسیگاری درمرحله آمادگی در۱۰فرآیندازتغییر،فعال تربوده اند(برای مثال،ایجادهشیاری،خودرهایی، شرطی سازی تقابلی)نسبت به اینکه این افراددرمرحله تفکربوده اند،افراددرمرحله تفکردراین فرآیندها نسبت به افراد مرحله پیش تفکرنمره وامتیازبیشتری گرفته اند. شدت اعتیادوتعدادسیگارهای استفاده شده درهرروزتاحدزیادی درمیان افراد سیگاری درمرحله آمادگی نسبت به این افراددرمرحله پیش تفکریامرحله تفکرکمترمی باشد؛همچنین آنها اعتمادبه نفس بیشتروخودباوری پرهیزازاستعمال باتوجه به ترک(توقف)سیگارکشیدن نشان داده اند(کریتندن^[۶۲] وهمکاران،۱۹۹۴؛دی کلمنت وهمکاران،۱۹۹۱). مدارک پیش بینی کننده ای درمورداعتبارنیزموجودمی باشد.
خلاصه: الگوریتم ها ساده ترین روش برای اندازه گیری مرحله تغییر هستندوتاحدگسترده ای به طور مداوم به کاربرده می شوند.راحتی و اجرای سریع ،انعطاف پذیری در جمعیت ورفتارها واعتبار صوری الگوریتم ها جزءویژگی های جالب آنها هستند.بااین وجود،الگوریتم ها براطلاعات مربوط به تغییرواقعی رفتارونیات خودگزارشی افراد به منظور طبقه بندی آنان در مراحل انگیزشی متکی هستند.این فرایند می تواند براساس موارد زیر مورد انتقاد واقع شود.(الف)اختیاری بودن ترک موقتی برای تعریف این مراحل به کاررفته است.(ب) نتیجه ی استدلال دایره ای، هنگامی که رفتارقبلی (برای مثال،تلاش جهت ترک)برای پیش بینی انگیزه جهت در گیر بودن در رفتارمشابهی در آینده به کاررفته است.بنابراین،استفاده از این رویکردالگوریتمی موجب برخی از مشکلات تفسیری می شود.بدلیل تغییرپذیری نتایج الگوریتم ها این روش درمیان مطالعات ورفتارهای مشکل غیراستاندارد باقی مانده است وبنابراین ارزیابی آن از لحاظ روان سنجی دشوار می باشد.

۲-۷-۲-پرسش نامه های خود-اجرا:^[۶۳]

هشت ابزارخودگزارشی برای اندازه گیری آمادگی برای تغییرتهیه شده است.اگرچه بعضی ازآنها شامل مقیاس های مربوط به عوامل بیرونی هستند که هریک ساختارهای انگیزشی درونی رامورد خطاب وتوجه قرار می دهند.نیمی از این مقیاس ها براساس مدل فرانظری هستند ومنحصرا به سازه های انگیزشی درونی اختصاص یافته اند.درادامه بحث برخی ازاین مقیاس ها را به شرح زیر بررسی می کنیم.

۲-۷-۳- مقیاس سنجش تغییردانشگاه روودآیلند(URICA):^[64]

توصیف:URICA یک مقیاس ۳۲آیتمی است که با بهره گرفتن از آن چهارنمره درارتباط بامراحل پیش تفکر،تفکر،عمل وحفظ یا نگهداری به دست می آید (مک کونفی^[۶۵]،دی کلمنت،پروچسکاو ولیسر^[۶۶]،۱۹۸۹).طور کلی، آیتم های این مقیاس به جای پرداختن به مشکلات ناشی از مواد خاصی به “مشکل” فرد اشاره دارد.این چارچوب کلی بهURICAاجازه داده است تا این مقیاس به گونه ای وسیع در باره ی انواع رفتارهای مشکل ساز ازجمله مصرف الکل (دی کلمنت وهاگز^[۶۷]،۱۹۹۰)،هروئین،سیگاروکوکائین به کاربرده شود(آبلاناس^[۶۸] ومک لیلان^[۶۹]،۱۹۹۳). نمونه ای از آیتم های این مقیاس عبارتنداز:"فکرمیکنم بایدخودم رابرای بهبودی آماده کنم” و"کاربرروی مشکلاتم راشروع کرده ام اماکمک می خواهم".پاسخ دهندگان با بهره گرفتن از یک مقیاس لیکرت پنج گزینه ای میزان توافقشان را در مورد هرآیتم از کاملا موافق تا کاملا مخالف نشان می دهند.به طور نظری دامنه ی نمره های مقیاس از صفرتا۴۰ متغییر است اما به شکل نمره ی (T) استاندارد شده گزارش می شوند.
پایایی (URICA) : نتایج برخی پژوهش ها حاکی از همسانی درونی (ضریب آلفا)آیتم های چهارمقیاس این ابزار از۸۸درصدتا۸۹درصددریک نمونه ازمراجعین روان درمانی(مک کونفی،پروچسکا وولیسر،۱۹۸۳)و۷۹درصدتا۸۴درصد دریک نمونه مشابه (مک کونفی وهمکارانش،۱۹۸۹)می باشد.دی کلمنت وهاگز(۱۹۹۰)نسخه خلاصه تری(۷آیتم درهرمقیاس)درمطالعه شان درموردبیماران سرپایی به خاطردرمان الکل به کار بردند. نتایج مطالعه آنان ضریب آلفای بدست آمده از۶۹درصدتا۸۲درصد نشان داد. بابه کاربردن نسخه ۲۸آیتمی مشابه،ویلاف بای^[۷۰] وادنس ^[۷۱](۱۹۹۶)ضریب پایایی ۸۳درصدتا۷۰درصدراگزارش کردند.
روایی URICA: نتایج حاصل از دو مطالعه تحلیل عاملی (مک کونفی وهمکارانش،۱۹۸۳،۱۹۸۹)، وجود چهارعامل خرده مقیاس URICAراتایید کرده است.تفسیر نمره های مقیاس برحسب مراحل مجزامسئله سازشده است.پاسخ دهندگان اغلب عناصرمراحل متفاوتی را به صورت هم زمان تائید کرده اند به طوری که شواهدی دال بر وجودهمبستگی مثبت بالایی درمیان مقیاس های تفکر،عمل وحفظ یا نگهداری وجود داشت(آبلاناس ومک لیلان،۱۹۹۳؛ مک کونفی وهمکارانش،۱۹۸۹).درمطالعه آبلاناس ومک لیلان(۱۹۹۳)،نمره ها درمقیاس پیش از تفکر با نمره های سایر مقیاس ها دارای همبستگی منفی بود.علاوه براین،نمره های مقیاس پیش تفکرکمتراز سه مقیاس دیگر بوده اند،اماتفاوتها در بین سه مقیاس دیگرچندان بالا نبوده اند.براساس این یافته ها،محققان از کاربرد این ابزاربرای طبقه بندی افراد در این مراحل مایوس شده اند.
خلاصه:URUCAیک مقیاس دارای همسانی درونی است که مبتنی بر تئوری می باشد.این مقیاس ساختاری قابل انطباق بامشکلات بالینی گوناگون دارد.با این حال مقیاس فوق چندضعف روان سنجی دارد.ابتدا،پایایی بازآزمایی به صورت نامناسبی ارزیابی شده است وانتظارات مبتنی بر نظریه در مورد استواری موقتی URICAتاکنون بیان نشده اند.دوم،دشواراست که هرراه حل خوشه ای خاص راتکرارومتناسب کنیم ؛مانند راه حل ها مشخص شده درروابط اتفاقی یاحداقل ویژگی های نمونه ای منحصر به فرد.در نتیجه شواهد همگرا درحمایت از اعتبار خوشه ها یا پروفایل هاهمچنین وابسته به نمونه بوده اند.درنوع وابسته به نمونه پروفایل های خوشه ای ،پرسش هایی درباره کاربردپذیری بالینی آنها بوجود آمده است.بویژه که این مورد برای تفسیرنمره یک فردقبل ازتکمیل تحلیل داده ها درموردیک نمونه ارائه شده مشکل می باشد.سوم،رابطه بین خوشه ها وچارچوب نظریه ای که اندازه گیری القاکرده است،چندان واضح نمی باشد،برای مثال،همانطورکه مدل فراتئوری اینگونه استنتاج شده که دربردارنده مرحله آمادگی باشد،خوشه ها براین اساس تفسیر شده اند،اگرچه مقیاس موازی درURICA وجود ندارد.به همین شکل،بااینکه بعضی از خوشه ها به مرحله خاصی از تغییردر مدل فراتئوری شباهت دارند،خوشه های دیگرجهت تفسیر دشوارترند.قابل ذکراست که بعضی ازتحلیل های داده های پروژهMATCH در نمره خلاصه منفردی به کاررفته اند(سی اف.کاربوناری^[۷۲]، دی کلمنت،ویبن^[۷۳]،۱۹۹۴).این رشدجدید بیانگراین است که بیشترکاربردهای مفیدURICAممکن است اندازه گیری منفرد یامتوالی ازRTCجداازرابطه آن با مراحل تئوریکی باشد.

۲-۷-۴- پرسش نامه آمادگی برای تغییر(RTCQ)^[74]

توصیف: رولینک،هیتر^[۷۵]،گلد^[۷۶]وهال^[۷۷](۱۹۹۲) پرسش نامه آمادگی برای تغییررا به منظوراندازه گیری مراحل تغییر(طبق مدل فرانظری) درمیان افراد درمان شده در محیط پزشکی که در پی کمک برای مسائل مربوط به بیماران الکلی نبوده اند طراحی کردند.مجموعه ای از چهارآیتم که هریک مراحل پیش تفکر(من فکرنمی کنم خیلی زیادالکل مصرف کنم)،تفکر(گاهی فکرمیکنم باید مصرف الکل راقطع کنم)،ومرحله اقدام(اخیرادرحال ترک مصرف الکل هستم)رانشان می دهد. مرحله حفظ یا نگهداری شامل این مجموعه نمی باشد،زیرا مربوط به جمعیت هدف توسطRTCQ نبوده است.آزمودنی ها با استفاده ازیک مقیاس لیکرت ۵گزینه ای که از کاملا مخالف(۲-) تاکاملا موافق(۲+) متغیر بود به آیتم ها ی RTCQ پاسخ می دادند.برهمین اساس، نمره ی فرد در هر مرحله ی تغییر می تواند از ۸- تا۸+ تغییر یابد.